ساوه، شهر و ناحیه ای تاریخی در ایالت جبال، امروزه شهر و شهرستانی در استان مرکزی ایران است. شهر ساوه در 112 کیلومتری جنوب غربی تهران و 121 کیلومتری شمال شرقی اراک، مرکز استان مرکزی، واقع است. ظاهرا قدیمی ترین سندی که در آن به نام ساوه اشاره شده، جدول های پوتینگر است. در این کتیبه، که توماشک اتریشی آن را در کتاب نقشه برداری تاریخی ایران معرفی کرده، ضمن ذکر شدن منزل ها و مسیر های ایالت پهله یا فهله (مادستان) در راه همدان تا کاشان، از سواکینه یا سواکینا (ساوه) نام برده شده که به قم و سپس به کاشان راه داشته است. پس از آن منابع تاریخی و متون جغرافیایی کهن، سرزمین های واقع در رشته کوه زاگرس و انشعابات آن را با عنوان «ایالت جبال» مشخص کرده اند و ساوه را در این ایالت قرار داده اند. به عنوان نمونه، ابن حوقل تصویری از ایالت جبال ارائه داده که نام ساوه و آوه (آبه) در آن آمده است. با وجود ضعف منابع مکتوب، شواهد باستان شناسانه پیشینه‌ی استقرار در دشت ساوه را به قبل از پیدایش خط می رسانند. همچنین، قلعه باستانی «قیزقلعه» یا قلعه دختر ساوه در 23 کیلومتری جنوب غربی ساوه را می توان از جمله آثار شاخص عصر ساسانی به شمار آورد.
معرفی قلعه دختر ساوه
شماری از قلعه های ایران قلعه دختر نام دارند و درباره دلایل انتخاب این نام دو نظر اصلی بیان شده است. نخست اینکه به دلیل سختیِ دسترسی و ناممکن بودن تصرف آنها چنین نامیده شده اند، دیگر اینکه این نام نشان دهنده اختصاص این اماکن در گذشته ای دور به ایزدی باستانی هم چون آناهیتاست. یکی از این قلعه دختر ها در شهرستان ساوه قرار دارد و امروزه به عنوان یکی از جاذبه های تاریخی منطقه شناخته می شود. بر اساس کاوش‌هایی که در این قلعه انجام شده است، به نظر می‌رسد ابتدایی ترین دوره سکونت در قلعه مربوط به عصر سلجوقی می شود و پس از دوره اولیه شکل‌گیری، قلعه در ادوار بعدی یعنی تیموری، صفوی و مدت زمان کمی در دوره قاجار با کاربری متفاوت از کاربری اصلی دژ و با اندک تعمیراتی از آن استفاده می کردند و با توجه به توصیفات و شواهد، این دژ در ارتباط با قلعه های دیگر موجود در منطقه برای کار حفاظت و دفاع در مقابل دشمنان کاربرد داشته است. قلعه دختر یا قیز قلعه (به زبان آذری) بر فراز ارتفاعات مشرف بر دریاچۀ ساوه، قرار دارد. این قلعه از جاده ساوه به همدان و از تمامی دشت و شهر ساوه قابل مشاهده است. ولفرام کلایس که از محققان و باستانشناسان آلمانی و در سال 1971 به تحقیق و بررسی این بنا پرداخته است، اعتقاد دارد که این بنا مربوط به دوره اسلامی و از دژهای نظامی اسماعیلیان بوده است، که برای فعالیت و مبارزات سیاسی و مذهبی استفاده از آن استفاده می کردند. این اثر در تاریخ ۱۳۸۲/۲/۹ با شماره ۸۶۰۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. اگر تمایل دارید در مورد این بنا بیشتر بدانید به ادامه این مطلب از مجله مستر بلیط مراجعه کنید.
معماری قلعه دختر ساوه
پلان این قلعه بر اساس چینش صخره ها شکل گرفته است و مساحتی برابر با سه هزار متر مربع دارد، همچنین این قلعه دارای دو بخش دژ دفاعی و قصر بوده است. این قلعه مانند تمامی قلعه ها برج و بارو داشته است که جهت نگهبانی و جلوگیری از ورود دشمن در قسمت های شرقی، غربی و جنوبی آن تعبیه شده بودند. این بنا از بخش های مختلفی مثل فضاهای شاه نشین، استحکامات دفاعی و رشته پلکان های دسترسی در جهات مختلف تشکیل شده است. برای تامین آب قلعه از حوضچه های ذخیره آب باران یا مسیری جهت هدایت آب از رودخانه مجاور بنا استفاده می‌شد. برای ورود به قلعه از طریق چند راه پله سرپوشیده، که در سمت شرقی قلعه قرار داشتند، استفاده می شده است. راه پله‌ها را با ساختن دیواری از لاشه سنگ و ساروج، درست در امتداد دیواره های صخره استتار کرده اند. پنج راه پله پشتی بنا و دو راه پله در غرب بنا که در کنار پرتگاه در ارتفاع چند متری از سطح رودخانه ساخته شده به اتاق‌هایی در دل صخره می رسند. از پله های پشت بنا برای ورود و خروج محافظان و نگهبانان و از پله های غربی برای ورود و خروج مقامات به داخل قلعه و حمل آذوقه استفاده می کردند. از ویژگی های این قلعه می توان به مسدود کردن کلیه راه های نفوذ به وسیله سنگ اشاره کرد، در هر قسمتی که احساس می شده است، که احتمال ورود دشمن وجود داشته باشد را پوشانده اند.
اگر قصد سفر به ساوه را دارید بهترین راه، استفاده از اتوبوس است؛ در زمان خرید هم بهتر است به مستر بلیط مراجعه کنید و خرید بلیط اتوبوس ساوه را از آنجا به صورت آنلاین انجام دهید.
راه های دسترسی به قلعه دختر
این قلعه در شهرستان ساوه و در نزدیکی روستایی با نام قیز قلعه قرار دارد. بنابراین اگر قصد دارید روزی از این بنا دیدن کنید باید به سمت این روستا حرکت کنید. در صورتی تمایل دارید از وسایل نقلیه عمومی برای سفرتان استفاده کنید، می توانید ابتدا به شهر ساوه بروید و سپس با کمک خودروهایی که به سمت روستا می روند، خود را به این منطقه برسانید.
بازدید از قلعه دختر ساوه
برای دیدن قلعه دختر ساوه نیازی نیست که هزینه ای بپردازید؛ ولی این نکته را در ذهن داشته باشید که بنا بر روی کوه قرار دارد و باید برای دیدن آن از نزدیک از کوه بالا بروید پس بهتر وسایل مورد نیاز و لباس مناسب حتما به همراه داشته باشید. زمانی حدود دو تا سه ساعت برای این کار باید صرف کنید، پس از دیدن بنا می توانید گردشی هم در روستا داشته باشید.
دیدگاهتان را بنویسید