عمارت ملک؛ تاریخچه+راه های دسترسی

بوشهر یکی از تاریخی ترین شهرهای ایران است که قدمتی 1000 ساله دارد و به همین خاطر مقصد اصلی گردشگران محسوب می شود، به همین خاطر بوشهر سالانه میزبان بسیاری از گردشگرانی است که با تهیه بلیط هواپیما بوشهر به این شهر سفر می کنند. به واسطه قدمت طولانی و تاریخ پر از فراز و نشیب و رویدادهای مختلف در این شهر، جاذبه های تاریخ بسیاری وجود دارد که یکی از آن ها خانه تاریخی ملک است که توسط شخصی به نام ملک التجار ساخته شده و قدمت آن متعلق به دوره قاجارها می باشد.

می توان گفت که بیشتر عمارت های اربابی و خانه های اعیانی قدیمی که در کل شهرهای ایران وجود دارند، همگی متعلق به دوره قاجارها می باشند. چرh که با یک نگاه سر انگشتی هم می توان تشخیص داد که این عمارت ها متعلق به افرادی بوده است که از تمکن مالی بالایی برخودار بوده اند و یا جزء اشراف زادگان و ارباب های سرمایه دار بوده اند.

معمولا صاحبان چنین عمارت های بزرگی متشکل از افرادی بوده است که اداره و حکومت به چندین روستا را بر عهده داشته اند و همین بضاعت بالا در سمت شان سبب می شده است که خانه هایی این چنینی بسازند. از یک جایی به بعد یعنی در اواخر حکومت قاجارها، سبک معماری چنین خانه هایی به سمت و سوی سبک اروپایی کشیده شد.

چرا که تجار به واسطه پیشرفت شان به کشورهای دیگر سفر می کردند و از معماری بناهای اروپایی برای ساخت خانه های خودشان الهام می گرفتند. در ادامه با مجله مستر بلیط  همراه باشید تا شما را با یکی از معروف ترین جاذبه های بوشهر یعنی عمارت ملک بیشتر آشنا کنیم.

تاریخچه عمارت ملک

همانطور که گفتیم صاحب خانه تاریخی ملک یک تاجر بسیار معروف بوده که در دوره قاجارها می زیسته است. عمارت ملک حدود 8 کیلومتر با بوشهر فاصله دارد و در خیابان ماهینی و در محله ای به نام محله بهمنی و کوچه ای به نام ملک قرار دارد.

ملک یک تاجر بسیار موفق و معروف در بوشهر بوده است که در آن زمان به قول معروف جزء افراد با بضاعت به شمار می رفته و به سبب شغل اش مدام به کشورهای اروپایی سفر می کرده است. در یکی از سفرهایش به فرانسه به طول اتفاقی از یک کاخ با شکوه دیدن می کند و همین کاخ تا موقع برگشتنش به ایران ملکه ذهن او می شود.

کاخی که ملک از آن دیدن کرده است متعلق به دوران قرون وسطی بوده و معماری آن آنقدر زیبا و عظمتش آنقدر با شکوه بوده است که در طول سفر ملک التجار نمی تواند یک دقیقه هم به آن فکر نکند. تا اینکه از سفر باز می گردد و تصمیم می گیرد عمارتی با الهام از کاخی که در فرانسه دیده بسازد. پس از ساخت عمارت ملک این بنا اتفاقات بسیاری را به خود دید.

مثلا یک بار به دست انگلیسی ها تصرف شد و تا مدت ها از آن به عنوان مقر نظامی استفاده می کردند. متاسفانه ملک التجار پس از مدتی ورشکسته شد و همین موضوع سبب شد که تمامی وسایل اعیانی و سلطنتی که برای عمارت اش تهیه کرده بود را به انگلیسی ها بفروشد و انگلیسی ها هم که قدرت بیشتری داشتند از فرصت ملک سوء استفاده کردند و تمای لوازم نفیس او را زیر قیمت خریدند.

