آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی

آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی در واقع، مجموعه ای از آرامگاه های مشایخ، بزرگان و سلاطین صفوی است که مردم اردبیل در آن جا به عبادت می پردازند. این آرامگاه ارزشمند، جزء یکی از ۱۰ اثر باستانی مهم در ایران به شمار می رود و هر ساله افراد زیادی برای آشنایی با آن، مجله مستر بلیط را دنبال می کنند. معمولا افراد گردشگری که به شهر خوش آب و هوای اردبیل سفر می کنند، سری هم به آرامگاه شیخ صفی الدین می زنند تا از نزدیک شاهد این همه قدمت و زیبایی باشند. شما نیز اگر به این شهر پر جاذبه سفر کردید؛ بهتر است از دیدن آن غافل نشوید.

تاریخچه آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی

شیخ صفی الدین اردبیلی که جد سلاطین صفوی بود، در بین مردم محبوبیت خاصی داشت. از این رو پس از مرگ وی در سال ۷۳۵ هجری قمری، فرزندش صدر الدین موسی دستور داد تا این بنای مهم را بسازند. بعد از شروع شدن حکومت صفویه، به دلیل این که شاهان آن دوره ارزش خاصی برای جد خود قائل بودند؛ بخش های مختلفی را به این مجموعه اضافه کردند و کارهای زیادی برای هر چه بهتر شدن آن انجام دادند. بیشترین اقداماتی که بر این مجموعه صورت گرفت، به دستور شاه عباس اول بود زیرا وی ارادت فراوانی به شیخ صفی الدین داشت و بسیار به زیارت مقبره او می رفت. در آن دوره، بقعه شیخ را آن قدر زیبا درست کردند که هنوز هم بعد از گذشت چندین قرن مانند یک الماس گران بها، می درخشد. آرامگاه شیخ صفی الدین به دلیل اهمیت بالایی که داشت، در ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شماره ثبت ۶۴، به فهرست آثار ملی اضافه شد و در ۵ تیر ۱۳۸۹ نیز به عنوان یازدهمین اثر مهم و با ارزش تاریخی ایران، از طرف یونسکو به ثبت جهانی رسید.

نقشه و معرفی بخش های مختلف

همان طور که در ابتدا نیز گفته شد؛ در این مکان به غیر از آرامگاه شیخ صفی ‌الدین اردبیلی، مقبره های برخی از مشایخ و صاحب منصبان دوره صفوی، نخستین پادشاه صفویه شاه اسماعیل اول، مادر شاه اسماعیل و همچنین شهیدان ایرانی جنگ چالدران نیز وجود دارد. این آرامگاه بزرگ، بخش های دیگری مانند جنت سرا، کتابخانه، چینی ‌خانه، مسجد، خانقاه، شهید گاه، چله خانه و چراغ‌ خانه هم دارد که در ادامه، اطلاعات بیشتری درباره آن ها در اختیارتان قرار می دهیم. اگر قصد سفر به این شهر را دارید، بهتر است هر چه سریع تر بلیط هواپیما اردبیل را خریداری کنید و به دیدن این مجموعه تاریخی بروید. البته فراموش نکنید که از تمام قسمت های آن به خوبی بازدید به عمل آورید.

• مقبره ها

طبق وصیّت نامه شیخ صفی الدین، جنازه اش را در اتاقی کنار باغچه، خلوت خانه و حوضخانه دفن کردند و بر روی قبر او بنایی ساده اما زیبا ساختند تا آرامگاه های دیگر افراد را هم به آن جا ببرند. برخی دیگر از مقبره ها در محل شهیدگاه قرار داده اند و آن قسمت نیز به طور ماهرانه بنا شده است و می توانید به راحتی برای زیارت کردن به آن جا بروید.

• مسجد جنت سرا

پس از این که به سرای ورودی بروید، در سمت چپ مسجد جنت سرا مشاهده خواهید کرد که محراب ندارد اما به صورت فضای ۸ ضلعی طراحی شده است و همه را جذب شکوه خود می کند. این مکان در زمان های گذشته، بیشتر برای انجام دادن مراسم صوفیانه و مجالس سماع عارفانه استفاده می شده است و بیشتر قسمت های آن هنوز هم سالم هستند. البته این مسجد در گذشته های خیلی دور دارای سقف گنبدی شکلی بوده است که بعد از فروریختن در دوره قاجاریه، سقفی چوبی و صاف روی آن درست کردند. این سقف بر روی ۱۶ ستون مقاوم سر پا مانده است و از نمای بیرونی رو به صحن داخلی سرسرا است. در مقابل آن پنجره های زیبای مشبک گره چینی نصب شده اند و ۲ نیم قوس که در ورودی اتاق دیده می شوند، جذابیت آن را بیشتر می کند.

