برج سیاه و سفید

جاسک یکی از شهرستان های استان هرمزگان به شمار می رود که از قدمت بالایی برخوردار است و بندر جاسک مرکز آن محسوب می شود. این شهرستان از شمال یه کهنوج، از مشرق به شهرستان نیک شهر و چابهار، از جنوب به دریای عمان و از مغرب به شهرستان میناب محدود می شود و مشتمل بر دو بخش بشاگرد و بخش مرکزی است. آبادی های شمالی این شهرستان کوهستانی هستند و رشته کوه بشاگرد غربی در شمال شهرستان جاسک قرار دارد؛ از کل رشته کوه، بشاگرد کمترین ارتفاع را دارد. از شمال به جنوب به تدریج از ارتفاع شهرستان کاسته می شود تا به دشت ساحلی دریای عمان ختم می گردد. سواحل شهرستان در بعضی نقاط رُسی با بافت سست و ماسه ای و در بعضی نقاط صخره ای هستند. از آنجایی که این شهرستان در حاشیه دریای عمان قرار دارد، دارای آب و هوایی گرم و مرطوب است. این شهرستان دارای قدمت زیادی است که همین موضوع باعث شده است در این منطقه آثار تاریخی مختلفی وجود داشته باشد. از میان آثار می توان به امامزاده امیر دیوان، عمارت تلگرافخانه، آثار و بقایای قلعه پرتغالی ها، خرابه های قلعه ای کهن در حوالی دهستان انگهران، برج سیاه و سفید و بسیاری دیگر اشاره کرد.

معرفی برج سیاه و سفید

در این بخش از مجله مستر بلیط در مورد یکی از آثار تاریخی شهرستان جاسک، یعنی برج سیاه و سفید اطلاعاتی را برای شما گردآوری کرده ایم که در اختیارتان قرار می دهیم پس اگر از علاقمندان به آثار تاریخی هستید، ادامه این مطلب را مطالعه کنید. برج سیاه و سفید در بندر جاسک و در خیابان مطهری این شهر بندری قرار دارد و زمانی بخشی از تجهیزاتی بوده است که انگلیسی ها برای تلگرافخانه ایجاد کرده بودند. تلگراف خانه انگلیسی ها كه یكی از قدیمی ترین تلگراف خانه های ایران است به عنوان اولین مركز تجاری كمپانی هند شرقی در بندر جاسك ساخته و بعد ها به تلگراف خانه تبدیل شد و هم اكنون به همین نام نیز در بین مردم محلی شهرت دارد. این ساختمان را در سال 1869 ایجاد کردند بنابراین قدمت آن به دوران قاجار بر می گردد. البته بر اساس اسناد تاریخی این برج را در سال 1297 ساخته اند. این اثر در تاریخ ۱۰ دی ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۷۶۹ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

عملکرد برج سیاه و سفید

درباره کاربرد این برج حدسیات زیادی شده است و حتی برخی آن را به نوعی فانوس دریایی می دانند ولی سدیدالسلطنه در کتاب خود، تحت عنوان بندرعباس و خلیج فارس، درباره نحوه عملکرد این برج چنین می نویسد: «مناره مرتفعی هم در کنار دریا بنا کرده‌اند. کابل هوس (cable house) یعنی خانه کابل، اتاقی است که سیم تلگراف از آن‌جا به دریا رود، در کناره دریا فراز یک پارچه سنگ بنا شده، از کابل هوس سیم تلگراف توسط ده چوب به بنگله خواهد رسید، چوب‌ها هر کدام دو عدد است که هر کدام توأم با یکدیگرند که تماما بیست قائمه شود، چون مابین دو قائمه صد وار است پس از کناره دریا تا موقع بنگله هزار وار می‌شود، هر یک‌وار چهارده گره است. از کابل هوس یازده رشته سیم به دریا می‌رود، و دو رشته سیم از وسط صحرا گذشته به‌ چاه بهار و سند رود. شرکت تلگراف هند و اروپا در سال ۱۲۸۰ قمری سیم خلیج فارس را کشیده و پنج کشتی در این‌کار مشغول بودند. شرکت مزبور در آن سال، بندر خصب را مرکز تلگراف قرار داده و در سال ۱۲۸۵ مرکز تلگراف را به هنگام انتقال داده و در سال ۱۲۹۷ مرکز را از هنگام به جاسک بردند».

