چابهار، یکی از زیباترین و خاص‌ترین مناطق گردشگری ایران، در جنوب شرقی کشور واقع شده است. این بندر ساحلی که به عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران شناخته می‌شود، با طبیعتی بکر، تاریخ غنی، و فرهنگی متنوع به مقصدی محبوب برای مسافران داخلی و خارجی تبدیل شده است. نام “چابهار” که از واژه “چهار بهار” گرفته شده، نشانگر هوای همیشه معتدل این منطقه در تمامی فصول سال است. همین ویژگی باعث شده که این بندر در هر زمانی از سال، پذیرای گردشگرانی باشد که به دنبال تجربه‌ای متفاوت هستند.
چابهار، گنجینه‌ای از شگفتی‌های طبیعی را در دل خود جای داده است؛ از سواحل رویایی و دریای آبی بی‌کران گرفته تا کوه‌های مینیاتوری و تالاب‌های منحصر به فرد. هر گوشه از این منطقه تصویری از قدرت بی‌همتای طبیعت است که انسان را به تحسین وامی‌دارد. علاوه بر این، فرهنگ مردم محلی با آداب و رسوم، موسیقی، و صنایع دستی منحصربهفرد، جاذبه‌ای دیگر برای این منطقه به شمار می‌رود. زندگی ساده و صمیمی مردم بلوچ، همراه با غذاهای محلی خوش‌طعم و صنایع دستی چشم‌نواز، چابهار را به مقصدی پر از تجربه‌های ناب و به‌یادماندنی تبدیل کرده است.
یکی از دلایل محبوبیت چابهار در میان گردشگران، تنوع بالای جاذبه‌های دیدنی آن است. کوه‌های مریخی که گویی از سیاره‌ای دیگر به زمین آمده‌اند، تالاب صورتی که تصویری افسانه‌ای را به نمایش می‌گذارد، و سواحل صخره‌ای که امواج را به شکلی باشکوه به آغوش می‌کشند، تنها بخشی از زیبایی‌های این بندر شگفت‌انگیز هستند. علاوه بر این، بازارهای سنتی چابهار با محصولات متنوع و محلی، تجربه‌ای جذاب برای علاقه‌مندان به خرید و فرهنگ‌های بومی فراهم می‌کند.
در این مقاله، سفری جذاب به دل چابهار خواهیم داشت تا شما را با مهم‌ترین جاهای دیدنی این منطقه زیبا آشنا کنیم. از سواحل و تالاب‌ها گرفته تا آثار تاریخی و بازارهای محلی، چابهار دنیایی از زیبایی و شگفتی‌هاست که باید آن را از نزدیک دید. اگر شما هم به دنبال سفری متفاوت و پر از خاطرات فراموش‌نشدنی هستید، تا پایان این مطلب از مِستربلیط همراه ما باشید و با زیبایی‌های چابهار آشنا شوید.
بندر چابهار کجاست؛ نگاهی به موقعیت جغرافیایی این بندر
چابهار در کرانه دریای عمان و اقیانوس هند قرار گرفته و با موقعیتی استراتژیک، یکی از مهم‌ترین مناطق اقتصادی و گردشگری ایران به شمار می‌رود. چابهار از شمال به شهرستان‌های نیک‌شهر و کنارک، از شرق به کشور پاکستان، از غرب به استان هرمزگان و از جنوب به دریای عمان محدود می‌شود.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های موقعیت جغرافیایی چابهار، دسترسی آن به آب‌های آزاد بین‌المللی است. این بندر به دلیل قرار گرفتن در مسیر راهبردی کریدور شمال-جنوب، به‌عنوان یک شاهراه تجاری برای اتصال کشورهای آسیای میانه، خاورمیانه و حتی اروپا به اقیانوس هند اهمیت بالایی دارد. فاصله کوتاه چابهار تا کشورهای محصور در خشکی مانند افغانستان، ترکمنستان و ازبکستان، این شهر را به یک نقطه حیاتی برای صادرات و واردات کالا تبدیل کرده است.
چابهار همچنین در منطقه‌ای واقع شده که دارای تنوع جغرافیایی قابل توجهی است. این شهر در کنار سواحل مکران قرار دارد، ساحلی که با مناظر طبیعی بکر، یکی از زیباترین مناطق جنوبی ایران محسوب می‌شود. از سوی دیگر، ارتفاعات کوهستانی و دشت‌های حاصلخیز اطراف، به جذابیت این منطقه افزوده‌اند. این تنوع جغرافیایی نه تنها فرصت‌هایی برای گردشگری ایجاد کرده، بلکه زمینه‌های کشاورزی و ماهیگیری را نیز فراهم آورده است.
