کارگاه های ساخت لنج؛ معرفی+بازدید

یکی از مکان هائی که سفر به آن می تواند برای بسیاری از افراد متفاوت و پر از تازگی باشد سفر به جنوب کشور است. این منطقه بخاطر آب و هوای گرمسیری دارای ساختاری متفاوت با دیگر مناطق ایران است. برای سفر به آن باید زمانی را در نظر بگیریم که بتوان از تمامی جاذبه های این منطقه بیشترین بهره را برد.

بهترین زمان برای سفر به این خطه اواخر پائیز و اواسط زمستان می باشد. در این فصول آب و هوایی خنک و متفاوت با کل کشور را می توانید تجربه کنید. جزیره قشم از پر جاذبه ترین این مناطق می باشد. این جزیره با بافتی متفاوت و قرار گرفتن در خلیج فارس چهره ای منحصر به فرد از سفر را برای شما ارائه می دهد.

در این مکان می توانید از آثاری بهرمند شوید که در هیچ کجای دیگر از ایران و یا حتی جهان نمی توانید بیابید. یکی از این آثار، کارگاه های ساخت لنج است که از منحصر به فرد و تک ترین قسمت های آن می باشد. در ادامه این بحث در مجله مستر بلیط شما را با این هنر ارزشمند بیشتر آشنا می کنیم.

معرفی لنج

یک کشتی کوچک یا قایق بزرگ با موتور است اما هیچ بادبانی در آن یافت نمی شود. لنج فقط برای حمل و نقل مردم و کالاها استفاده نمی شود بلکه اصلی ترین وسیله برای ماهیگیری، شکار مروارید و غواصی نیز به شمار می رود. اگرچه منشأ دقیق این صنعت مشخص نیست، اما اعتقاد بر این است که بندر کنگ در استان بوشهر محل اصلی این صنایع دستی قدیمی است.

قشم، گوران، گناوه، ریگ بنادر اصلی هستند که در آنها هنوز هنر لنج سازی زنده است و در ساحل شمالی خلیج فارس، تا امروز به عنوان اصلی ترین کشتی قایقرانی شناخته می شود. یونسکو «دانش ساختن لنج و مهارت دریانوردی در خلیج فارس» را به عنوان میراث فرهنگی نامحسوس برای پاسداری از این هنر دست غول پیکر برشمرد.

لنج بخشی از حافظه تاریخی مردم این منطقه است. لنج ها به اندازه ای قوی و ایمن بودند که برای سفرهای طولانی از آنها استفاده می شده است. روزگاری هخامنشیان می توانستند با نسخه ابتدایی این لنج ها از ایران به امپراتوری روم بروند و در سده های اخیر، لنج، ایرانیان را به مقصد های بسیار دور مانند زنگبار، در آفریقا یا کلکته در هند حمل می کرد.

لنج و دریا در زندگی و خاطرات جوامع جنوبی حضور آشکاری دارند. لنج زندگی آنها را سهولت می بخشد و به عنوان منبع اصلی درآمد خانواده، یک مکان مقدس است. به همین دلیل، ملوانان هنگام ورود به یک مکان مقدس، برهنه و پابرهنه سوار می شوند. هزاران داستان در مورد ملوانان و لنج های آنها وجود دارد: داستان حماسی مردی شجاع که از توفان زنده مانده، پری دریایی و ملوانان کنجکاو، یا داستان دراماتیک عروس جوانی که تا آخر عمر در عزای شوهر غرق شده اش ماند.

فرآیند ساخت و ساز سنتی لنج

هر لنج یک صنایع دستی چوبی منحصر به فرد است زیرا مطابق تصور سازنده و بدون هیچ گونه طرح و یا نقشه ساختمانی ساخته شده است. از قرن 18 میلادی، دانش ساخت این قایق غول پیکر از نسلی به نسل دیگر در جنوب ایران منتقل می شود. سازندگان لنج یا گلافی همانطور که به زبان محلی گفته می شود، از همان روش و مصالح پدران خود که صد سال پیش از آنها استفاده می کردند، پیروی می کنند.

