غار کتله خور زنجان

زنجان جاذبه های تاریخی و طبیعی بسیاری را درون خود دارا است، از طرفی هم در فصل های تابستان و زمستان از آب و هوای بسیار مناسبی برخوردار می شود به همین علت هر ساله پذیرای گردشگران زیادی است. یکی از این جاذبه های طبیعی غار کتله خور نام دارد که یکی از اعجاب انگیز ترین غارهای آهکی در جهان به شمار می رود. این غار در شهرستان خدابنده زنجان قرار دارد. در مجله مستر بلیط تمامی ویژگی های  غار کتله خور را بیان کرده ایم.

تاریخچه

گروهی از سرشناسان کوهنوردی ایرانی که از اعضای باشگاه نیرو راستی هستند در سال 1330 هجری شمسی غار کتله خور را کشف کردند. در سال 1331 سید اسدالله جمالی اقدام به ثبت رسمی غار کتله خور کرد. بعد از آن غار کتله خور به عنوان پدیده ای شگفت انگیز مورد توجه بسیاری از افراد قرار گرفت. این غار در زیر کوه کتله خور قرار دارد و از پایین دست آن رود شور، یکی از شعبه های رودخانه قزل اوزن، جاری است. این غار در منطقه ای به شکل مستطیل قرار دارد که در این محل عمل هوازدگی مکانیکی و نیروهای درونی به کمک یکدیگر تعدادی از ترک ها یا گسل ها را در محدوده فضای داخلی این غار به وجود آورده که به دلیل داشتن شرایط مناسب مراحل ساخت غار شروع شده است. ورودی غار یک دالان بسیار کوچک بوده است. مهم ترین بازدید از این غار در سال 1365 رخ داد، که تیمی از غار نوردان غار را کاوش کردند و نادیده های زیادی را کشف نمودند.

نقشه و معرفی بخش های مختلف

غار کتله خور از زیبا ترین غارهای آهکی در کل جهان به شمار می رود که از لحاظ وسعت، قدمت و تعداد طبقات، همچنین در تشکیل قندیل ها از غارهایی منحصر به فرد محسوب می شود. با توجه به کشفیاتی که از این غار به عمل آمده هنوز هم نادیده های زیادی از آن کشف نشده است. تا به امروز حدود 30 کیلومتر از این غار زیبا را شناسایی کرده اند و برای 22 کیلومتر آن هم تقشه برداری هایی را انجام داده اند، اما تنها یک مسیر 1200 متری آن را در طبقه اول برای بازدید گردشگران آماده کرده اند. زمان شکل گرفتن غار کتله خور به دوران سوم زمین شناسی باز می گردد و حدود 30 میلیون سال پیش است. آب های زیر زمینی در سنگ های آهکی کوه ها نفوذ داشته اند و به آرامی آهک های درون صخره های موجود را می شستند و حفره هایی را به وجود آورده اند که باعث به وجود آمدن غار کتله خور شده اند. این غار بیشتر شکل غارهای خاکی دارد، اما در مراحل اولیه غاری آبی بوده است. دارا بودن طبقات مختلف باعث شده است که آب به طبقه های زیرین نفوذ پیدا نماید و این غار را به غاری خشک تبدیل نماید. در بخش هایی از غار رودی جریان دارد که از جریان آب های فرورو تشکل دهنده غار است. در بسیاری از مناطق غربی ایران به کوه هایی که از ارتفاع کمی برخوردار هستند کتله می گویند و وجه تسمیه غار کتله هم همین موضوع است که خورشید از پشت آن طلوع می کند و به آن کتله خور می گویند. برای بازدید از غار کتله خور کافی است به سایت معتبر مستر بلیط سر بزنید و بلیط مورد نیاز خود را تهیه کنید. در زبان عامیانه ترکی کتل به معنای پستی، بلندی، ناهمواری و خور هم به معنی راحتی و آسانی است، در نهایت کتله خور هم معنی پستی بلندی های راحت را می دهد.

