کاروانسرای ینگی امام کجاست؟ معرفی + راه‌های دسترسی

مجله مستر بلیط با بررسی جاذبه های گردشگری در ایران و جهان، قصد دارد دوستداران سفر را برای یافتن مقصدی ایده آل برای ثبت بهترین خاطرات زندگی شان، یاری رسانده و امیدواراست مطالب ارائه شده رضایت خاطر خوانندگان عزیز را فراهم آورد. یکی دیگر ازشهرستان های کشور پرافتخارمان که اماکن تاریخی، فرهنگی، مذهبی و معماری فراوانی دارد، ساوجبلاغ از توابع استان البرز است. شهرستان ساوجبلاغ با 1158 کیلومتر مساحت، در بخش غربی البرز، که از شمال به طالقان، از جنوب با شهرستان اشتهارد، در غرب به آبیک و نظرآباد مرتبط می شود.

ساوجبلاغ در زبان ترکی به معنی «چشمه آب سرد»، وهمانطور که از اسمش پیداست، دارای روستاهای آباد و سرسبز و باغات پربرکت از انواع میوه ها و فراورده های دامی و کشاورزی است. روستاهای شهرستان ساوجبلاغ خود به تنهایی به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری ایران به شمار می روند، که برخی از آن ها شامل: اسکولدره، ولیان، برغان، خوروین، ورده، آغشت، سیواندره، فشند، ینگی امام، بریانچال و سایر آبادی ها، که علاوه بر فضایی دلنشین و رویایی، بخش اعظمی از میوه های کشور را نیز تولید می کنند. علاقه مندان به طبیعت می توانند با خرید بلیط اتوبوس و سفر به این دیار بهشتی از حظ کافی و وافی برخوردار شوند.

کاروانسرای ینگی امام درحد فاصل شهرستان های ساوجبلاغ و هشتگرد یکی از بناهای مربوط به دوران صفویه است، که در زمان قاجار به مهمان سرا تبدیل گردید. در مسیر جاده کرج به قزوین، بنایی از یک کاروانسرا قدیمی دیده می شود، که در طول زمان با تغییرات فراوانی مواجه شده، و قسمت های باغ و مهمان خانه بعد ها در زمان قاجار و پهلوی اول به آن الحاق گردیده است. تاثیر معماری غربی که سوغات سفرهای پی در پی شاهان قاجار بود، به وضوح در قسمت های جدیدتر کاروانسرا قابل مشاهده هست. روستای ینگی امام از توابع ساوجبلاغ و در فاصله 3 کیلومتری شهرستان هشتگرد، بخشی از میراث تاریخی کشور را در خود جای داده است.

تاریخچه

کاروانسرای ینگی امام

در گذشته دریافت اطلاعات و چگونگی انتخاب مقصدی مناسب برای سفرهای کوتاه و یا بلندمدت به راحتی و گستردگی حال نبود، اما امروزه با وجود سایت های بزرگ و معتبر گردشگری همچون مستر بلیط شما قادرید، به بیشترین اخبار در کمترین زمان دست پیدا کنید و یا برای خرید بلیط بدون اتلاف وقت و هزینه های رفت وآمد اقدم نمایید. ینگی یا ینگه در زبان ترکی به معنا تازه و نو است، و در اسناد تاریخی، دلیل نام گذاری این روستا را به ینگی امام این طور بیان کرده اند، یکی از ساکنان منطقه در خواب دیده که امامزاده ای در دشتی که روستا در آن بنا گردید مدفون شده و با کمک مردم اقدام به ساخت گنبد و بارگاه برای امام زاده کردند. بعدها در اطراف آرامگاه خانه هایی ساخته شد و با سکونت افراد، روستای ینگی امام پدید آمد. دست نوشته های به جا مانده از سازندگان مرقد و بارگاه ها، دو امام زاده را از فرزندان امام موسی بن جعفر معرفی نموده اند.

نقشه و معرفی بخش های مختلف

کاروانسرای ینگی امام از اقامت گاه ها و ایستگاه های مهم در مسیر تهران به قزوین در زمان صفویه به شمار می رفته است. معماری اولیه کاروانسرا به شیوه اصول معماری صفویه و به شکل چهار ایوانی ساخته شده است. مساحت این بنا حدود 4700 مترمربع است، و بخش صحن اصلی که در مرکزیت عمارت قرار گرفته مساحتی بالغ بر387متر مربع  دارد. اضلاع شرقی و غربی با ایوان های 37 متری دو طرف بنا را احاطه کرده اند. ساختمان کاروانسرا با آجر ساخته شده ومشتمل بر ایوان ها، اسطبل، حجره، صحن، حوض و استراحت گاه است. دو درب بزرگ برای ورود به داخل بنا تعبیه شده که یکی در زمان صفویه و دیگری در زمان قاجاربه کاروانسرا افزوده شده اند.

