آشنایی با زیگورات چغازنبیل + تاریخچه و راه های دسترسی

چغازنبیل، یکی از مهم‌ترین و باستانی‌ترین سایت‌های تاریخی ایران، در استان خوزستان واقع شده است. این اثر باستانی، که در قرن 13 پیش از میلاد توسط شاه آنزان، “اونتاش-نپیریشا” ساخته شده، به عنوان یکی از نخستین نمونه‌های معماری هرم‌گونه در جهان به شمار می‌رود. چغازنبیل به دلیل طراحی منحصر به فرد و اهمیت فرهنگی‌اش، در سال 1979 به عنوان یک میراث جهانی یونسکو در ایران ثبت شد. این معبد، که به عنوان مرکز مذهبی و سیاسی آن دوران عمل می‌کرد، شامل مجموعه‌ای از برج‌ها، دیوارها و زیارتگاه‌ها است که به خوبی نشان‌دهنده فرهنگ و تمدن عیلامی‌ها است. اگر به تاریخ و فرهنگ باستانی ایران علاقه‌مند هستید، بازدید از چغازنبیل را از دست ندهید و با قدم گذاشتن در این مکان تاریخی، به دنیای شگفت‌انگیز عیلامیان سفر کنید.

چغازنبیل کجاست؟

چغازنبیل در استان خوزستان واقع شده است. این سایت باستانی در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر دزفول و نزدیک به شهر باستانی شوش قرار دارد. چغازنبیل به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی ایران و یکی از میراث جهانی یونسکو شناخته می‌شود و به دلیل معماری منحصر به فرد و اهمیت فرهنگی‌اش، مورد توجه گردشگران و پژوهشگران قرار دارد. اگر قصد سفر به شوش را دارید می‌توانید از قبل نسبت به رزرو هتل در شوش یا یکی از شهرهای اطراف آن اقدام کنید تا اقامتی راحت در این شهر داشته باشید.

راه های دسترسی به چغازنبیل

همانطور که اشاره کردیم، چغازنبیل در 40 کیلومتری جنوب غربی شهر شوش قرار دارد بنابراین اگر قصد دیدار آن را دارید باید در این مسیر قرار بگیرید. استفاده از خودرو شخصی یا تاکسی راحت ترین روش برای رفتن به این مکان است.

خرید بلیط اتوبوس شوش

شرایط بازدید چغازنبیل شوش

برای تماشای این مکان مانند اکثر مکان های تاریخی کشورمان باید هزینه ای بابت ورودی پرداخت کنید که این هزینه برای گردشگران داخلی و خارجی فرق دارد. گردشگران خارجی مبلغ بیشتری برای دیدن آن باید بپردازند.

برای بازدید از چغازنبیل شوش دقت داشته باشید که این مکان در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی، ۲۱ رمضان شهادت امام علی، ۲۸ صفر رحلت پیامبر، ۱۴ خرداد رحلت امام خمینی، ۲۵ شوال شهادت امام جعفر صادق تعطیل است و در روزهای دیگر باید بین ساعت 8 صبح تا 5 بعد از ظهر مراجعه کنید. پوشیدن کفش و لباس مناسب را فراموش نکنید.

معرفی زیگورات چغازنبیل و تاریخچه آن

«چغازنبیل» پرستشگاهی است باستانی واقع در استان خوزستان، در 35 کیلومتری جنوب شرقی شهر شوش، در زمان فرمانروایی «اونتاش گال» یکی از پادشاهان ایلامی، در حدود 1250 پیش از میلاد برای خدای حامی پایتخت، «اینشوشیناک» بنا شد. این سازه در سال 1۹۷۹ میلادی در فهرست میراث جهانی یونسکو جای گرفت.

«عیلامیان» یکی از اقوام سرزمین ایران بودند که از سه هزار و دویست سال پیش از میلاد، تا 640 پیش از میلاد بر بخش بزرگی از مناطق جنوب غربی فلات ایران فرمانروایی می‌کردند. عیلامیان، نیز چون بسیاری از اقوام آن زمان الهه پرست بودند و چندین خدا داشتند که بزرگترین آنها «اینشوشیناک»، خدای حامی شوش یا خدای بزرگ نام داشت.

