قلعه الموت؛ تاریخچه + راه های دسترسی

اگر شما اهل بازی‌های کامپیوتری باشید، قطعا نام «اسسین» و «شاهزاده ایرانی» و سه‌گانه «شن های زمان» برایتان بسیار آشناست. در واقع قصه اصلی این بازی‌های کامپیوتری که در میان جوانان طرفداران بسیار زیادی دارد، از حسن صباح و قلعه الموت گرفته شده است. اما علت محبوبیت این قلعه و تاریخچه آن در بین افراد چه چیزی می‌تواند باشد؟!

در مجله مستر بلیط کم و بیش به این سوال پاسخ خواهیم داد و به شما خواهیم گفت که قلعه الموت در کجا قرار دارد و دارای چه ویژگی‌ ها و چه تاریخچه ای است.

این قلعه واقع در شمال غربی استان قزوین و در همجواری روستای گازرخان بوده و دلیل شهرت و محبوبیت آن گره خوردن نامش با حسن صباح، مبلغ آیین عجیب اسماعیلیه در دوران سلجوقیان است.

تاریخچه قلعه الموت

درباره سال ساخت این بنا و استحکامات قلعه الموت قزوین در میان تاریخ دانان اختلاف نظرهایی وجود دارد، اما اکثریت معتقدند که قدمت این قلعه به اوایل دوره سلجوقی باز می گردد. در سال ۴۸۲ ه‍.ق حسن صباح این دژ تاریخی را به تصرف خود در آورد و قیمت این قلعه را که دو هزار دینار طلا بود به حاکم آن پرداخت کرد.

این دژ به وسیله مغولان به آتش کشیده شد و کتابخانه گرانبهای حسن صباح در آتش سوزی به کلی سوخت و چیز زیادی از آن باقی نماند. این یکی از افسوس های بزرگ مردم به شمار می رود، چرا که در این کتابخانه اسناد بسیار زیادی مربوط به راز و رمز حسن صباح، فرقه حشاشین و همچنین قلعه الموت وجود داشت. اهالی منطقه قلعه را با نام « قلعه حسن» می شناسند و به این نام نیز شهرت دارد.

اصطلاح سه یار دبستانی از کجا آمده است؟

قصه حسن صباح و قلعه الموت یا به گفته اهالی منطقه «آموت» پر از رمز و راز است. شاید اصطلاح سه یار دبستانی تا به حال به گوش تان خورده باشد؛ این اصطلاح به قصه حسن صباح و قلعه الموت مربوط می شود.

یک ادیب و نجیب زاده انگلیسی به نام ادوارد فیتزجرالد روایت بسیار دلنشینی از سه یار دبستانی را نوشته است. او که برای بار اول و در سال ۱۸۵۹ قسمت زیادی از رباعیات خیام را به زبان انگلیسی برگرداند، در مقدمه کتاب این گونه می نویسد: مقصود از سه یار دبستانی «خواجه نظام، خیام و حسن صباح» بوده اند.

در واقع این سه نفر قسم خورده بودند که هر زمان که یکی از آنها به قدرت رسید، دو نفر دیگر را هم یاری برساند یا به قولی فلک را سقف بشکافند و طرحی نو راه بیندازند. اول از همه خواجه نظام الملک به قدرت رسید، او وزارت دربار سلجوقیان را بر عهده داشت و برای خیام شرایطی را به وجود آورد تا با آسایش خیال و راحتی بتواند کارهای علمی خود را دنبال کرده و بنویسد. برای حسن صباح هم مقامی را در نظر گرفت تا او نیز به آسایش برسد اما متاسفانه بین این دو یار دبستانی اختلاف افتاد و خواجه نظام و حسن صباح را از دربار بیرون انداختند.

حسن صباح بعد از این ماجرا به شمال آفریقا مهاجرت کرد و در آنجا فرقه ای را تشکیل داد که در آینده به حشاشین یا اسسین معروف گشت. این فرقه یک شعار معروف داشت با این عنوان که «هیچ گونه حقیقتی در کار نیست و همه چیز مجاز است».

در واقع حسن صباح با تلقین کردن این که هیچ گونه واقعیت خالصی در کار نیست و تمامی ما در یک پهنه کیهانی خونسرد به زندگی ادامه می دهیم، به دنبال رویاهای خود حالتی بین ناهشیاری و خودآگاهی را القا می کرد. علت این کار این بود که در این حالت بتواند حداکثر خشونت را بر علیه دشمنانش به کار ببرد.

