شهر زیبای استانبول در جریان‌های تاریخی نقش پررنگی داشته و به‌دفعات بر سر تصرف آن جنگ‌هایی صورت گرفته است. در ادامه این مطلب با داستان‌های تاریخی که بر این شهر گذشته آشنا خواهیم شد و به معرفی مراکز مهم تاریخی استانبول خواهیم پرداخت.
تاریخچه استانبول
شواهد باستان‌شناسی گویای این موضوع هستند که جوامع انسانی در دوران نوسنگی در منطقه امروزی شهر استانبول زندگی می‌کردند. قدیمی‌ترین سکونتگاهی که از دوران باستان کشف شده متعلق به 6700 سال پیش از میلاد مسیح است و آثار آن در سمت اروپایی همین شهر پیدا شده است. در فلات آناتولی، تعدادی آثار باستانی کشف شده است که قدمت آن‌ها به 3500 تا 5500 سال پیش از میلاد مسیح برمی‌گردد.
تاریخچه شهر استانبول تقریبا از 600 سال قبل از میلاد مسیح قابل بررسی است. به نظر می‌رسد اولین ساکنان این منطقه، یونانی‌ها بودند که شهر بیزانتیوم یا بیزانس را در این محل تأسیس کردند. شهر بیزانس در اصل در محل یک شهرک بندری باستانی به نام لیگوس شکل گرفت. بعدها یعنی در 196 سال قبل از میلاد مسیح، این شهر آسیب زیادی دید و سپس توسط رومیان محاصره و تا سال‌ها تحت حکومت آن‌ها اداره شد.
شهر استانبول چند سالی نیز به همان نام بیزانتیوم شناخته می‌شد که توسط رومیان به رونق قبلی برگشت و مدت کوتاهی نیز به افتخار پسر امپراتور آگوستا آنتونینا نام گرفت. پس از مدت زمانی، این نام به قسطنطنیه تغییر یافت و در سال 330 رسما به پایتخت جدید امپراتوری روم تبدیل شد. در زمانی که این شهر، پایتخت امپراتوری روم بود جمعیتی معادل نیم میلیون نفر داشت و یکی از پرجمعیت‌ترین شهرهای جهان محسوب می‌شد.
پس از مرگ کنستانتین، امپراتوری روم شرقی و غربی بین پسران وی تقسیم شد و قسطنطنیه به عنوان پایتخت امپراتوری روم شرقی با بیزانس انتخاب شد. در سال 381 تئودوسیوس اول، دین مسیحیت را به عنوان دین رسمی اعلام کرد و همین موضوع باعث شد که شهر قسطنطنیه به یک مرکز مذهبی پررونق تبدیل شود.
ساخت کلیسای ایاصوفیه در دوران ژوستینیانوس که امروزه نیز یکی از مراکز مهم استانبول محسوب می‌شود حاصل همین دوره تاریخی است. درگیری با دیگر کشورها و اختلافاتی که بین دو کلیسا ایجاد شده بود باعث شد تا بیزانس ضعیف شود و به همین جهت از سال 1204 قسطنطنیه نیز به تدریج قدرت خود را از دست داد تا اینکه در سال 1261 امپراتوری جدید لاتین، حکومت بر آن را به اختیار خود درآورد. بد نیست بدانید که در این دوران، قسطنطنیه تبدیل به روستاهایی جدا از هم شده بود. درنهایت در سال 1453 جمعیت این شهر به 10 درصد جمعیت قبلی کاهش یافت و سپس سقوط کرد. پس از سقوط قسطنطنیه، عملا امپراتوری بیزانس نیز به پایان رسید و درنهایت شهر به دست ترکان عثمانی افتاد و پایتخت حکومت آن‌ها شد.
