سوغات تبریز چیست؟ نکات خرید و سنجش کیفیت سوغاتی تبریز + راهنمای خرید
مانند اکثر مناطق ایران سوغات تبریز نیز از دو جهت خوراکی‌ها و صنایع دستی قابل بررسی است. در این مقاله ابتدا با خوراکی‌های خوشمزه این شهر آشنا می‌شویم و بعد به سراغ صنایع دستی می‌رویم. همچنین اصولی خواهیم آموخت تا بتوانیم کیفیت این سوغات را بسنجیم. سپس خواهیم خواند که از کجا می‌توان این سوغاتی‌های خوش‌طعم یا هنرمندانه را تهیه کرد.
دسترسی سریع
خوراکی‌های خوشمزه تبریز
خوراکی‌ها، مخصوصا شیرینی‌های تبریز از معروف‌ترین سوغات این شهر به شمار می‌روند. در ادامه با این خوراکی‌ها آشنا شده و می‌آموزیم که چگونه تازه‌ترین شکل محصولات را پیش از خرید تشخیص دهیم.
شیرینی نوقا
نوقا یا لوکای تبریز نوعی گز است که از ترکیب سفیده تخم‌مرغ، شکر، عسل یا شیره و مغز آجیل‌هایی مثل فندق و پسته تهیه می‌شود. زبان‌شناسان معتقدند که اسم این خوراکی از یک اسم لاتین به معنای نان آجیلی آمده است.
در این شهر این شیرینی را در انواع متنوعی همچون وانیلی، گردویی، آجیلی و پسته تولید می‌کنند که نوع گردویی، پرطرفدارترین آن است. در ایام نوروز و دیگر اعیاد از نوقا برای پذیرایی از مهمانان استفاده می‌شود.
هنگام سنجش کیفیت سوغات تبریز لازم است بدانید در تولید شیرینی نوقای باکیفیت، مغز آجیل زیادی به کار می‌رود و نباید هیچ ماده شیمیایی مانند رنگ‌های مصنوعی به آن افزوده شود. اگر نوقای بسته‌بندی شده تهیه می‌کنید، اطلاعات روی بسته را به طور کامل مطالعه نمایید. در بخش پایانی مقاله با محل مناسب برای تهیه سوغات تبریز آشنا خواهیم شد.
شیرینی اریس
شیرینی اریس که به نام‌های ریس و سوت شیرینی سی نیز شناخته می‌شود از ترکیب شکر، شیر، پسته و وانیل تهیه شده و انواع متنوعی مثل کاکائویی، شیری، تسبیحی و ترد دارد. از میان این‌ها نوع ترد، کاکائویی و شیری به طور معمول دارای پسته هستند. برای آنکه بتوانید شیرینی اریس باکیفیتی را تهیه کنید، می‌توانید سری به بازار تبریز بزنید.
شیرینی راحت الحلقوم
یکی دیگر از سوغات تبریز شیرینی راحت‌الحلقوم است. این شیرینی خوشمزه از ترکیب موادی مانند نشاسته، گلاب، شکر، لیمو، دارچین و مغزهایی مثل بادام و گردو تهیه می‌شود.
از انواع راحت‌الحلقوم تولید شده در تبریز می‌توان به راحت‌الحلقوم میوه‌ای، راحت‌الحلقوم کش‌دار، راحت‌الحلقوم ترکیه و راحت‌الحلقوم گردویی اشاره کرد که در نوع میوه‌ای از عصاره میوه، در نوع کش‌دار از ژلاتین، در نوع ترکیه از آرد ذرت و در نوع گردویی از گردوی خرد شده یا آسیاب شده استفاده می‌شود.
قیمت این سوغات تبریز بر اساس شکل ظاهری و نوع بسته‌بندی آن متفاوت است.
شیرینی قرابیه
قرابیه یا قربی یکی از پرطرفدارترین و گران‌قیمت‌ترین شیرینی‌های این شهر است که می‌توان آن را به عنوان سوغات خریداری کرد. شیرینی قرابیه از ترکیب موادی چون آرد سیب‌زمینی، بادام و بادام تلخ، سفیده تخم‌مرغ، شکر، وانیل و مغز آجیل‌هایی مثل بادام و پسته (برای تزئین) تهیه می‌شود.