چغازنبیل، نام باستانی این محل است که در زبان لری، از دو واژه چغا به معنی تپه و زنبیل به معنای سبد تشکیل شده است. این اشاره‌ای است به مکان معبد که روی تپه بوده و آن را به زنبیل واژگون تشبیه می‌کردند. روزگاری این بنای باشکوه دارای 52 متر ارتفاع و 5 طبقه بوده، و مجسمه «اینشوشیناک» بر روی آن قرار داشته است.

در اصطلاح به این معبد زیگورات می‌گفتند، از نظر لغوی زیگورات از دو کلمه زاگ و گار تشکیل شده است که مکان خداوند معنی می‌دهد. بنابر اعتقاداتی که از قدیم وجود داشت این گونه اماکن مقدس نباید به ساختمان های معمولی مردمی که فنا می‌شوند شباهت داشته باشد. بلکه محلی است که اموات در آنجا مدفون هستند و در آنجا باقی می مانند. به همین سبب زیگورات مکان جاودانگی ارواح و پرستشگاه ابدی آنهاست.

زیگورات چغازنبیل، در مرکز شهر ویران شده «دور اونتاش» قرار داشته است. این شهر دارای دو حصار و هفت دروازه بوده که ۶ دروازه آن با مسیر سنگ فرش به زیگورات می‌رسیده و تنها دروازه جنوب شرقی آن برای ورود ارابه ها استفاده می‌شد. جلوی پلکان های جنوب شرقی زیگورات نیز هفت قربانگاه قرار دارد و بر روی بسیاری از سنگ فرش ها رد پای کودکان دیده می شود که علت آن نامعلوم است. این زیگورات باشکوه با حمله «آشور بانیپال» پادشاه آشور به همراه تمدن عیلام پایان می یابد و ویران می‌شود.

معماری زیگورات چغازنبیل

در جوامع باستانی، معابد نقش بسیار مهمی داشتند؛ و همواره بلندترین و مرتفع ترین بناها بودند. عمدتاً در مرکز شهر و از خشت خام یا آجر پخته، ساخته می‌شدند. شاه اونتاش ناپریشا (اونتاشگال) پادشاه عیلامی، همچون سایر فرماندهان به ساخت و هدیه بنای زیگورات به خدایان علاقه مند بود.

او در 1205 ق.م و 95 کیلومتری جنوب شرقی شوش، شهر مقدس دوراونتاش را به کمک مهارت‌های ساختمان سازی بنیان گذاشت و در مرکز آن معبدی مرتفع و شگفت انگیز، بر مبنای نقشه عمودی ساخت و آن را زیگورات چغازنبیل نامید.

این شهر مجموعه ای از قصرها و معابد بود که علیرغم داشتن سه حصار دیواری، هرگز به عنوان شهر دفاعی و قلعه ای به کار نرفت. زیگورات به معنی بلند و برافراشته، مکان خداوند، محل جاودانه ارواح و پرستشگاه ابدی آنهاست. قاعده زیگورات مربع شکل است

و طول هر ضلع آن 105.20 متر است و در اصل دارای 5 طبقه به ارتفاع 53 متر بوده که در حال حاضر فقط 25 متر و سه طبقه از آن باقی مانده است. طبقه پنجم که بر فراز معبد قرار داشت به انشوشیناک خدای اصلی تعلق داشت. این خدا هنگامی که از آسمان به زمین می آمد تا مردم او را ستایش کنند در این طبقه جای می گرفت بنابراین زیگورات نقش پلکانی را داشت که زمین و آسمان را به هم متصل می‌کرد.

سفر به شوش را می توانید با استفاده از قطار انجام دهید و بهترین روش برای خرید بلیط قطار شوش خرید آنلاین است. روسازی بنای زیگورات را آجرهای بزرگی به ابعاد مختلف تشکیل می‌دهد. به طور کلی اسکلت بنا شامل چند حجم ساختمانی است که درون هم قرار دارد به طوریکه هر قدر به طرف بالا می رود حجم ها کوچکتر می شوند.