در دوره‌ای که ترکان عثمانی بر این شهر حکومت داشتند جمعیت آن به بیش از هفتصد هزار نفر رسیده بود و با ساخت مدرسه، مسجد و دانشگاه، شهر رونق سابق خود را بازیافته بود. در سال 1520 تا 1566 یعنی در زمان حکومت سلطان سلیمان بزرگ، شاهکارهای هنری بسیاری در شهر خلق شد که بناهای ساخته شده در آن زمان امروزه نیز قابل بازدید هستند. در سال 1517 قسطنطنیه، مصر را فتح کرد که همین موضوع باعث شد تا توجه مسلمانان را بیش از پیش به خود جلب کند. به نظر می‌رسد تا قرن هجدهم استانداردهای زندگی در این شهر با اکثر کشورهای اروپایی برابر بوده و در این زمان، شهر جمعیتی بالغ بر چهارصد هزار نفر داشته است. پس از دهه 1870 ساخت پل، ایجاد سیستم آبرسانی، استفاده از چراغ‌های برقی، ایده تراموا و تلفن باعث شد تا شهر استانبول تبدیل به یک شهر مدرن شود.
در دوران جنگ جهانی اول تلاش‌هایی برای تصرف شهر صورت گرفت و حتی در بازه زمانی نسبتا کوتاهی توسط نیروهای متفقین، به اشغال درآمد که پس از معاهده لوزان، این تصرف پایان یافت. در سال 1923 جمهوری ترکیه شکل گرفت و در همین سال بود که پایتخت به آنکارا منتقل شد و درنهایت در سال 1930 نام شهر به‌طور رسمی به استانبول تغییر یافت. تغییر پایتخت از استانبول به آنکارا باعث سقوط شدیدی در جمعیت استانبول شد اما پس از گذشت مدت زمانی، دوباره جمعیت این شهر شیب صعودی به خود گرفت.
معرفی مراکز مهم تاریخی
با توجه به تاریخ غنی شهر استانبول، مراکز مهم تاریخی بسیاری در آن وجود دارد که در ادامه این مطلب به معرفی آن‌ها خواهیم پرداخت:
ایاصوفیه
این بنای تاریخی در ابتدا به عنوان کلیسای جامع مسیحی ارتدوکس در دوران تسلط رومیان بر شهر بود و سپس در دوران عثمانی از آن به عنوان مسجد استفاده شد. ایاصوفیه یکی از مراکز مهم استانبول در زمینه تاریخی است که به‌دفعات تغییراتی در آن صورت گرفته است. از این تغییرات می‌توان به پوشاندن نقاشی‌ها و نگارگری‌ها، نصب لوح‌هایی با نام‌های بزرگان دین اسلام و ساخت مناره و منبر و محراب اشاره کرد. این مکان پس از استقلال جمهوری ترکیه به شکل موزه مورد بازدید قرار می‌گرفت تا اینکه در سال 2020 دوباره از آن به عنوان مسجد شهر استانبول استفاده شد. این بنا یکی از شاهکارهای معماری است که سالانه، گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند.
مسجد آبی
قدمت مسجد آبی یا مسجد سلطان احمد به دوران حکومت عثمانیان باز می‌گردد. معماری بی‌بدیل و استفاده از هزاران سرامیک دست‌ساز سبب شده تا این مسجد را به یک بنای تاریخی منحصر به فرد تبدیل کند. شکل گنبد، تعداد مناره‌ها و تزئینات داخلی مسجد سلطان احمد، چشم‌نواز و استثنایی است. همچنین محراب این مسجد با تراش دادن سنگ مرمر ساخته شده و طراحی صحن به گونه‌ای است که تمامی نمازگزاران می‌توانند در هنگام خطبه، امام جمعه را بر روی منبر مشاهده کنند.
کاخ طوپقاپو
کاخ طوپقاپو یا توپکاپی، یکی از قصرهایی است که عثمانیان در این شهر بنا کرده‌اند که از سال 1853 تا 1924 به محلی برای اقامت افسران عالی رتبه تبدیل شده بود. این کاخ حدود چهارصد سال، مرکز اداره امپراتوری عثمانی بود و پس از آن، این مرکز به کاخ دلمه باغچه منتقل شد.کاخ طوپقاپو، یکی از مراکز مهم استانبول است که امروزه از آن به عنوان موزه استفاده می‌شود. از بخش‌های این کاخ تماشایی می‌توان به حرمسرا، جاده طلایی، تخت همایونی، تراس شاهنشاهی، حیاط مادر شاه، حیاط مادر ولیعهد و محل اقامت شاهزادگان اشاره کرد.