این غار در ارتفاع 1700 متری از سطح دریا قرار دارد و اختلاف ارتفاع آن غار با ارتفاع چشمه آب های فروروی که از ریزش های جوی غار حاصل می شود و به رود شور می ریزد 50 متر است. بعد از دهلیز فرعی یک دالان 950 متری وجود دارد که سربالایی هایی با ارتفاع دو متر در آن مشاهده می شود و گودال هایی خشک دارد . بعد از گذشتن از یک سربالایی به تالاری خواهید رسید که از چکنده و چکیده ستون تشکیل می شود. ورودی اولیه این دهلیز را برای جلوگیری از آسیب دیدگی بسته اند. این مکان را پورت یری می نامند که به معنی محل زندگی افراد است. در بعضی از نقاط این غار می توان گل رس و خاک های حامل اکسید آهن را مشاهده کرد. در این غار تونل های مختلفی  وجود دارد که از تجمع آهک ها ایجاد شده، که هر کدام از آن ها را به دلیل شبیه بودن به اشیاهای مختلف نام گذاری کرده اند. از این تالارها می توان میدان چهل ستون، سه راهی کوهی، میدان پنج شیر، میدان شیر خوابیده، میدان بیستون، تونل قندیلی، پای فیل، عروس و داماد، میدان شمع،  نخل سوخته، میدان مریم مقدس و … را نام برد. در داخل یکی از تالارها که بلورین نام دارد چاهی به عمق 8 متر وجود دارد که محل خروج آب های فرورو بوده است. بودن چشمه های آب زلال و حفره های طبیعی از ویژگی های غار کتله خور به شمار می رود. از دیگر ویژگی های غار می توان تعداد طبقات آن را نام برد که در جهان تعداد خیلی کمی از این غارها وجود دارد. بر اساس بررسی هایی که انجام شده غار کته خور به غار علیصدر در همدان متصل است و این دو غار از لحاظ قدمت همسن هستند. غار علیصدر غاری است  آبی، اما غار کتله خور یکی از غارهای خشک به شمار می رود. این غار به سه بخش تفریحی، فرهنگی و ورزشی تقسیم بندی شده، بخش ورزشی غار کتله خور تنها مخصوص غارنوردان است و حدود 4 کیلومتر می شود که هنوز نتوانسته اند انتهای آن را کشف نمایند.

قسمت تفریحی این غار برای بازدید تمامی مردم مورد استفاده قرار می گیرد که حدود 2 کیلومتر است که یک سوم کل غار را تشکیل می دهد. قسمت فرهنگی غار برای برگزاری مراسم های مختلف است که در قسمت جنوبی قرار دارد. بخش اصلی آن را دالانی طبیعی تشکیل می دهد و هیچ راه خروجی به صورت طبیعی در این قسمت وجود ندارد و راه خروجی آن را به صورت مصنوعی کنده اند. اگر شما هم به غارنوردی علاقه دارید می توانید بلیط هواپیما زنجان را خریداری نمایید و در مدت زمان بسیاری کمی به این شهر دسترسی پیدا کنید. تنها جانوری که در این غار زندگی می کند خفاش است، چرا که به دلیل نبودن نور کافی و تغذیه، جانوران دیگر نمی توانند در این غار زندگی کنند. دمای هوا درون  غار کتله خور در قسمت های مختلف متنوع است، به عنوان مثال در قسمت های داخلی رطوبت هوا بسیار زیاد می شود و در قسمت ورودی خنکی بیش از حدی احساس می شود. این غار در طی زمان های مختلف دستخوش تغییراتی بوده است که بعضی از آن ها طبیعی و بعضی دیگر مصنوعی هستند. از تغییرات طبیعی می توان شکستگی های حاصل از زمین لرزه ها، لغزش ها و گسل ها را نام برد. غار کتله خور از لحاظ داشتن قندیل ها و بلورها و تعداد طبقه ها یکی از زیبا ترین غارها در کل جهان است. در این غار استلاکتیت ها یا همان قندیل ها و ستون های زیادی در قسمت وردی اصلی قرار دارند و قندیل های مخروطی آویزان از سقف ها به دلیل داشتن ناخالصی رنگ های زیبایی را به خود گرفته اند. این رنگ ها بیشتر شبیه به بلورهای شفاف دیده می شوند، این قندیل ها ویژگی های منحصر به فردی را برای غار ایجاد می کنند. ستون ها  و قندیل هایی که در این غار وجود دارند مانع از فرو ریختن سقف غار می شوند.

شرایط بازدید

برای بازدید از غار کتله خور باید زمانی به این مکان بروید که هوا روشن باشد و با تاریکی برخورد نکنید، چرا که درون این غار بسیار تاریک می شود و نمی توانید اره خروج را پیدا نمایید. برای وارد شدن به غار باید بهای بلیط ورودی را پرداخت و به قندیل ها و بلورهایی که درون غار وجود دارند نهایت دقت را داشته باشید تا از بین نروند.

آدرس و مسیر دسترسی با وسایل مختلف

همان طور که گفته شد غار کتله خور در زنجان قرار دارد و یکی از جاذبه های دیدنی خدابنده است. این غار را می توانید در کوه های روسای گرماب بیابید. برای رفتن به این غار می توانید از خودروهای شخصی بهره ببرید و خیلی راحت به این منطقه دسترسی پیدا نمایید. با استفاده از وسایل حمل و نقلی چون اتوبوس باید برای رسیدن به غار از تاکسی های دربستی استفاده کنید، در نهایت اگر قصد دارید با اتوبوس راهی این شهر شوید می توانید بلیط اتوبوس زنجان را خریداری نمایید.