از لحاظ اقلیمی، چابهار به دلیل نزدیکی به خط استوا و تأثیرات دریای عمان، دارای آب‌وهوای گرم و مرطوب است. میانگین دمای سالانه آن حدود ۲۵ درجه سانتی‌گراد است که باعث شده در تمامی فصول سال مقصدی مناسب برای سفر باشد. این شرایط آب‌وهوایی منحصربهفرد، باعث شده است که نام این شهر به «چهاربهار» یا همان «چابهار» معروف شود.
جاهای دیدنی چابهار
چابهار با سواحل شفاف و کریستالی، جزایر گرمسیری، پارک‌های ملی و موزه‌های تاریخی، مقصدی ایده‌آل برای مسافرانی است که به دنبال تجربه‌ای بی‌نظیر در قلمرو طبیعت و فرهنگ هستند. اولین چیزی که در چابهار همه را مسحور می‌کند سواحل زیبا، طبیعت کمیاب و باورنکردنی و مردم مهمان نواز آن است که چابهار را به مقصدی بی‌نظیر برای گردشگری تبدیل کرده است.
با این حال چابهار تنها به زیبایی‌های ساحلی‌اش معروف نیست. از نظر فرهنگی هم چابهار ویژگی‌های مثبتی دارد. بافت معماری متمایز و موزه‌های این شهر زیبا و دوست‌داشتنی سفر به این شهر را به تجربه‌ای عمیق و فراموش نشدنی تبدیل کرده است.
جاهای دیدنی چابهار بی‌شمارند و تفریحاتی که در این بندر بی‌نظیر تجربه می‌کنید، سفری عالی برای شما رقم خواهد زد. در ادامه نگاهی کامل به برخی از این جاهای دیدنی چابهار خواهیم داشت.
قلعه پیروز گت
قلعه پیروز گت، یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی چابهار، در شمال غربی این شهر و در روستای تیس قرار دارد. این قلعه که قدمت آن به دوره‌های اشکانی و ساسانی بازمی‌گردد، بر فراز تپه‌ای سنگی ساخته شده و از گذشته‌های دور به‌عنوان یک دژ دفاعی استفاده می‌شده است. معماری قلعه شامل برج‌های دیده‌بانی در دو سمت شمالی و جنوبی، اتاقک‌های کوچک سنگی برای نگهبانی و سکویی در مرکز حیاط است که احتمالاً برای اجتماعات یا مراسمات خاص به کار می‌رفته. اطراف قلعه، خندقی به عرض ۳ متر حفر شده که نقش مهمی در حفاظت از این بنا در برابر حملات دشمنان داشته است. این خندق و ساختارهای دفاعی دیگر، نشان‌دهنده اهمیت استراتژیک قلعه پیروز گت در گذشته است.
نام قلعه از واژه بلوچی “گت” به معنای بزرگ گرفته شده و به شخصیتی تاریخی به نام پیروز یا پیروز شاه نسبت داده می‌شود که در این منطقه حکمرانی می‌کرده است. این قلعه همچنین به دلیل قرارگیری در مسیر جاده ابریشم و نقش آن در کنترل مسیرهای تجاری و نظامی، اهمیت ویژه‌ای داشته است. با گذشت زمان و تغییرات اقلیمی، بخش‌هایی از قلعه تخریب شده، اما ساختار کلی آن همچنان پابرجا است و بازدیدکنندگان می‌توانند شاهد شکوه معماری باستانی آن باشند.
امروزه قلعه پیروز گت به‌عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم چابهار شناخته می‌شود. بازدید از این قلعه به گردشگران فرصتی می‌دهد تا ضمن آشنایی با تاریخ کهن منطقه، از مناظر طبیعی زیبای اطراف نیز لذت ببرند. بهترین زمان برای بازدید از قلعه، فصل پاییز و زمستان است که هوای معتدل و دلپذیر چابهار، تجربه‌ای خوشایند را برای مسافران رقم می‌زند. قلعه پیروز گت نه‌تنها یک میراث تاریخی ارزشمند است، بلکه یادآور هنر و معماری دوران باستان ایران و نمادی از اهمیت منطقه مکران در تاریخ کشور محسوب می‌شود. دسترسی آسان به این قلعه از طریق مسیر چابهار به روستای تیس نیز امکان بازدید را برای علاقه‌مندان به تاریخ و طبیعت فراهم کرده است.