کاخ دلمه باغچه
این کاخ در بخش آسیایی شهر استانبول واقع شده و ساخت آن در زمان پادشاهان عثمانی صورت گرفته است. کاخ دلمه باغچه، سه بخش اصلی دارد که یک بخش آن، ویژه مستخدمان، بخشی ویژه کارکنان و بخش دیگر حریم شاهنشاهی است.
قلعه یدیکوله
ساخت این قلعه به سال 1458 در دوران حکومت محمد دوم بزرگ‌ترین پادشاه عثمانی برمی‌گردد. قلعه یدیکوله در محله فاتح قرار دارد و در گذشته از آن به عنوان دیوان وزیر اعظم عثمانی و زندان استفاده می‌شده است. امروزه بخش‌های زیادی از بنای قلعه یدیکوله باقی مانده که قابل بازدید گردشگران است.
قلعه روملی حصار
روملی حصار، یکی از مراکز مهم استانبول به جهت تاریخی است که همچون قلعه یدیکوله در زمان سلطنت محمد دوم ساخته شده است. در گذشته درون این قلعه، بخش‌هایی برای نگهداری سلاح، مسجد و زندان تعبیه شده بود. ارتفاع دیوارهای قلعه روملی حصار بیش از هشتاد متر است و در نزدیکی تنگه بسفر قرار دارد.
برج دختر
برج دختر که شاخت آن به سال 1725 میلادی برمی‌گردد، به نام برج لئاندر یا لئاندروس نیز شناخته می‌شود. این برج بر روی یک جزیره کوچک در ورودی تنگه بسفر واقع شده و ارتفاع آن به 200 متر می‌رسد. در رابطه با اسم این برج، داستان‌های بسیاری میان مردم رایج است. در یکی از این داستان‌ها نقل شده که یک پیشگو، مرگ دختری را پیشگویی کرده بود و پدر برای حفظ دخترش، او را در این برج نگه می‌دارد. به همین دلیل این نام بر برج گذاشته شده است.
از دیگر مراکز مهم استانبول در زمینه تاریخی می‌توان به آب انبار تاریخی باسیلیکا، برج گالاتا، کلیسا چورا، مسجد رستم پاشا، مسجد سلیمانیه، مسجد فاتح، حمام خرم سلطان، مسجد اورتاکوی، ستون‌های باستانی میدان هیپودرم، ایاصوفیه کوچک، کاخ بیلبربی، شهر زیرزمینی کایماکلی، کلیسا ایا ایرنه و چشمه سلطان احمد سوم اشاره کرد.
جمع‌بندی
در این مطلب از سایت مستر بلیط سعی بر آن شد تا کمی با تاریخ غنی شهر استانبول از دوران نوسنگی تا روم باستان و پس از آن در دوران عثمانی و در زمان استقلال آن به شکل جمهوری آشنا شویم. با مطالعه این مطلب متوجه شدیم که در هر یک از این دوران‌های تاریخی، شهر استانبول چه ویژگی‌هایی داشته و جمعیت ساکن در آن چقدر بوده است. به‌طور خلاصه نام این منطقه در ابتدا بیزانتیوم بود و بعد از آن تا سال‌ها قسطنطنیه باقی ماند و درنهایت چند سال پس از اینکه ترکیه به عنوان یک جمهوری اعلام استقلال کرد در سال 1930 این شهر، استانبول نام گرفت. در ادامه این مطلب با بناهای به‌جا مانده از جریانات متعدد تاریخی آشنا شدیم. از میان مراکز مهم استانبول که از دوران عثمانی باقی مانده و هنوز برای گردشگران قابل بازدید است می‌توان به مسجد ایاصوفیه، کاخ طوپقاپو، کاخ دلمه باغچه و حمام خرم سلطان اشاره کرد.
دیدگاهتان را بنویسید