• پناهگاه

شاید جالب باشد اما مقبره شیخ صفی ‌الدین اردبیلی در دوران عهد صفوی، به عنوان مکانی برای پناهگاه کاربرد داشت و کسانی که در آن جا پناه می گرفتند، حتی اگر به دستور شاه محکوم به اعدام بودند، جان شان در امان بود و کسی نمی توانست به آن ها آسیب برساند.

• قندیل خانه

قندیل خانه فوق العاده جذاب این مجموعه، رو به روی سرسرا ورودی در دو طبقه جای گرفته و جزء مهم ترین قسمت این بنا است. همچنین قندیل خانه در هر طبقه دارای پنج پنجره چوبی است که نمای بی نظیری به آن جا بخشیده اند.

• چینی خانه

در قسمت رواق اصلی، چینی خانه با دو ورودی باریک خودنمایی می کند که به دارالحفاظ راه دارد. این بخش دارای چهار شاه نشین و تاق نماهایی زیبا است که با استفاده از نقاشی، گچ بری و طلاکاری، آن ها را تزئین کرده اند. در اصل چینی خانه، مکانی برای نگهداری ظروف سفارشی شاه عباس اول از کشور چین، زرینه و سیمینه بوده است و در آن جا آثار مهمی را جای داده اند. کسانی که می خواهند این قسمت های باشکوه را از نزدیک ببینند، باید ابتدا به سایت مستر بلیط مراجعه کنند و بلیط های سفرشان را رزرو کنند.

• کتابخانه

در این مجموعه کتابخانه ای بزرگ نیز وجود داشت که در آن کتاب های بسیار با ارزشی نگهداری می شد. اما در سال ۱۲۰۶ خورشیدی با توجه به عهدنامه ترکمانچای، ایران قبول کرد که تمام نسخ خطی های کتابخانه شیخ صفی‌الدین اردبیلی که در آرامگاه قرار داشتند، به عنوان قسمتی از غرامت ‌های روسیه، به آن کشور منتقل شوند. همچنین طی جریان جنگ‌ های گذشته روسیه و ایران، نسخ خطی کتابخانه شیخ صفی‌الدین اردبیلی توسط افراد روسی به غارت رفت و آن را به موزه سن پترزبورگ در روسیه بردند.

• حیاط

پس از این که از در چوبی بزرگ وارد حیاط با صفای مستطیل شکل آرامگاه شیخ صفی الدین شوید، یک حوض مستطیل شکل بسیار جذاب را مشاهده خواهید کرد که بسیار دیدنی است. سال ها پیش، وسط این حوض یک چاه آب وجود داشت که با استفاده از طناب و سطل از آن آب می کشیدند و برای وضو گرفتن استفاده می کردند. ناگفته نماند که این چاه را چندین سال است که مسدود کرده اند و دیگر از آن استفاده ای نمی شود. صحن اصلی این مجموعه همین حیاط زیبا است که با تخته سنگ ‌های صاف کف آن را پوشانده اند. دور تا دور حیاط نیز با دیوارهای آجری پوشیده شده است و درختانی سرسبز در باغچه، آن جا را به یک مکان دلنشین تبدیل کرده اند.

• سردر اصلی

سردر اصلی این آرامگاه که با استفاده از کاشی کاری های بی نظیر، تزئین شده بود تا سال ۱۳۲۱ سالم مانده بود اما در همان سال به دستور اداره کل باستان ‌شناسی، آن را برداشتند و به انبار بقعه بردند. قابل ذکر است که این سردر قدیمی تقریبا در زمان شاه عباس دوم، به دست اسماعیل نقاش اردبیلی برای بقعه ساخته شد.

شرایط بازدید از آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی

بازدید از این مجموعه و قسمت های مختلف آن، برای عموم آزاد است و شما می توانید با تهیه کردن بلیط اتوبوس اردبیل به راحتی به آن جا بروید و از سفر تاریخی تان لذت ببرید.

آدرس و نحوه دسترسی با وسایل مختلف

آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی در اردبیل، جنب میدان عالی قاپو جای گرفته است و افراد گردشگر از سراسر جهان می توانند با هر گونه وسیله مسافربری و نقلیه ای راحت تر هستند به دیدن آن بروند.