واژه حشاشین نیز در لغت به معنای «گیاه شناس» است؛ یعنی فردی که قادر است به کمک گیاهان دارویی انسان را به عالم خلسه هدایت کند. دیری نپایید که فرقه حسن صباح به یک گروه ضد اجتماعی افراطی و بی منطق تبدیل شدند که قصدشان انتقام جویی و خون خواهی های پی در پی و همچنین مسلط شدن بر تمام خاورمیانه و قلمرو ایران بود.

در این دوران آن ها معروف به فدایی ها شدند، پس به بلندای رفیعی رفته و اقدام به ساخت قلعه الموت کردند. این داستان بعدها زمینه ای شد برای رمان ها، فیلم ها و حتی بازی های ویدئویی.

زندگینامه حسن صباح

در اکثر افسانه ها مطالب و گفته های زیادی از حسن صباح گفته شده است. در واقع او مبلغ آیینی افراطی بود که در آن از عرفان و همچنین دانشی که در حوزه عالم هپروتی و خفیه پردازی است، برای تسخیر جهان استفاده می شد.

حسن صباح بنیان گذار حکومت اسماعیلیه، در فلات ایران بود که بعدها در بلندای بین رشت و قزوین، قلعه ای که به قلعه الموت معروف بود را با کمک یاران نزدیکش از چنگ صاحب اصلی قلعه در آورد. حسن صباح یاران خود را به قصد انتقام از خواجه نظام و سلجوقیان از شمال آفریقا آورده بود.

گفته می شود که حسن صباح در قم زاده شده اما برخی معتقدند که او از تبار مردم کوفه است. او در شهرری در مکتب شیعه دوازده امامی به تحصیل پرداخته و بعدها با گذشت زمان مذهب خود را به اسماعیلی تغییر داد.

برخی معتقدند که حسن صباح در تاریخ ما یکی از بزرگترین فریب کاران است که جوانان کم خرد را در زمان خود تهییج کرد و رعب و وحشت زیادی را در جامعه به وجود آورد. در واقع او یک هدف اصلی داشت که همزمان با قطب های قدرت در خاورمیانه به جنگ و ستیز بپردازد؛ قدرت هایی نظیر خلافت عباسی در عراق، سلجوقیان در ایران و حکومت فاطمی در مصر.

حسن صباح ابتدا فرقه ای را که یک گروه افراطی از جوانان معروف به فدائیان بودند را تشکیل داد. این گروه شروع به قتل و ترور و هراس افکنی در کل قلمرو مد نظرش کردند و برای رسیدن به اهداف خود از هیچ گونه وسیله ای چشم پوشی نمی کردند.

البته نا گفته نماند که قتل و ترور توسط گروه حسن صباح به طور کاملا نمایشی در مقابل چشمان مردم جامعه صورت می گرفت تا برای آن ها جلوه ای ترسناک ایجاد کند تا مردم حساب کار دست شان بیاید. در اصل حسن صباح یکی از بنیان گذاران فرقه ای و تفکر چریکی در تاریخ به شمار می آید. او هیچ گاه دست به حمله های گسترده نمی زد و معمولا همیشه ضد حمله های واکنشی را برای فدائیان تجویز می کرد.

حسن صباح دارای ویژگی های شخصیتی مهمی بود. برای مثال او به مطالعه وابستگی بسیار زیادی داشت؛ به گونه ای که در قلعه الموت یک کتابخانه بزرگ از کتاب های دست نویس و مهم و نایاب را گردآوری کرده بود و اکثر مواقع در روز را به تفکر و مطالعه می پرداخت.

نقشه و معرفی بخش های مختلف قلعه

دژ قدیمی و کهن حسن صباح که قلعه الموت نام دارد، بنا به گفته تعداد بسیار زیادی از گردشگران خارجی، دارای وسعتی زیاد تقریبا به اندازه یک روستای کوچک در اطراف لندن یا شفلد است.

مساحت قلعه الموت چیزی به اندازه ۲۰۰۰۰ متر مربع و همچنین ارتفاع این قلعه به بلندی دو هزار و صدمتر از سطح دریاست. این قلعه که روی ارتفاعات الموت بنا شده است، فقط یک راه ورودی در ضلع شرقی قلعه دارد. برای رسیدن به مقصد شما باید یک مسیر زیگزاگی را طی کنید که یک گردشگری طبیعی و کوهنوردی کامل به شمار می رود.

