قصر شیرین یکی از شهرستان های مرزی ایران است که در استان کرمانشاه قرار دارد و در مرز ایران و عراق واقع شده است. اهميت قصر شيرين بيشتر از دوره ساسانی، با توجهی كه خسرو پرويز به اين منطقه نموده است، مشخص می شود. خسرو پرويز با احداث مجموعه ای شامل كاخ، قلعه، بنای مذهبی و سيستم آبرسانی، اولين اقدامات را در جهت آباد كردن منطقه قصرشيرين به انجام رساند. پس از آن در سفرنامه های سياحان و نويسندگان بارها نام قصرشيرين ذكر شده است. مسلمانان پس از فتح حلوان حدود سال 16 هجری قمری، كرمانشاه را به تصرف خود در آوردند. هارون الرشيد به عنوان والي كرمانشاه و مناطق غربی ايران چند سالی را در کرمانشاه به سر برد. در دوره خلفای عباسی، كرمانشاه یکی از چهار شهر معتبر ولايت جبال بود و شهرستان قصر شیرین در این دوران نیز یکی از مهمترین مناطق این منطقه محسوب می شد. وسعت شهرستان قصر شيرين بالغ بر 1935 کیلومتر است و بخش غربی آن را تپه ماهور و دشت و بخش شرقی و جنوبی آن را كوهستان های دامنه زاگرس تشيكل می دهد. قصرشيرين بر سر راه مهمی واقع شده كه در دوره ماد، بابِل را به هگمتانه (همدان) و در دوره هخامنشی، بيستون را به بابل و در دوره سلوكی، سلوكیه را به رِگا و در دوره پارتی، اکباتان را به كتيسفون و در دوره ساساني، كرمانشاه را به تيسفون متصل می ساخته است. همین اهمیت باعث شده است که در این شهرستان بتوان آثار تاریخی متععدی را یافت که اکثر آنها به دوران ساسانی تعلق دارند. یکی از این آثار تاریخی چهارقاپی است که در ادامه به توضیحاتی درباره آن می پردازیم.
معرفی چهارقاپی
اكثر نويسندگان و محققان مجموعه چارقاپی را منسوب به خسرو پرويز می دانند كه برای همسرش شيرين برپا كرده بود، از اين رو این محل، قصرشيرين نام گرفته است. به نظر می رسد بخشی از مجموعه ساسانی قصرشيرين در سال 628 میلادی با لشكركشی هراكليوس به ايران، تخريب و نیز ادامه ساخت و سازها در آن متوقف شده باشد و از آن زمان هيچ وقت اهميت گذشته اش را به دست نياورد، ولی به عنوان قصبه اي كوچك تا دوره قاجار همچنان اسم آن باقی است. در مورد کاربری این بنا شک و تردید های بسیاری وجود دارد مهمترین عنصری که باعث می شود در مورد بنای چارقاپی به عنوان آتشکده تردیدهایی به وجود آید، توجه به واحدهای ساختمانی متعددی است که در شرق چهارتاق ساخته شده است. در هیچ نمونه ای از چهارتاق های ساسانی که عملکرد آتشکده داشته اند نمی توان چنین چیزی را دید مگر آتشگاه هایی بزرگ همچون آذرگشنسب. در هر صورت به احتمال بسیار زیاد این بنا متعلق به دوران ساسانی است و در دوره خسرو پرویز ساخته شده است. این اثر در تاریخ ۲۲ تیر ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۲۷۴۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. اگر دوست دارید در مورد این بنا بیشتر اطلاعات کسب کنید به ادامه این مطلب در مجله مستر بلیط توجه کنید.
معماری چهارقاپی
تپه چارقاپی با ارتفاع تقریباً 5/4 متری از سطح زمین های اطراف و با طول شرقی-غربی حدود 150 متر و عرض شمالی-جنوبی کمابیش 50 متر است که بخاطر صدمه شدیدی که در طی جنگ تحمیلی دید به شکلی که دیگر آثاری از معماری که دمرگان و بل دیده اند، امروزه قابل رویت نیست و از بین رفته اند. در غربی ترین قسمت تپه آثار بنایی مربع شکل با ابعاد خارجی 60/24 متر و ابعاد داخلی 15/16 در 15/16 متر با چهار درگاه به عرض 2.91 دیده می شود. دیوارهای جنوب شرقی و شمال شرقی صدمه زیادی دیده است و بنا نسبت به عکسی که خانم بل در سال 1914 از آن منتشر نموده بود، بسیار آسیب دیده است. در هر چهار زاویه خارجی بنا حجمی به ابعاد 180 در 180 در 30 سانتی متر به منظور تقویت پی ها ایجاد شده و بنا با مصالح سنگ های قلوه رودخانه ای کوچک و بزرگ و مات گچ نیم کوب ساخته شده است. چهار دروازه ورودی، در میانه هر ضلع قرار دارد با تاق ضربی آجری پوشش داده شده و از پوشش مرکزی، فقط گوشواره ای باقی مانده است. تاق ها را با آجرهایی به ابعاد 38.7 در 38.7 در 9.8 سانتی متر با قوس مازه دار و به ضخامت یک و نیم آجر ایجاد نموده و دیوارها و کف با پوششی از گچ اندود شده بودند. یکی از دلایل استقامت بنا، گچ نیمکوب به عنوان مات بسیار سخت و منسجمی است که در درجه حرارت بین 107 تا 200 درجه ساخته می شود. ضخامت دیوارهای شرقی، غربی و جنوبی بین 450 تا 415 سانتی متر بوده که این اختلاف شاید به دلیل وجود اندود یا عدم پوشش دیوارها با اندود و یا تخریب برخی زوایای دیوار باشد، اما دیوار شمالی 450 سانتی متر ضخامت دارد. نزدیک به درگاه غربی چهارتاق و در داخل بنا یک سکوی سنگی به ابعاد 508 در 528 سانتی متر ساخته شده که تقریباً 60 سانتی متر از ارتفاع آن باقی مانده است. همچنین در ضلع جنوبی درگاه شرقی و در خارج بنا یک سکوی آجری به ابعاد 144 در 255 سانتی متر با مات گچ دیده می شود. هر دوی این سکوها در حفریات سال 1371 به دست آمده اند. سکوی غربی با سنگ های ماسه ای سبز رنگ قواره ای و مات گچ دور چینی شده و داخل آن را با قلوه سنگ و لاشه سنگ و مات گل پر کرده اند. در فاصله 6/37 متری از ضلع جنوب غربی چهارتاق، آثار و بقایای معماری 4 اتاق کوچک، یک سالن بزرگ، یک حیاط و یک راهرو، در حفاری ارگانیک سال 71 خورشیدی به دست آمده است.
اگر قصد سفر به قصر شیرین را دارید اتوبوس می تواند وسیله نقلیه ای مناسب برای این کار باشد و با خرید بلیط اتوبوس از مستر بلیط خریدی امن و سریع را تجربه کنید.
راه های دسترسی
برای اینکه بتوانید از این بنا دیدن کنید باید به قصر شیرین سفری کنید و از آنجایی که بنا در نزدیکی شهر قرار دارد دسترسی به آن به آسانی انجام پذیر است و از طریق کلیه وسایل حمل و نقل عمومی و همچنین خودرو شخصی می توانید به این مکان بروید.
بازدید از چهارقاپی
دیدن این ناحیه رایگان است و شما می توانید بدون اینکه هزینه ای از این بابت بپردازید به تماشای این بای قدیمی و زیبا بنشنید. همچنین می توانید در زمان دیدار از آن به دیگر آثار تاریخی آن سر بزنید.
دیدگاهتان را بنویسید