این شیرینی علاوه بر تبریز در شهرهای زنجان و قزوین و در بخش‌هایی از ترکیه نیز تولید می‌شود، اما در هر شهر دستور پخت متفاوتی دارد. به طور مثال در شهر زنجان نوع گردویی آن را تهیه می‌کنند و به آن قلاویه سی گفته می‌شود. این نوع شیرینی را می‌توانید از بازار تبریز تهیه کنید.
حلوای بزرک
حلوا بزرک که به زبان ترکی به آن زره حلوا سی گفته می‌شود، از دانه کتان تهیه شده و ادعا می‌شود منبع امگا سه بوده و برای دردهای مفصلی مفید است. برخی همچنین از این شیرینی برای تقویت عمومی بدن و جلوگیری از پوکی استخوان استفاده می‌کنند.
اگر قصد داشتید خودتان این حلوای خوش‌طعم را بپزید، باید ابتدا پودر بزرک سیاه را تهیه کنید اما به یاد داشته باشید که این پودر به دلیل حالت روغنی به سرعت دچار فساد می‌شود و امکان نگهداری آن به مدت بیش از یک هفته وجود ندارد.
عسل سهند
برای تشخیص عسل مرغوب و سنجش کیفیت سوغات تبریز لازم است بدانید که رنگ عسل می‌تواند با توجه به آنکه زنبور از چه گیاهی تغذیه کرده است، متفاوت باشد و به همین خاطر معمولا رنگ آن ملاک مناسبی برای ارزیابی کیفت نیست.
برای آنکه تشخیص دهید، عسل تقلبی است یا اصل، توجه کنید که عسل طبیعی پس از مدتی شکرک می‌زند، چسبندگی کمتری در مقایسه با عسل تقلبی دارد، بسیار غلیظ است، طعم آن به سرعت از دهان می‌رود و مزه عسل پس از حرارت دیدن یا سرد شدن تغییر می‌کند؛ همچنین عسل طبیعی در صورت گرم شدن سریعا کاراملی می‌شود و هیچ وقت کف نمی‌کند.
به طور دقیق چند تست برای تفکیک عسل تقلبی از عسل طبیعی وجود دارد که از میان آن‌ها می‌توان به تست حلالیت، تست شعله، تست نان تست و تست جذب اشاره کرد. اما شما می‌توانید با خرید از فروشگاه‌های معتبر، خیال خود را از بابت طبیعی بودن این خوراکی خوشمزه راحت کنید.
پنیر لیقوان تبریز
پنیر لیقوان یکی دیگر از سوغات تبریز است که طرفداران بسیاری نه تنها در ایران بلکه در همه دنیا دارد. مزه این پنیر کمی شور بوده و سوراخ‌های کوچکی بر روی آن وجود دارد. پنیر لیقوان را از شیر تازه گوسفند تهیه می‌کنند و برای فراوری محصول لازم است تا پنیر یک دوره سه تا دوازده‌ماهه در آب نمک بماند.
پنیر لیقوان به سه دسته پنیر لیقوان سومی، معمولی و اعلا تقسیم می‌شود که از میان این‌ها شیر به کار رفته در نوع سومی مخلوط شیر گاو و شیر گوسفند است و پایین‌ترین کیفیت را دارد. اما مهمترین موضوعی که بر کیفیت این پنیر تاثیر می‌گذارد، چگونگی تغذیه دام در دوره شیرواری است.
باقلوا، شیرینی کنجدی، شیرینی لطیفه، نان روغنی تبریز یا ایشلی کوکه، شیرینی اریس خشک یا چورتمه، شیرینی پفک گردویی، رشته ختایی، مربای گل سرخ و آجیل و خشکبار این شهر از دیگر خوراکی‌هایی است که می‌توانید آن‌ها را به عنوان سوغات تبریز خریداری کنید.
