خانه ستوده؛ تاریخچه+راه های دسترسی

خانه ستوده کجاست؟ خانه های قدیمی مختلفی در ایران مشاهده می شود که خانه ستوده چالشتری یکی از آن ها می باشد و ما را به گذشته هایی دور راهنمایی می کند، در این خانه می توان نقش و نگار ها و گچ بری های مختلفی را مشاهده نمود که در طی سالیان خیلی دور یکی از خان های چهارمحال و بختیاری در آن سکونت داشته است.

این خانه در روستای چالشتر و در 8 کیلومتری از شمال غرب شهرکرد واقع شده است. چالشتر یکی از روستای تاریخی چهارمحال و بختیاری می باشد که در مسیر شهرهای بن و سامان قرار دارد. یکی از صنایع دستی این روستای قفل های دست ساز مردمان آن می باشد که در تمامی شهرهای ایران آن ها را به عنوان قفل های چالشتری می شناسند.

قالی هایی که در چالشتر بافته می شوند در بین مردم محبوبیت زیادی دارند و طرح هایی خشتی را بر روی این قالی ها می توان مشاهده کرد. هنگام رفتن به این روستا می توانید با مراجعه به مجله مستر بلیط تمامی اطلاعات مورد نیاز خود را به دست آورید.

تاریخچه خانه ستوده

قلعه تاریخی چالشتر که به خانه تاریخی خدا رحم خان یا قلعه خانی معروف است در زمان حکومت قاجاریان و در 120 سال پیش ساخته شد. بر روی یکی از سر ستون های سنگی آن تاریخ سال 1321 هجری قمری را حک نموده اند.

در مورد نحوه نام گذاری چالشتر دو دیدگاه وجود دارد: چالشتر از دو کلمه چالش و تر در زبان ترکی بر گرفته شده است که چالش به معنی میدان و تر به معنی جنگ می باشد، در نتیجه چالشتر به معنای میدان جنگ است. کوه های نزدیک به چالشتر در شمال و شمال شرق به قراول خانه یعنی جایی که در آن سربازان نگهبانی می دادند و زمانی که لشکر دشمن را می دیدند مردم را آگاه می کردند، مشرف می شدند به همین علت این معنی بیشتر مد نظر قرار می گیرد.

روایت دیگری هم وجود دارد که می گویند چالشتر از دو کلمه چال یعنی آشیانه و اشتر یعنی شتر تشکیل شده که معنای جایگاه شتران را خواهد داد. زمانی که قصد دارید برنامه سفر خود برای شهرکرد را آماده کنید می توانید با مراجعه به سایت معتبر مستر بلیط اقدام به خرید بلیط مورد نیاز خود نمایید و سفری لذت بخش را برای خود رقم بزنید.

یکی از جهانگردان فرانسوی رنه دالمانی در پایان دوره قاجاریه راهی چالشتر می شود و در سفر نامه خود می نویسد: از خراسان تا چهارمحال و بختیاری این منطقه مانند حصاری محکم و با عظمت خود را نشان می دهد که برج ها و باروهای محکمی را دارا است. مجموعه چالشتر نشان دهنده پیشینه چهارمحال و بختیاری است.

مجموعه بناهای چالشتر از زمان حکومت صفویان شکل گرفته اند و در زمان های بعدی تکمیل شده اند، قلعه خان، خانه ستوده، خانه آزاده، خانه منزوی، خانه اسحاقی ها، خانه طالب زاده، خانه گله داری و مسجد جامع درون این مجموعه قرار دارند.

خانه های مسکونی زیادی از زمان های قدیم تا به امروز در این مجموعه باقی مانده اند. اینه بناها از لحاظ معماری در زمان حکومت قاجاریان بسیار اهمیت دارند.

معرفی قسمت های خانه ستوده

خانه هایی که داخل این مجموعه قرار دارند به شکل درون گرا ساخته شده اند یعنی در نمای داخلی خانه تزئینات بیشماری را به کار برده اند و به نمای بیرونی توجه زیادی نداشته اند.