الموت به معنی آشیانه عقاب است و علت ایت نامگذاری به مرتفع بودن قلعه باز می گردد. برای رسیدن به قلعه باید بیش از ۳۰۰ پله سنگی را طی کنید. البته در آن منطقه اهالی در ابتدای مسیر کوهستانی، چندین اسب و الاغ را آماده کرده اند تا با استفاده از آنها به مقصد برسید.

بعد از طی کردن مسیر مال رو، بازهم لازم است که بالا بروید، پس اگر آمادگی جسمانی ندارید، هوس سفر به این منطقه را از سرتان بیرون کنید. در واقع طی کردن این مسیر چیزی شبیه به کوهنوردی نیمه سنگین است.

تعداد بسیاری از جهانگردان، در سفرنامه ها و مقالات خودشان قلعه الموت را به عنوان یک صخره سرای کج ایستاده معرفی کرده اند، که بر بلندای کوهی با خاکی سرخ رنگ و با زاویه هفتاد درجه کاملا ثابت برجای مانده است.

قلعه دو بخش شرقی و غربی دارد. این دژ دارای دیوارهای مستحکمی است که کجی و راستی شان، از صخره های سنگی کوه پیروی می کنند. آبی که به قلعه می رسد از طریق چشمه های کوهستانی تامین می شود و با سیستم لوله کشی سفالین از چشمه هایی مانند چشمه کلدر به داخل فضای قلعه می آید.

علاوه بر این، قلعه الموت دارای دو بخش پایینی و بالایی است که هر کدام از آن ها، دهانه ای متفاوت دارند. در این قلعه از مصالحی همچون ملات گچ، سنگ همراه با کاشی و آجر استفاده شده و در برخی قسمت ها نیز سفال به کار رفته است.

شرایط بازدید

این مکان در زمان خلوتی منطقه، برهوتی از سکوت است، که در انسان آرامش ایجاد می کند. این منطقه دارای آب و هوایی کوهستانی بوده و چون در نزدیکی حوزه رودبار قرار دارد، در برخی از فصول سال، بارانی است.

در زمان بازدید از این منطقه به پیشنهاد مستر بلیط می توانید از شهر زارمیان نیز که یکی از هسته های مهم سکونتی در الموت غربی به شمار می رود، دیدن کنید. جالب است بدانید که یکی دیگر از استحکامات حسن صباح نیز در آن جا قرار دارد. در فاصله ۳ کیلومتری از شمال شرقی رازمیان کهن دژ لمبسر، قلعه مهم حسن صباح واقع شده است. امروزه یکی از جاذبه های گردشگری در قزوین و روستای الموت همین دژ مستحکم و تاریخی است که گردشگران می توانند از این بنای تاریخی بازدید کرده و نهایت لذت را ببرند.

راه های دسترسی به قلعه الموت

برای رسیدن به این قلعه باید از سمت تهران و کرج به سمت قزوین بروید و نرسیده به این شهر به مسیر فرعی الموت بپیچید. قلعه الموت حدودا ۸۵ کیلومتر تا نزدیک ترین شهر فاصله دارد. اما این مسیر پیچ در پیچ و صعب العبور است و برای گردشگرانی که شناختی از مسیر ندارند، ممکن است اندکی دشوار بوده و طی کردن مسیر دو ساعت به طول انجامد.

اگر به سفر هوایی علاقه‌مند هستید، می توانید بلیط هواپیما قزوین را تهیه کرده و خود را ابتدا با هواپیما به قزوین برسانید.

قلعه الموت یکی از آثار دیدنی قزوین است که تاریجچه ای جذاب داشته و داستان های مرموزی را در دل خود جای داده است. گرچه امروزه بخش زیادی از آن تخریب شده و تنها آثاری از این قلعه تاریخی به جا مانده است، اما باز هم بازدید از آن می تواند بسیار هیجان انگیز باشد. اگر شما قبلا از این مکان دیدن کرده اید یا اطلاعات جالبی در مورد این قلعه و قصه حسن صباح دارید، لطفا اطلاعات و تجربیات خود را با ما و سایر خوانندگان مجله مستربلیط به اشتراک بگذارید.