در نتیجه حفاری هایی که در چغازنبیل انجام شده است این اصل که ساختمان زیگورات در یک مرحله ساخته نشده، پذیرفته شده است. ابتدا دو طبقه چهار ضلعی با یک فضای آزاد در وسط احداث شده و یک ردیف اطاق های دراز و باریک دور این صحن وجود داشت که درب آنها به طرف صحن یا فضای آزاد باز می‌شد. در مرحله دوم سایر طبقات را از کف زمین ساخته و فاصله افقی طبقات را با خشت پر کرده‌اند. تا پیش از کشف و خاک برداری زیگورات چغازنبیل باستان شناسان فکر می‌کردند که زیگورات مرکب از چند طبقه است و هر طبقه بر روی طبقه زیرین بنا شده است.

ولی با یک تونل آزمایشی که در ضلع شمالی زیگورات چغازنبیل زده شد مشخص گردید که هر یک از حجم های طبقاتی بر روی زمین بکر ساخته شده و کلیه طبقات از یک عمق و سطح بنیاد گشته است و مانند چند جعبه در داخل یکدیگر قرار دارند و هر طبقه داخل دیگری محصور گشته است به طوری که 44 متر از طبقه پنجم درون طبقات دیگر جای گرفته است و فقط 9 متر از آن که قسمت بالای این طبقه بود دیده می شد به همین خاطر پروفسور ملوان باستان شناس انگلیسی در موقع بازدید از چغازنبیل و فهمیدن این موضوع گفت: « حالا باید تمام زیگورات های حفاری شده از نو حفاری شوند».

معماران زبر دست عیلامی طبقات پنجگانه را به دقت و حساب شده انجام داده اند به طوریکه با تمام عظمت، فشاری بر پایه ها وارد نشده است. در چهار ضلع این طبقه پلکانهایی طبقات پنجگانه را به هم متصل می کند. طبقه دوم دارای 16 متر طول و 8 متر ارتفاع است. در این طبقه اطاق هائی با سقف هلالی وجود داشت، این اطاق ها در طول اضلاع شمال غربی، جنوب غربی و جنوب شرقی واقع بودند و عرض آنها 2.10 متر و طول هر کدام به 8 تا 10 متر می‌رسید.

اطاق های مذکور به هم راه داشتند و پلکان های جداگانه ای ورودی هر کدام بوده است. بر خی از اطاق های طبقه دوم فاقد پلکان است و درب آنها به دروازه های طاق دار اصلی که چهار متر ارتفاع دارد باز می‌شود. اطاق های پله دار مخصوص قرار دادن هدایا و نذرها و ازاق های دیگر که پلکان نداشتند، احتمالا جایگاه برخی از خدایان بودند.

بازدید از جاذبه های گردشگری شوش با مِستربلیط

زیگورات چغازنبیل، به عنوان یکی از شاهکارهای معماری عیلامی و میراث جهانی یونسکو، نه تنها نمایانگر تاریخ غنی ایران است، بلکه به عنوان یک مقصد گردشگری بی‌نظیر، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی را برای بازدیدکنندگان به ارمغان می‌آورد. این معبد باستانی، با ساختار هرم‌گونه و طراحی منحصر به فردش، گواهی بر مهارت‌های مهندسی و هنری مردمان آن دوران است و به ما این امکان را می‌دهد که به دنیای فرهنگ و تمدن عیلامیان سفر کنیم.

برای کسانی که قصد دارند از این جاذبه تاریخی بازدید کنند، مستربلیط به عنوان یک پلتفرم معتبر، گزینه‌های مناسبی برای خرید بلیط اتوبوس و هواپیما و همچنین رزرو هتل در نزدیکی چغازنبیل ارائه می‌دهد. با استفاده از خدمات مستربلیط، می‌توانید سفر خود را به راحتی برنامه‌ریزی کرده و از بهترین قیمت‌ها بهره‌مند شوید. بنابراین، اگر به تاریخ و فرهنگ باستانی ایران علاقه‌مند هستید، حتماً با مستربلیط سفر خود به زیگورات چغازنبیل را ترتیب دهید و از زیبایی‌های این اثر تاریخی شگفت‌انگیز لذت ببرید. البته در این شهر جاذبه های دیدنی دیگری مثل کاخ آپادانا شوش نیز وجود دارد که باید حتما از آنها دیدن کنید.