ساحل صخره‌ای چابهار
ساحل صخره‌ای چابهار، که به نام «ساحل دریا بزرگ» نیز شناخته می‌شود، یکی از چشم‌نوازترین مناظر طبیعی ایران است. این ساحل در استان سیستان و بلوچستان و در نزدیکی شهر بندری چابهار واقع شده است. ویژگی‌های منحصربهفرد آن، از صخره‌های زیبا گرفته تا موج‌فشان‌های خیره‌کننده، سالانه گردشگران زیادی را به سوی خود جذب می‌کند. دسترسی به این ساحل از طریق جاده‌ای که چابهار را به منطقه رمین متصل می‌کند، امکان‌پذیر است. این جاده در امتداد خیابان کارگر و بلوار اقیانوس واقع شده و پس از طی مسیر کوتاهی به این جاذبه طبیعی می‌رسید.
این ساحل به دلیل صخره‌های بلند و پرشیب خود که طی هزاران سال در اثر فرسایش آب و باد شکل گرفته‌اند، شهرت دارد. امواج خروشان دریای عمان با شدت به این صخره‌ها برخورد می‌کنند و صحنه‌هایی زیبا از طبیعت را پدید می‌آورند. یکی از جذاب‌ترین پدیده‌های این ساحل «موج‌فشان» است که هنگام برخورد امواج با حفره‌های صخره‌ها رخ می‌دهد. این پدیده در فصل تابستان و به‌ویژه ماه مرداد، به اوج خود می‌رسد؛ جایی که ارتفاع این فوران‌های آب به ۱۵ متر نیز می‌رسد.
پوشش گیاهی ساحل، ترکیبی از خزه‌های سبز است که به صخره‌ها زیبایی خاصی می‌بخشند. همچنین، تنوع زیستی این منطقه به‌واسطه حضور گونه‌های مختلفی از مرغان دریایی، لاک‌پشت‌ها، خرچنگ‌ها و ستاره‌های دریایی، جذابیت آن را دوچندان کرده است. بازدیدکنندگان معمولاً با قدم زدن در امتداد این ساحل و تماشای این مناظر، آرامشی وصف‌ناپذیر را تجربه می‌کنند.
علاوه بر جذابیت‌های طبیعی، این ساحل از نظر امکانات رفاهی نیز بسیار مناسب است. در نزدیکی آن، رستوران‌ها و کافه‌هایی وجود دارند که غذاهای دریایی تازه و محلی ارائه می‌دهند. فروشندگان سیار نیز انواع خوراکی‌های سنتی مانند ماهی کباب را برای گردشگران فراهم می‌کنند. با این حال، به دلیل وجود صخره‌های پرشیب و امواج قدرتمند، شنا کردن در این منطقه خطرناک است و توصیه نمی‌شود.
ساحل صخره‌ای چابهار در تمامی فصول سال زیبایی خاص خود را دارد، اما بهترین زمان برای بازدید، اواسط تابستان است؛ هنگامی که بادهای موسمی به اوج می‌رسند و موج‌فشان‌های دیدنی بیشتری شکل می‌گیرند. با این حال، معتدل بودن آب‌وهوای چابهار، این امکان را می‌دهد که در هر زمان از سال از زیبایی‌های این ساحل لذت برد.
این ساحل با چشم‌اندازهای طبیعی فوق‌العاده خود، مقصدی بی‌نظیر برای علاقه‌مندان به عکاسی، طبیعت‌گردی و آرامش در دل طبیعت است. اگر به دنبال مکانی برای تجربه آرامش و کشف شگفتی‌های طبیعی هستید، ساحل صخره‌ای چابهار انتخابی ایده‌آل خواهد بود.
ساحل تنگ
ساحل تنگ چابهار یکی از شگفت‌انگیزترین جاذبه‌های طبیعی ایران است که در استان سیستان و بلوچستان و در نزدیکی روستای تنگ واقع شده است. این ساحل، که در 120 کیلومتری غرب بندر چابهار قرار دارد، به دلیل پدیده شب‌تابی خاص و چشم‌اندازهای طبیعی منحصربهفرد، مقصدی است که سالانه گردشگران بسیاری را به سوی خود می‌کشاند. زیبایی‌های این منطقه نه‌تنها به دلیل ساختار طبیعی آن، بلکه به واسطه پدیده‌های زیستی نادری که در آن رخ می‌دهند، زبانزد خاص و عام است.