برای ساختن یک لنج، پنج تا شش مرد ماهر باید تقریباً دو سال کار کنند. در مرحله اول، آنها چارچوب را از چوب سخت و مقاوم می سازند. گردو، ساج و بلوط مناسب ترین چوب هستند زیرا در برابر رطوبت محکم می مانند. سپس برای ساخت بدنه لنج، از قطعه هائی از درخت ساج یا درخت سای هند استفاده می کنند. هزاران میخ  پیچ و مهره برای تثبیت قطعه ها در کنار هم قرار می گیرد.

برای ضد آب سازی این قایق غول پیکر، از نوارهای پنبه ای گسترده استفاده می کنند. این باندهایی که در روغن نارگیل یا کنجد خیس شده اند، اجازه عبور آب از لنج را نمی دهند. این روند را «کالت کوبی» می نامند. در سطح بعدی، زمان آن رسیده است که لنج را با تار پاشیده کنند تا تمام ترک ها را پر کرده و فرصتی برای نفوذ آب به لنج ندهد. سرانجام، آنها بدن لنج را با رنگ قرمز خاص رنگ می کنند. این رنگ قرمز در واقع روغن کبد کوسه است تا لنج را همزمان تزئین و ضد آب کند.

پس از همه این کارها، یک لنج قوی ساخته شده است که برای سالهای طولانی و سفرهای پرماجرا در آب شناور می شود. عمر هر لنج می تواند 100 سال باشد.

آهنگ های موقع کار

موسیقی ، ملودی ها و لنجاجزای جدائی ناپذیری می باشند. در طول مراحل ساخت، مراسم به آب اندازی یا هنگام سفر از طریق دریا، ملوانان به خواندن ترانه‌های خاصی می پردازند. این ترانه های عامیانه حکایت از زندگی اسرارآمیز دریانوردان است. نعیمه مجموعه ای از آهنگ هایی است که دریانوردان هنگام کار در زیر آفتاب درخشان روی عرشه لنج می خوانند.

روابط بین ملوانان در لنج

کاپیتان لنج ناخدا خوانده می شود و از رتبه های اجتماعی بالایی برخوردار است و مورد احترام جامعه است. او فردی متخصص است و با در نظر گرفتن جهت باد، ارتفاع موج و مقدار کف دریا و با نگاه کردن به رنگ آب، آب و هوا را پیش بینی کند. قبل از به وجود آمدن ابزارهای مدرن جهت یابی، ناخدا می توانست راه خود را از طریق موقعیت خورشید و ستاره ها و در شب از طریق موقعیت ماه پیدا كند.

جاشو یا دهخند با پاک کردن، پخت و پز، حمل کالا و در ماهیگیری به ناخدا کمک می کند. این روزها جامعه دریانوردان لنج کوچکتر شده است و این هنر سنتی در خطر فراموشی است زیرا قایق های مدرن و کشتی های ارزان تر به تدریج جای این قایق های باشکوه را می گیرند.

بازدید از لنج سازی

اگر به جزیره قشم سفر می کنید حتما به بازدید از این کارگاه ها که در سراسر این جزیره به وفور یافت می شود بروید. بازدید از آنها بسیار جذاب و متفاوت می باشد اگر این فعالیت زیبا را از بدهید باید بدانید که در هیچ کجای دیگر نمی توانید مشابه آن را بیابید.

بر اساس تمبرها و سکه های باستانی، دانش دریانوردی به دوره هخامنشیان بر می گردد که آنها با لنج های غول پیکر خود به قلمرو باستانی رسیدند. موزه دریانوردی طبیعی قشم تلاش می کند این میراث باستانی و میراث جهانی را حفظ کند. اگر فرصت سفر به جنوب ایران را پیدا کردید، برای آشنایی با مهارت شگفت انگیز در ساخت و قایقرانی لنج ایرانی، از بازدید از این موزه را از دست ندهید. برای سفر به قشم فقط کافی است بلیط هواپیمای قشم را تهیه کنید و به آسانی به این مکان سفر کنید.