هنگامی که رضا شاه به حکومت رسید و حکومت پهلوی روی کار آمد این عمارت تبدیل به خوابگاهی برای سربازان نظامی شد و پس از مدتی تخریب گشت. این بارها مورد بازسازی قرار گرفت اما متاسفانه پس از مدتی به حال خود رها شد. چرا که وسعت و مساحت اش بیش از اندازه بود و رسیدگی به آن بسیار سخت است.

معرفی قسمت های مختلف عمارت ملک

عمارت ملک زیر بنایی بالغ بر 4 هزار متر مربع دارد و همانطور که گفتیم قدمت آن متعلق به دوره قاجارها می باشد. جالب است بدانید که ملک التجار آنقدر شیفته کاخ فرانسه شده بود که برای ساخت این بنا از معماران فرانسوی استفاده کرده است! با وجود این که این بنا در نوع خود و در مقایسه با سایر بناهای هم رده و هم قدمتی که در بوشهر وجود دارد بالاتر می باشد، اما مصالحی که برای ساخت آن به کار رفته همگی مصالح سنتی و محلی هستند هیچ فرقی با مصالح دیگر بناهای قدیمی بوشهر ندارند.

این عمارت چند بخش مختلف دارد که اکنون به معرفی این بخش ها خواهیم پرداخت. یکی از قسمت های بنای ملک قسمت پیشخوان است که دارای فضایی بسیار بزرگ می باشد و طریق سکویی که در سردر وجود دارد به عمارت می رسد. از دیگر قسمت های این بنا هم می توانیم به سکوی بنا اشاره کنیم. این قسمت متشکل از یک سفره بسیار بزرگ و چند پله است که از طریق همان پله ها هم به عمارت اصلی متصل می شود.

سردر بنا هم از دیگر قسمت های این عمارت می باشد که کل فضای ایوان را در بر گرفته است. ایوان عمارت ملک دارای 3 ردیف ستون است که هر سه به ساختمان اصلی وصل می شوند. از دیگر قسمت های جذاب این عمارت می توانیم به یک درب بزرگ از جنس چوب اشاره کنیم که با فلز و ظریف کاری مزین گشته است. این عمارت متشکل از 2 طبقه می باشد که هر دوی آن با هنر زیبای نقاشی سنتی ایرانی تزیین شده است.

ملک التجار هر بخش از خانه را مخصوص به یک کار طراحی کرده است، برای مثال از سالنی که در طبقه بالا تعبیه شده است، به عنوان تالاری رسمی برای میهمانی های بزرگ اش استفاده می کرده و از سالن پایینی هم برای دیدارهای تجاری و رسمی.

به گفته برخی از مهندسین و معماران برجسته ایرانی این ساختمان تا حدودی هم شبیه به سبک ساختمان هایی است که در سواحل خلیج فارس وجود داشتند و به آن ها بنگله می گفتند. بنگله ها هم معمولا دارای یک قسمت محافظتی بودند و دارای شاه نشین و چند ایوان و اتاق هایی متعدد بودند درست مانند عمارت ملک.

در قسمت بیرونی عمارت یک باغ بسیار بزرگ وجود دارد و می شود گفت که اطراف این عمارت را باغ هایی تو در تو احاطه کرده اند که با وجود دیوارهای مختلف به یکدیگر راه پیدا می کنند. شکل ظاهری این باغ های تو در تو با یکدیگر متفاوت است و هر یک به گونه ای تزیین شده اند.

عمارت ملک در گذشته با مبلغ 220 میلیون تومان توسط سازمان میراث فرهنگی خریداری شد و اکنون بسیاری از قسمت های آن تخریب شده است که سازمان میراث فرهنگی اهمیت چندانی در خصوص بازسازی و مرمت به آن نمی دهد.

شرایط بازدید

شما می توانید برای بازدید از عمارت ملک در هر فصل و هر روزی به آن جا بروید. در حال حاضر بسیاری از افراد بی بضاعت از این عمارت به عنوان سر پناه بهره می برند و به همین دلیل اتاق های دیگری هم داخل این عمارت بنا شده که باعث می شود وقتی آن را از نزدیک ببینید کمی شکل ظاهری اش با آنچه که برای تان توصیف کردیم فرق کند.

آدرس و راه های دسترسی