در تمامی ادیان، پیروان آن دین ها نیازمند نوعی از فضای خاص عبادتی هستند که باتوجه به معرفت شناسی هر دین، مکانی برای حضور مومنان براساس دو تفسیر در متن هر دین شکل می گیرد که در مرحله اول ایجاد مکان و امکانات ارتباط و عروج با معبود بوده که این امر به ساحت نظری ادیان بیشتر ارتباط داشته است و در مرحله دوم آن چیزی که بیشتر از فضای عبادتی مورد نظر قرار می گیرد تأثیر گرفته از مناسک عملی، احکام و اعمال عبادی، انفرادی و گروهی است. مجموعه ساحتهای نظری و ساختار عملی به شکل، ابعاد، نوع فضا و جزئیات آن نظام داده شده است و به این شکل، عملکرد و معنا مقدمه کافی برای ایجاد شکل می شود. به عبارت دیگر ساختارهای نظری و عملی هر دینی، به شکل و جهت گیری مکان های عبادی آن دین نظام می دهد. در دین اسلام این مکان، مسجد نامیده می شود که در ایران در همان بدو ورود اسلام مساجد بسیاری ساخته شد. در طول دوران های مختلف نیز این روند ساخت و ساز مساجد ادامه داشت. برخی از این بناها امروزه باقی مانده اند و علاوه بر اینکه هنوز نقش خود به عنوان مسجد را ادامه می دهند، به خاطر قدمتی که دارند در زمره جاذبه های مذهبی تاریخی هم قرار گرفته اند. یکی از این مساجد، مسجد جامع همدان به شمار می رود.
معرفی و تاریخچه مسجد جامع همدان
مسجد جامع همدان از جوامع اسلامی به شمار می رود که در دوره های گذشته به «مسجد جامع عتیق» و «مسجد جامع اعظم» شهرت داشت. از بررسی آثار و نوشته های اسلامی برجای مانده، این گونه استنباط می گردد که ساختمان مسجد، متعلق به قرون اولیۀ اسلامی است، و ساختار امروز مسجد جامع با آن چه در آغاز بوده، متفاوت است. «شیخ حسن عندلیب زاده» ساخت مسجد جامع را به «ابودجانه»، یکی از یاران «نعیم ابن مقرن»، فاتح همدان در سال 45 هجری قمری نسبت می دهد. اما اولین اشارۀ مستند و تاریخی به ساختار مسجد جامع مربوط به مقدسی می شود. وی می گوید که مسجد جامع در بازاری پُر از ساختمان قرار دارد، که بازار در سه رده نهاده شده است. دومین اشاره، کشته شدن دادرس بو سعد محمد در سال 518 ه.ق. در جامع همدان محسوب می شود، که توسط عبدالله بن یاقوت حموی بیان شده است. در سفرنامه های گذشتگان به همدان گفته شده است که این مسجد در کنار میدان مرکزی شهر قرار دارد و همچنین اشاره به فاصلۀ مکانی اندک بین بنای مسجد و آرامگاه استر و مردخای، از دیگر نکات حائز اهمیت در این سفرنامه ها است. از تاریخ دقیق ساخت بنای جدید مسجد اطلاعات زیادی در دست نیست ولی به احتمال زیاد در زمان قاجار ساخته شده است. اگر می خواهید اطلاعات بیشتری در مورد این مسجد کسب کنید بهتر است این مطلب از مجله مستر بلیط را تا انتها دنبال کنید.
ساختار و معماری مسجد جامع
مسجد با پلانی مربع – مستطیل به شکل چهار ایوانی ناقص است که یک صحن وسیع مستطیل شکل در میان سه ایوان در جهات جنوبی، شرقی و شمالی، چندین شبستان، گنبد تک پوش آجری، گنبدخانه، شش مناره و چند حجره دارد. این بنا از چندین قسمت مختلف تشکیل شده است که شامل سردر، هشتی، صحن، ایوان ها، حجره ها و شبستان هایی در اطراف آن می شود. درب ورودی اصلی مسجد در گذشته در جانب غربی و از جانب بازار بوده، اما با ایجاد بناها و ورودی جدیدی در ضلع شمالی، ورودی اصلی هم به این قسمت منتقل شده است. از سردر قدیمی مسجد در سمت بازار، می توان از طریق یک هشتی به قسمت های مختلف مسجد وارد شد. ورودی دیگر مسجد در جهت جنوب شرقی از طرف بازار و از طریق یک دالان است. صحن مسجد یک حوض بزرگی در وسط، ایوان ها، حجره ها و شبستان هایی در اطراف دارد؛
سطح صحن حدود 2 متر پایین تر از کوچه های مجاور آن واقع شده است. ایوان جنوبی صحن دارای دو طاق نمای کم عمق است که در بالای این ایوان، دو منارۀ کوتاه و قطور دیده می شود. پشت سر ایوان فضای گنبد دار مسجد واقع شده است که به همراه ایوان، هستۀ اولیه و قدیمی مسجد را تشکیل می دهد و در ضلع جنوبی آن محرابی تعبیه شده است. گنبد بنا از نوع دو پوسته است و ظاهری قابل توجه دارد؛ همچنین گنبدخانه از طریق درگاه های جانبی با شبستان های ستون دار ارتباط دارد. در طرف غربی آن، شبستان گنبددار مسجد با ستون های متناسب سنگی دیده می شود که از طریق ورودی هایی به صحن و گنبدخانه راه پیدا می کند. در سمت غربی حیاط و مجاور این شبستان، شبستان ستون دار دیگری قرار دارد، که روبه روی ایوان جنوبی و در سمت دیگر صحن، ایوان و شبستان ستون داری به شیوۀ جدید با پوشش مسطح ساخته شده و بر بالای ایوان میانی آن، دو مناره ایجاد گردیده که از الحاقات جدید به شمار می رود.
راه های رسیدن به مسجد
همانطور که متوجه شدید این مسجد در شهر همدان قرار دارد ولی اگر بخواهیم به طور دقیق تر بیان کنیم این مسجد از جانب شمال به خیابان اکباتان، از جنوب به راستۀ قنادها و چاقوسازها، از شرق به راستۀ بزازها و از غرب به راستۀ حلبی سازها و صحاف خانه منتهی می شود. بنابراین برای دیدار از آن باید راهی خیابان اکبتان شهر همدان شوید. برای رفتن به همدان هم می توانید بلیط سفر خود را به صورت آنلاین از مستر بلیط خریداری کنید و خود را به این شهر برسانید.
بازدید از مسجد جامع همدان
برای دیدن مسجد نیاز نیست هزینه ای پرداخت کنید ولی بهتر است در ساعات نماز به آنجا مراجعه کنید که اجازه ورود داشته باشید. اگر تمایل دارید که مدتی را در شهر همدان اقامت داشته باشید می توانید اقدام به رزرو هتل به صورت آنلاین کنید. همچنین در این مدت زمان می توانید از تمام جاذبه های شهر همدان هم دیدن کنید و لحظات خاصی را در کنار همسفرانتان داشته باشید.
دیدگاهتان را بنویسید