یکی از ویژگی‌های شگفت‌انگیز ساحل تنگ، پدیده شب‌تابی است که در شب‌های تاریک و بدون مهتاب رخ می‌دهد. این پدیده به واسطه وجود فیتوپلانکتون‌ها و باکتری‌های نورافشان دریایی شکل می‌گیرد. این موجودات میکروسکوپی، در واکنش به تحریک مکانیکی یا شیمیایی، نور آبی رنگی از خود ساطع می‌کنند که به طور خاص در زمان برخورد امواج به ساحل دیده می‌شود. منظره‌ای که از این پدیده ایجاد می‌شود، به حدی خیره‌کننده است که انگار ساحل با الماس‌های درخشانی پوشیده شده است. بسیاری از گردشگران تنها برای مشاهده این شب‌تابی به ساحل تنگ سفر می‌کنند و آن را تجربه‌ای فراموش‌نشدنی می‌دانند.
علاوه بر این پدیده زیبا، ساحل تنگ از مناظر طبیعی منحصربه‌فردی برخوردار است. صخره‌های طبیعی اطراف، آبی زلال و شن‌های طلایی، چشم‌اندازی کم‌نظیر ایجاد کرده‌اند که به‌ویژه هنگام غروب آفتاب بسیار دلپذیر است. این منطقه همچنین دارای زیستگاه‌های متنوعی است که گونه‌های مختلفی از مرغان دریایی، ماهی‌ها و سایر موجودات دریایی را در خود جای داده است. گردشگران می‌توانند با قدم زدن در کنار ساحل یا استفاده از قایق‌های محلی، از نزدیک با زیبایی‌های طبیعی این منطقه آشنا شوند.
ساحل تنگ، علاوه بر زیبایی‌های طبیعی، از اهمیت بومی و فرهنگی نیز برخوردار است. مردم محلی که در روستای تنگ زندگی می‌کنند، با آداب و رسوم خاص خود، تجربه‌ای متفاوت از مهمان‌نوازی و زندگی در این منطقه را به بازدیدکنندگان ارائه می‌دهند. غذاهای محلی با طعم‌های اصیل و دست‌ساز، مانند ماهی‌های تازه و خرما، از جذابیت‌های دیگر این منطقه محسوب می‌شوند.
دسترسی به ساحل تنگ نسبتاً آسان است و از طریق جاده چابهار به کنارک می‌توان به این منطقه رسید. این سفر که حدود یک ساعت و نیم زمان می‌برد، خود تجربه‌ای دلپذیر است، زیرا مسیر مملو از مناظر زیبا و متنوعی است که گردشگران را به خود جلب می‌کند. بهترین زمان برای بازدید از ساحل تنگ، فصل پاییز و زمستان است، زیرا در این زمان هوا معتدل‌تر بوده و شرایط برای مشاهده شب‌تابی نیز مهیاتر است.
بندر گواتر
بندر گواتر یکی از جذاب‌ترین نقاط طبیعی ایران در جنوب شرقی کشور و استان سیستان و بلوچستان است. این بندر کوچک و دیدنی در ۹۵ کیلومتری شرق بندر چابهار و در نزدیکی مرز ایران و پاکستان قرار دارد. گواتر با ویژگی‌های منحصربهفرد خود، نه‌تنها از نظر تجاری و استراتژیک اهمیت دارد، بلکه به‌عنوان یکی از مقاصد اصلی گردشگری طبیعت‌دوستان نیز شناخته می‌شود.
این بندر در ساحل دریای عمان واقع شده است و موقعیت جغرافیایی آن به‌واسطه نزدیکی به اقیانوس هند و خطوط ترانزیتی بین‌المللی اهمیت ویژه‌ای دارد. از همین رو، بندر گواتر یکی از نقاط کلیدی در مسیر کریدورهای تجاری ایران به شمار می‌رود. علاوه بر این، ارتباط نزدیک گواتر با بندر چابهار، که تنها بندر اقیانوسی ایران است، جایگاه این منطقه را در نقشه اقتصادی و حمل‌ونقل کشور مستحکم‌تر کرده است.