معماری ساختمان برج

این برج که پلان قاعده ای مربع شکل دارد دارای 9 متر ارتفاع و به صورت بنایی توپُر ساخته شده است. هر ضلع آن ۱۷۰ سانتی متر است ولی هر چه به سمت بالا می رود، ابعاد مربع نیز کمتر می‌شود. همانطور که گفته شد داخل این برج پر است و برای ساخت قسمت درونی آن از سنگ های نتراشیده و نوعی ساروج استفاده کرده اند که درون بافت ساروجی قطعات خرد شده صدف و مرجان‌ های دریایی به طور کامل دیده می شود که نشان از محلی بودن ساروج دارد. در نمای بیرونی بنا از سنگ ‌های ماسه‌ای تراش‌خورده و منظم استفاده کرده اند که همگی به کمک ملات ساروج به یکدیگر متصل شده‌اند، ضخامت ساروج به کار رفته در نمای بنا حدود سه سانتی متر است. این برج از سه قسمت پایه، بخش میانی و رأس برج تشکیل شده است؛ که بخش پایه پایین ترین قسمت آن به شمار می رود و نسبت به بخش میانی ۱۵ سانتی متر پیش‌آمدگی دارد. در حال حاضر ارتفاع این بخش ۴۰ سانتی متر می شود و شامل دو ردیف سنگ‌های تراش خورده است. بلندترین بخش این برج را بخش میانی تشکیل می دهد که در نمای آن ۴۲ ردیف سنگ‌های تراش به کار برده اند و در این قسمت هم هر چه به سمت بالا می رود از قطر آن کم می شود. این بخش که از شش قسمت تشکیل شده، به صورت یکی در میان دارای رنگ سفید و مشکی است که برای ایجاد رنگ سفید از موادی شبیه گچ استفاده شده و در بخش ‌های سیاه‌ رنگ، مواد قیر مانند به کار برده اند. آخرین بخش برج رأس آن است که قطر این قسمت نسبت به دیگر قسمت های برج کمتر است. این بخش از سه ردیف سنگ تشکیل شده و تراش سنگ ‌ها در این بخش به گونه ای است که با روی هم قرار دادن آن‌ها شکل هرم ایجاد می‌شود. . ابعاد هر ضلع مربع سنگ هرمی شکل در قاعده ۳۵ و در رأس ۱۷ و ارتفاع آن ۱۰ سانتی متر است. در مرکز این سنگ، حفره مربع شکلی به ابعاد ۱۰ در ۱۰ سانتی متر تعبیه شده که از قاعده تا رأس هرم به صورت یک پارچه و یکسان است. رنگ سنگ های به کار رفته در رأس این برج به رنگ سیاه هستند.

راه های دسترسی به برج

برای اینکه بتوانید این برج را از نزدیک تماشا کنید نیاز دارید به شهر بندر جاسک سفر کنید و از آنجایی که این برج در داخل شهر و در خیابان مطهری قرار دارد، دسترسی به آن بسیار راحت است. شما می توانید با هر وسیله نقیله ای چه شخصی و چه عمومی به این ناحیه از شهر بروید. اگر می خواهید به بندر جاسک سفر کنید می توانید بلیط اتوبوس خود را از مستر بلیط به صورت آنلاین تهیه و خریداری کنید.

بازدید از برج سیاه و سفید

دیدن این بنا رایگان است و نیازی نیست هزینه ای را بابت آن بپردازید و زمانی کمتر از یک ساعت برای تماشای آن احتیاج خواهید داشت. امروزه برای حفاظت از این اثر تاریخی، پس از مرمت آن دیواری به دورش کشده شده است. از آنجایی که این برج در 52 متری از ساحل قرار دارد می توانید زیمانی هم در ساحل قدم بزنید و از منظره زیبای آن لذت ببرید و به آرامش وصف ناپذیری برسید.