به دلیل اینکه چالشتر در منطقه ای گرم و خشک قرار دارد خانه ها را متراکم و در بخش های زمستانی نشین به صورت دو فصلی ساخته اند. مساحت این مجموعه حدود 12000 متر مربع است، بناهای شمالی آن تا دهه 70 قابل استفاده بودند اما بنای جنوبی تقریبا ویران شده که در طی سال های مختلف آن را مرمت نموده اند.

قلعه چالشتر را از دو قسمت تشکیل داده اند، حیاط اندرونی و حیاط بیرونی، می توان گفت حیاط اندرونی به قلعه ستوده معروف می باشد و فاقد برج و بارو است که بنیان گذار آن حاج محمد رضا خان ستوده بوده است.

خانه ستوده چالشتری مساحتی حدود 2400 متر مربع دارد و آن را با نمای آجر ساخته اند که محل زندگی اشراف زادگان و اعیان نشین ها بوده است و در سمت غربی مجموعه چالشتر واقع می باشد. خانه چالشتری جایی برای زندگی خاندان و محارم خان بوده که راهی جداگانه به معبرهای عمومی دارد و از طریق دالانی دیگر به محل بار عام منتهی می گردد. رو به روی این بنا حیاط مرکزی را ساخته اند و حوضی به شکل بیضی درون آن ساخته شده است.

این خانه در دو طبقه بنا نهاده شده است، طبقه اول آن انبار و طبقه دیگر برای خواب، نشیمن و پذیرایی مورد استفاده قرار گرفته است. تمامی دیوارهای طبقه دوم را با نقش های شیر و شکر تزئین نموده اند. این نقش ها را بر روی زمینه ای سفید و گچی به صورت سایه روشن ساخته اند و شامل نقش هایی مثل مرغ، گیاهان، گل، گلدان و … می شود.

سقف این خانه را با رنگ سبز و طلایی تزئین نموده اند برای ایوان ورودی 10 ستون سنگی را ساخته اند که به صورت قرینه کنار هم قرار دارند. در طبقه دوم اتاق های پنج دری قرار گرفت اند که آن ها را تا زیر سقف با نقاشی های معروف به گل صابونی یعنی هنر معماری ایرانی و غربی تزئین کرده اند، اتاق ها را با نقش هایی مثل یوسف و زلیخا، گلدان، خسرو و شیرین، لیلی و مجنون، آیات قرآنی و مناظر طبیعی مزین کرده اند.

عناصر تزئینی این خانه بر پایه سه ویژگی متداول در دوران قاجاریان یعنی عناصر ملی، فرنگی و مذهبی شکل گرفته بود، بنابراین تزئیناتی که در این بنا به کار رفته است از هنر نقاشی های غربی بر گرفته شده است.

بر روی دیوارهای اتاق های پنج دری آیات قرانی و گوشواره هایی را می توان مشاهده کرد. این اتاق ها با رنگ های زنده و درخشان مثل سبز، قرمز و لاجوردی تزئین شده اند، اما رنگ اصلی زمینه سفید می باشد. بر روی تمامی دیوارهای دو اتاق آن نقاشی های مختلفی وجود دارد اما زیبایی نقاشی های اتاق اصلی را ندارند.

سقف خانه را با تخته های چوبی ساخته اند و آن ها را با گل میخی های برنجی تزئین کرده اند. در سال 1378 در خانه ستوده دو موزه را بازگشایی نمودند یکی موزه مردم شناسی و دیگری موزه سنگ. در موزه مرم شناسی می توانید مجسمه هایی انسانی با پوشش مردمان چهارمحال و بختیاری ببینید.

همچنین زیورآلات، ابزار جنگی، ظرف های مختلف، دست بافت ها، ابزارآلات کشاورزی، قفل سازی و … در این موزه قرار دارند، از طرفی انواع سنگ قبر ها، حوض ها، ستون ها و سر ستون ها، فواره ها را می توانید مشاهده نمایید. هنگامی که راهی شهر کرد می شوید می توانید با مراجعه به سایت اینترنتی مستر بلیط اقدام به خرید بلیط اتوبوس شهرکرد نمایید.

راه های دسترسی به خانه ستوده