قلعه سلاسل؛ معرفی + راه های دسترسی

قلعه سلاسل یکی از مهم ترین قلعه های استان خوزستان است. این قلعه به دلیل موقعیت استراتژیک آن نه تنها مقر حکومتی بوده بلکه جنبه نظارتی بر جاده های ارتباطی و سازه های آبی هم داشته است.

این قلعه دارای مجموعه کاملی از آثار و بناهایی است که در دوران های مختلف تاریخی اسلامی ایجاد و بارها مورد تجدید و مرمت قرار گرفت. یکی از مهم ترین دوران های قلعه، دوره قاجار است، قلعه در این دوره بارها مورد تجدید قرار گرفته است و یکی از شاخص ترین بناهای آن، کوشکی بوده که تا چند دهه اخیر بر ارگ قلعه استوار بوده و به غلط آن را متعلق به دوره ساسانی و مقر هرمزان دانسته اند.

بنا بر تحقیقاتی که در دوران های بعد انجام گرفت مشخص شد کوشکی که در قلعه بنا شده بود متعلق به دوران قاجار بوده است. در این بخش از مجله مستر بلیط به معرفی این قلعه تاریخی می پردازیم.

معرفی قلعه سلاسل

قلعه سلاسل در مرتفع ترین بخش شمال شهر شوشتر و بر روی صخره ای مشرف بر رودخانه کارون قرار دارد. همین موقعیت بی نظیر با چشم اندازی زیبا موجب شده بود که در ادوار مختلف بویژه در دوره قاجار مورد توجه قرار گرفته و به مرکزی جهت مقر حکومتی تبدیل گردد.

در مورد ساخت و سازها در قلعه، گزارش های متعددی از والیان و حکام خوزستان در دست است که از ویرانی بناهایی صحبت می کنند که مثلا حاکم قبلی آنرا ساخته یا تعمیر کرده است.

بررسی همه جانبه ساخت و سازهای قلعه سلاسل و ویرانی های زود هنگام آن مشخص می کند که این نوع بناها در اصل با یک نوع بی حوصلگی و عدم مهارت و با مصالح ناهمنسخ ساخته می شده اند که سرعت در ساخت و سازها بیشتر مورد نظر بوده است تا استحکام آن پس بدیهی است، بناهایی که با سرعت و با مصالح بی ارزش ساخته می شوند، با همان سرعت ویران می گردند.

این بنا به همراه دیگر سازه های آبی شوشتر در سال 2009 به ثبت میراث جهانی یونسکو رسید و احتمال می رود دیرینگی آن به دوران هخامنشیان بر گردد.

معماری قلعه سلاسل

این محوطه که حالت تقریبا بیضی شکل دارد دارای مساحتی در حدود 3.5 هکتار است، که سه طرف آن را رودخانه کارون احاطه و در بخش جنوبی نیز خندقی آن را محدود می کرده است.

در درون قلعه فضاهای مختلفی قرار دارد که اکنون بقایایی از این گونه فضاها از جمله شوادون ها، مجموعه ای از ساختمان ها، حصارها، حوضچه ها و تنبوشه های سفالی انتقال آب و باغچه ها و… را می توانید مشاهده کنید. در ساخت قلعه از ماسه سنگ های قواره ای، خشت، گل، آجر، ساروج و آهک استفاده شده و حیاط های متعدد قلعه بوسیله قلوه سنگ فرش شده بودند که اکنون بقایایی از آنها را قابل دیدن هستند.

بطور کلی قلعه از سه تراس تشکیل شده که در تراس مرتفع آن بنایی معروف به کوشک، در بخش میانی، تراس عمارت های دیگر و در تراس پایینی و جنب ورودی ها، فضاهایی از جمله سربازخانه ها قرار داشته است.

بنای کوشک قلعه سلاسل قبل از کاوش های باستان شناسی و بر اساس متون تاریخی بر روی صفه ای (تراس مرتفع) قرار داشته که سطح آن نسبت به سطح حیاط قلعه بالاتر بوده و ارتباط این بخش با سطح قلعه توسط پلکانی تأمین می شده است.

خود این مکان که زمانی حاکم نشین بوده از طریق پلکانی نسبتاً بزرگ به ساحل رودخانه کارون راه داشته که اکنون شواهدی از آن موجود است، اما در کل این بخش از ساختار قلعه چند سال پیش به صورت تلی بود و در آن تنها بخش فوقانی یک طاق مشخص بود.

بنا بر روایت تاریخی این قلعه در دوره قاجار نخستین بار در زمان فتحعلی شاه به سال 1237 ه.ق و بدست محمد علی میرزای دولتشاهی مرمت و مسکونی گردید و برای آخرین بار قلعه به امر احتشام السلطنه و حسین قلی خان مافی معروف به نظام السلطنه به سال 1307 ه.ق در زمان ناصرالدین شاه مرمت کامل شد. در نهایت قلعه (اواخر دوره قاجار) در اثر باران سنگین 1342 ه.ق. و زلزله 1347 ه.ق خسارت بسیار دید.

برای سفر به بوشهر می توانید از قطار استفاده کنید و برای خرید بلیط قطار شوشتر می توانید به صورت آنلاین اقدام کنید تا از مزایای این گونه خرید بهره مند شوید.

راه های دسترسی به قلعه سلاسل

همانطور که قبلا اشاره شد این قلعه در مرکز شهر شوشتر و در کنار بسیاری دیگر از ابنیه تاریخی آن قرار دارد، برای دیدار آن می توانید از وسایل نقلیه عمومی مانند تاکسی و اتوبوس های شهری استفاده کنید و در صورت تمایل با خودرو شخصی خود را به آن برسانید و خودرو خود را در پارکینگی که در نزدیکی مجموعه قرار دارد بگذارید.

شرایط بازدید

این قلعه یکی از امکان 13 گانه سازه های آبی شوشتر به حساب می آید، بنابراین زمانی که برای دیدن دیگر قسمت های این مجموعه مراجعه می کنید این قلعه را نیز در برنامه خود بگنجانید. برای دیدن آ زمانی حدود 1.5 ساعت احتیاج دارید.