شهرستان خمین با وسعت 2025 کیلومتر مربع در جنوب غرب استان مرکزی، در کرانه های شرقی ارتفاعات زاگرس مرکزی واقع شده است. موقعیت جغرافیایی خاص این شهرستان در حد فاصل مرکز فلات ایران و زاگرس مرکزی عامل مهمی در استقرار سکونت گاه های انسانی در ادوار گذشتۀ تاریخ ایران در منطقه بوده است. بر اساس بررسی های انجام گرفته در منطقه، سکونت گاه هایی از نوسنگی جدید و مس و سنگ شناسایی شده است. از این زمان تا دورۀ اشکانی هیچ استقراری در منطقه مشاهده نمی شود. همزمان با این دوره این منطقه مورد سکونت مجدد قرار می گیرد. نام خمین در اسناد تاریخی مختلفی، به خصوص در مدارک تاریخی بعد از اسلام، آمده است. از جمله نویسندگان ادوار اسلامی که درباره خمین مطالبی نوشته اند می توان به یعقوبی، ابن فقیه، بالذری، قمی، حمزه اصفهانی، دینوری، مافروخی، و یاقوت حموی اشاره کرد. در کتاب تاریخ قم اشاره می شود که خمین را شهربانو دختر موبد موبدان بنا کرد. مافروخی نیز دربارۀ جایگاه منطقه در دورۀ ساسانی چنین می نویسد: «نام این ناحیه در آخر ایام مملکت فرس – از ایام قباد تا به ایام و زمان یزدجرد، ویران آباد کرد کواد بوده است …». با توجه به مطالبی که گفته شد، به این موضوع پی بردید که این شهر از دوران های بسیار قدیم به وجود آمده، که یکی از آثار تاریخی به جامانده از گذشته در آن قلعه سالار محتشم است.
معرفی قلعه سالار محتشم
قلعه سالار محتشم یکی از آثار تاریخی شهرستان خیمن است که در شهر خمین، مرکز شهرستان، قرار دارد. این بنا توسط میرزا علی‌خان کمره‌ای معروف به سالار محتشم ساخته شده است و تاریخ ساخت آن به اواخر دوره قاجاریه می رسد. میرزا علی خان کمره‌ای ملقب به سالار محتشم فرزند علی قلی‌خان سرهنگ است. او از صاحب منصبان دوره قاجار بود که به خاطر پیروزی های نظامی و ایجاد امنیت در سرحدات کشور و نیز به واسطه پایداری در مقابل قوای روسی از طرف دولت وقت و احمدشاه قاجار و به پیشنهاد علاءالسلطنه وزیر داخله آن زمان لقب سالار محتشم را گرفت. این قلعه در زمان ساختش مامن و پناهگاه مردم هنگام هجوم دزدان و اشرار به شهر بوده است. قلعه سالار یکی از عمارت های کمیاب و منحصر به فرد در ایران محسوب می‌شود که ۱۷۰ سال پیش دارای سیستم برق‌کشی بوده ولی تاکنون منبع تامین نیروی برقی این سیستم مشخص نشده، همچنین این قلعه دارای عکاسخانه اختصاصی نیز بوده است. یکی از حوادث تاریخی در رابطه با این قلعه اتفاق افتاده، آمدن میرزا کوچک‌خان جنگلی به این قلعه جهت کمک گرفتن و نیز حمله اشرار به خمین و دفاع در برابر آنها است. با توجه به معماری خاص و منحصر به فرد این بنا، در سال 81 به شماره ثبت 5804 در آثار ملی ایران به ثبت رسید. اگر دوست دارید بیشتر در مورد این بنا بدانید بهتر است ادامه این مطلب در مجله مستر بلیط را دنبال کنید.
معماری قلعه سالار محتشم
این خانه دارای پلانی مستطیل شکل است که عمارت آن مساحتی برابر با 1000 مترمربع دارد. معماری این عمارت به صورت ترکیبی از معماری اروپایی و سنتی ایران است که دو طبقه دارد. عناصر معماری ایرانی همچون گوشواره، سردابه و گرمخانه در این بنا دیده می شود و نمای بیرونی آن به صورت رومی ایجاد شده است. طبقه همکف از یک ایوان سراسری به همراه ستون های آجری تشکیل می شود، که ستون های آن نسبت به ستون های ایوان طبقه دوم طبقه دوم کوتاه و ضخیم‌تر هستند، تا بتوانند بار و سنگینی طبقه دوم ساختمان را سریع تر و آسانتر به پایه‌ها منتقل کنند. این ستون‌ها طاق‌های هلالی عریضی دارند و در پیشانی آنها از تصویر و نقوشی نظیر یک بشقاب که در آن سه انار دیده می شود، گل، شاخه درخت، برگ‌های گیاهان و نیز پرندگان جهت تزئینات استفاده شده است. در سمت غرب طبقه اول این بنا یک حوض خانه به چشم می خورد که دارای چهار ورودی بوده و امروزه تنها یکی از آنها باز است. محور طول و عرض این حوضخانه حدود ۵/۸ × ۵/۷ متر می شود.
المان قابل توجهی که در حیاط قلعه به چشم می‌خورد حوضی است که به صورت دو لنگه با طرحی کاملاً اروپایی در راستای شرقی–غربی ساخته شده و طرح آن به شکل هندسی نامنظم است. در دور تا دور ایوانی جایگاه هایی برای قرار دادن گلدان تعبیه شده است. در قسمت جنوبی حوض، باغچه ها به سبک باغ‌های ایرانی طراحی شده اند که از متشکل از دو راهرو متقاطع صلیبی شکل می شوند، که چهار باغچه در گوشه های آن قرار دارد که اصطلاحا به آن چهار باغ می گویند. در قسمت شمالی حوض نوع طراحی باغچه ها به سبک اروپایی انجام شده است که به شکل قلب دیده می شوند. دیوارهای اطراف حیاط به سبک معروف به زین اسبی ساخته شده‌اند، به این صورت که شکل دیوارها تداعی‌گر زین اسب است که به صورت ریتمیک به دنبال هم تکرار شده‌اند و در حد فاصل این زین اسبی‌ها یک پیش آمدگی آجری به چشم می خورد که علاوه بر کمک به استحکام دیوار یکنواختی را از دیوارها گرفته است و نمای زیبایی را به نمایش می گذارد.
راه های دسترسی به قلعه سالار
این بنا در شهر خمین قرار دارد و برای دیدن آن باید سفری به این شهر داشته باشید. خرید بلیط اتوبوس خمین را بهتر است از مستر بلیط و به صورت آنلاین خریداری کنید.
بازدید از قلعه سالار محتشم
در حال حاضر این بنا به موزه تبدیل شده است و برای اینکه بتوانید از آن بازدید کنید باید هزینه ای را به عنوان ورودیه پرداخت کنید.
دیدگاهتان را بنویسید