صنایع دستی تبریز
در پاسخ به سؤال سوغات تبریز چیست، می‌توان صنایع دستی تبریز را نیز مورد بررسی قرار داد. در واقع بخش مهمی از سوغات تبریز صنایع دستی متنوع آن است. از میان این صنایع دستی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
گلیم سوزنی یا ورنی بافی
گلیم‌بافی سوزنی یا ورنی‌بافی بیشتر میان عشایری که در اطراف شهر تبریز ساکن هستند، رایج است. در ورنی‌بافی پود لابه‌لای تارها پیچیده می‌شود. فرق آن با گلیم‌بافی معمولی این است که در گلیم‌بافی این پیچش به صورت منقطع بوده ولی در ورنی‌بافی غیرمنقطع است.
در طرح‌های ورنی عمدتا تصاویر حیواناتی که به شکل هندسی طراحی شده‌اند، به چشم می‌خورد که رایج‌ترین این حیوانات آهو، گوزن و پرندگانی مثل مرغ و خروس هستند.
چاپ کلاقه‌ای یا باتیک
در این نوع از چاپ به کمک واکس و ابزاری فلزی به نام تیان، رنگ و طرح را به پارچه منتقل می‌کنند. در این صنعت معمولا از رنگ‌های غیر شیمیایی همچون زردچوبه، انار و روناس استفاده می‌شود. به جز ایران در کشورهایی مثل هند، اندونزی، تایلند و سریلانکا این هنر رواج دارد.
از دیگر صنایع دستی تبریز می‌توان به صنایع چرم، نقره‌کاری، منبت‌کاری، حجاری، سفالگری، سرامیک‌سازی، قالی‌بافی و حجاری اشاره کرد.
محل تهیه سوغات تبریز
برای آنکه خوراکی‌های خوشمزه تبریز را بخرید یا صنایع دستی تماشایی‌اش را به عنوان سوغاتی تهیه کنید، بهترین جا بازار بزرگ سنتی تبریز است. بازار بزرگ تبریز وسعتی معادل یک کیلومتر مربع دارد و به خاطر داشتن معماری زیبا و قدمت زیاد، تماشای آن خالی از لطف نیست.
به دنبال هر محصولی که باشید، می‌توانید به بخش تخصصی آن در بازار مراجعه کنید. به طور مثال باشماخی بازار بخشی از این فضاست که به فروش کفش اختصاص داده شده است.
از جمله راسته‌هایی که در این مجموعه وجود دارد، می‌توان بازار امیر، بازار بلورفروشان، بازار شیشه‌گر خانه، بازار صادقیه که محلی برای خریداری فرش‌های دستباف تبریز است، بازار عباچی، بازار مسگران، بازار کلاهدوزان، بازار حلاجان، بازار عطاران، بازار کاغذچی و بازار یمنی دوز که بخشی تخصصی برای خرید کفش دست‌دوز است و بازار حرمخانه را نام برد.
همچنین هر راسته بازار درون خود چندین تیمچه و سرا جای داده است که هر یک از این تیمچه‌ها و سراها نیز به فروش محصولات خاصی اختصاص دارد.
جمع‌بندی
در این مقاله اشاره شد که سوغات تبریز در دو دسته خوراکی‌ها و صنایع دستی قابل بررسی است. از میان شیرینی‌ها شیرینی نوقا، اریس، راحت‌الحلقوم، لوز، قرابیه، باقلوا، کنجدی، لطیفه، چورتمه و پفک گردویی از بقیه پرطرفدارترند. علاوه بر شیرینی‌ها خوراکی‌های خوشمزه دیگری مانند پنیر لیقوان، مربای گل سرخ و عسل سهند نیز به عنوان سوغات تبریزخریداری می‌شوند.
از صنایع دستی تبریز هم می‌توان به قالی‌بافی، ورنی‌بافی، چاپ باتیک، صنایع چرم و نقره اشاره کرد. برای تهیه هر یک از این محصولات می‌توانید سری به راسته‌های بازار بزرگ تبریز بزنید.