از لحاظ طبیعی، بندر گواتر جذابیت‌های زیادی دارد که از میان آن‌ها می‌توان به مجاورت با جنگل‌های حرا اشاره کرد. این جنگل‌ها یکی از زیباترین و مهم‌ترین اکوسیستم‌های منطقه به شمار می‌آیند که در آب‌های شور رشد می‌کنند و زیستگاه گونه‌های متعددی از پرندگان مهاجر و آبزیان هستند. هر ساله در فصل پاییز و زمستان، این منطقه پذیرای پرندگان مهاجر از مناطق دوردستی چون سیبری است. حضور این پرندگان، منظره‌ای دیدنی و منحصربهفرد ایجاد می‌کند که توجه گردشگران و علاقه‌مندان به حیات‌وحش را به خود جلب می‌کند.
یکی دیگر از ویژگی‌های طبیعی گواتر، خلیج گواتر و خور باهو است که با مساحتی بالغ بر ۷۵ هزار هکتار در فهرست تالاب‌های بین‌المللی قرار گرفته‌اند. این منطقه به دلیل تنوع زیستی بالا، ارزش اکولوژیکی بی‌نظیری دارد و از زیباترین مناظر طبیعی ایران محسوب می‌شود. علاوه بر این، آب‌های غنی دریای عمان، بندر گواتر را به یکی از مهم‌ترین مراکز صید و پرورش میگو در کشور تبدیل کرده است.
مردم بندر گواتر از قوم بلوچ هستند و به زبان بلوچی صحبت می‌کنند. این منطقه فرهنگ خاص و منحصربهفرد خود را دارد که تحت تأثیر روابط تاریخی و نزدیکی جغرافیایی با کشور پاکستان است. صنایع‌دستی مانند سوزن‌دوزی و حصیربافی از هنرهای رایج این منطقه به شمار می‌روند و گردشگران می‌توانند از این محصولات به‌عنوان سوغاتی‌های زیبا و اصیل خریداری کنند.
بازدید از بندر گواتر معمولاً به‌صورت سفرهای یک‌روزه انجام می‌شود، زیرا امکانات اقامتی در خود بندر محدود است. بسیاری از گردشگران ترجیح می‌دهند در شهر چابهار اقامت کنند و از آنجا به بندر گواتر و جاذبه‌های طبیعی اطراف آن سر بزنند. بهترین زمان برای بازدید از این منطقه، پاییز و زمستان است، زمانی که هوای منطقه خنک‌تر و معتدل‌تر بوده و منظره پرندگان مهاجر در اوج خود قرار دارد.
ساحل درک
ساحل درک یکی از زیباترین و منحصربه‌فردترین جاذبه‌های طبیعی چابهار است که هر گردشگری را به تحسین زیبایی‌اش وا می‌دارد. این ساحل در روستای درک، از توابع بخش زرآباد شهرستان کنارک قرار دارد. آنچه ساحل درک را از دیگر سواحل ایران متمایز می‌کند، تلاقی شگفت‌انگیز کویر و دریاست. در اینجا، تپه‌های ماسه‌ای کویری به طور مستقیم به آب‌های دریای عمان می‌رسند و منظره‌ای بی‌مانند ایجاد می‌کنند که هر گردشگری را مسحور خود می‌سازد.
این ساحل در حدود ۱۷۰ کیلومتری غرب چابهار و ۱۲۰ کیلومتری کنارک قرار گرفته و از طریق جاده ترانزیتی بندر کنارک به بندر جاسک قابل دسترسی است. مسیر رسیدن به این ساحل، مملو از مناظر زیبای طبیعی است و خود به‌تنهایی بخشی از تجربه گردشگری را تشکیل می‌دهد. پس از طی این مسیر، با ساحلی روبه‌رو می‌شوید که ترکیبی از شن‌های طلایی، تپه‌های ماسه‌ای کویری، نخلستان‌های سرسبز و آب‌های زلال است.
یکی از ویژگی‌های بارز ساحل درک، پاکیزگی بی‌نظیر آن است. این ساحل، که به عنوان پاک‌ترین ساحل ایران شناخته می‌شود، با طولی حدود شش کیلومتر، از هرگونه آلودگی به‌دور است. این پاکیزگی مرهون تلاش‌های مردم محلی و گردشگرانی است که به ارزش این جاذبه طبیعی پی برده‌اند و در حفظ آن می‌کوشند.
علاوه بر زیبایی‌های بصری، ساحل درک فرصت‌های زیادی برای تفریح و آرامش فراهم می‌کند. تماشای طلوع و غروب خورشید در این ساحل، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی است. نور خورشید هنگام طلوع و غروب، با انعکاس بر روی شن‌های کویری و آب دریا، مناظری خلق می‌کند که گویی از دل یک نقاشی بیرون آمده است. همچنین، ترکیب سه نوع ساحل شنی، ماسه‌ای و مرجانی در این منطقه، جذابیت آن را دوچندان کرده است.