داخل حیاط به صورت دایره ای، حجره های اقامت مسافران، با ایوان های متعدد به هم متصل شده و در بخش های انتهایی هر ردیف از حجره ها دالانی که برای نگهداری چهارپایان در نظر گرفته بودند، قرار دارند. مدخل شترخان ها که در گوشه های صحن واقع گردیده اند با زاویه ای نیم قائم شکل گرفته اند. کمان نیم دایره که در طاق اصطبل ها طراحی شده نشان دهنده ساخت این بخش ها در دوران قاجار است. در وسط صحن بزرگ حوضی سنگی با پاشویه های متعدد، که با کانال هایی که از چشمه های اطراف به داخل کاروانسرا کشیده شده پرآب می شوند. طبق اسناد به دست آمده از تاریخچه کاروانسرا، نشان می دهد، که اراضی بنا و حومه آن متعلق به شخصی به نام علی اصغرخان اتابک بوده، و درسندهای موجود در کتابخانه ملی نوشته شده که تا سال 1328 سه دانگ از ملک کاروانسرا به نام امین سلطان و سه دانگ دیگر در اختیاراعتصام السلطنه قرار داشته است.

در زمان تسلط روس ها بر بخش هایی از ایران، روستا به عنوان یکی از مستعمرات آنان محسوب می گردید و سال ها بعد امین سلطان سه دانگی را که به نام او بود در قبال یک زمین و یا تسویه یک قرض قدیمی به اعتصام السلطان فروخت. در نقشه های موجود در سازمان میراث فرهنگی بخش باغ و مهمان خانه پیش از بنای کاروانسرا ساخته شده اما در دوران بعد، به شکلی مدرن تر و با معماری فرنگی بازسازی گردیده است. کاروانسرا ینگی امام در سال 1377 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

تغییر کاربری کاروانسرای ینگی امام در چندسال اخیر

اسناد معتبر تاریخی اساس بنای کاروانسرا را به زمان شاه عباس صفوی نسبت می دهند و در بسیاری از نسخ خطی ملازمان شاهان، در سفرهای متعدد شاهزادگان، به این استراحت گاه و ویژگی های خاصش اشارات فراوان شده است. در ابتدا شکل کاروانسرا به صورت معماری ایرانی اسلامی و با اسلوب های ساده و بی پیرایه طراحی گردیده و بعد ها معماران قاجاری با الهام از سبک معماری فرنگی که بسیار مورد علاقه شاهان قاجار قرار داشته، به بازسازی و یا ساخت قسمت های جدیدتر مبادرت ورزیده اند. در جوار کاروانسرا، باغی به وسعت 12 هکتار برای زیبا سازی مسیر و ایجاد فضایی دل انگیز جهت تفریحات ملوکانه احداث شد. در خاطرات ممتحن الدوله آمده که در زمان بازگشت از فرنگ در امامزاده ای نزدیک به کاروانسرا اطراق نموده، که بیانگر عدم ساخت مهمان خانه و باغ در آن زمان از حکومت قاجار است. اشراف زادگان و امرا برای ایجاد تفرجگاهی شاهانه در حومه ینگی امام تلاش فراوانی به کار بسته و موفق به ساخت فضایی سرسبز و خوش آب و هوا در این منطقه شدند.

با مورد توجه قرار گرفتن اراضی کاروانسرا و اطرافش، کم کم به احداث عمارت های باشکوه و کاخ های سلطنتی در ابعاد کوچکتر از بناهای شاهانه پایتخت، روی آوردند. کاخ های تابستانی با مناظری دل فریب که برای انبساط خاطر ملوکانه شاهان قاجار، طراحی شده بودند، این منطقه را به شهرت خاصی رساند و دوران پر رونقی را برای ساکنان روستاهای حومه ینگی امام فراهم کرد. مهمان سرای ینگی امام تا سال 1316 از محبوبیت خاصی برخوردار بود، و در همین سال بر اثر یک آتش سوزی که برخی معتقدند به عمد شکل گرفت، بنا سوخت و از بین رفت.

کاروانسرایی که در زمان صفویه به منظور اقامت و استراحت کاروانیان و مسافران ساخته شده بود در زمان قاجار به مهمان خانه ای فرنگی با باغ های سرسبز و کاخ های شاهانه تبدیل گردید. در حال حاضر اراضی و بقایای کاروانسرا در اختیار نیروهای نظامی قرارگرفته اما عموم اجازه بازدید از آن را دارند.

شرایط بازدید از کاروانسرای ینگی 

در حال حاضر بازدید از کاروانسرای ینگی امام برای تمام علاقه مندان آزاد است، بهتر است در ساعات روشن روز برای دیدار از این بنا ارزشمند اقدام نمایید. اداره میراث فرهنگی استان البرز قصد دارد با احیا و بازسازی کاروانسرا، آن را به مکانی توریستی تبدیل نماید.

آدرس و نحوه دسترسی 

آدرس: استان البرز، شهرستان ساوجبلاغ، هشتگرد، کاروانسرای ینگی امام (ینگه امام).