در نزدیکی ساحل، نخلستان‌هایی قرار دارند که فضایی سرشار از آرامش و طراوت به وجود آورده‌اند. این نخلستان‌ها، همراه با طبیعت بکر و آرامش ساحل، مکانی ایده‌آل برای علاقه‌مندان به عکاسی و طبیعت‌گردی است. اقامتگاه‌های بوم‌گردی در روستای درک نیز امکان اقامت در این منطقه را فراهم کرده‌اند. این اقامتگاه‌ها با طراحی سنتی و امکانات مناسب، فرصتی برای آشنایی با فرهنگ و آداب‌ورسوم مردم محلی بلوچ فراهم می‌کنند.
بهترین زمان برای بازدید از ساحل درک، فصل پاییز و زمستان است، زمانی که آب‌وهوای گرم منطقه جای خود را به نسیمی خنک و دمایی معتدل می‌دهد. در این فصل‌ها، گردشگران می‌توانند با خیال راحت از مناظر طبیعی، تفریحات دریایی و آرامش ساحل لذت ببرند.
قلعه پرتغالی‌ها
قلعه پرتغالی‌ها، یا همان قلعه تیس، یکی از آثار تاریخی مهم در جنوب ایران و در نزدیکی شهر بندری چابهار است. این قلعه که در روستای تاریخی تیس و در ۵ کیلومتری شمال غربی چابهار واقع شده، قدمتی بیش از دو هزار سال دارد. قلعه تیس از جمله بناهایی است که در طول تاریخ نقش استراتژیک خود را حفظ کرده و امروز به‌عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری استان سیستان و بلوچستان شناخته می‌شود.
این قلعه در دوره‌های مختلف تاریخی مورد استفاده قرار گرفته است. گفته می‌شود که در دوران هخامنشیان، این مکان به‌عنوان یکی از پایگاه‌های نیروی دریایی کاربرد داشته است. اما اهمیت ویژه قلعه تیس در دوره سلطه پرتغالی‌ها بر سواحل جنوبی ایران آشکار شد. در قرن شانزدهم میلادی، پرتغالی‌ها با اشغال بخش‌هایی از خلیج فارس و دریای عمان، این قلعه را به‌عنوان یکی از پایگاه‌های نظامی خود تقویت کردند. از این مکان برای دیده‌بانی مسیرهای تجاری و دریایی و همچنین حفاظت از منابع و پایگاه‌های آن‌ها استفاده می‌شد.
ساختار و معماری قلعه پرتغالی‌ها نشان‌دهنده اهمیت استراتژیک و کاربرد نظامی آن است. این قلعه بر روی تپه‌ای مشرف به خلیج چابهار ساخته شده است که دید وسیعی به اطراف و دریا را فراهم می‌کرده است. مساحت قلعه حدود ۲۶ در ۵۴ متر است و ورودی اصلی آن در بخش شمال شرقی قرار دارد. ساختار داخلی قلعه شامل اتاق‌هایی با ابعاد مختلف است که بعضی از آن‌ها دارای ایوان‌های اختصاصی بوده‌اند. در گذشته، سقف این اتاق‌ها از چوب ساخته شده بود که متاسفانه امروزه اثری از آن باقی نمانده است. آب‌انبارهایی از جنس سنگ و ساروج نیز در بخش‌هایی از قلعه دیده می‌شود که نشان‌دهنده تدابیر اندیشیده‌شده برای تأمین آب در این مکان است.
با گذشت قرن‌ها، بخش‌هایی از قلعه همچنان پابرجا مانده و حس شکوه گذشته را به بازدیدکنندگان منتقل می‌کند. متاسفانه، در اثر بی‌توجهی به نگهداری و مرمت، بخش‌هایی از بنا در حال فرسایش است. با این وجود، این قلعه همچنان یکی از مقاصد محبوب گردشگران در چابهار است. بازدیدکنندگان می‌توانند با قدم زدن در میان دیوارها و اتاق‌های این بنا، به اعماق تاریخ سفر کنند و ردپای وقایع مهمی را که در این منطقه رخ داده است، حس کنند.
دسترسی به قلعه پرتغالی‌ها از طریق جاده‌های اصلی به روستای تیس امکان‌پذیر است. این مکان به دلیل نزدیکی به شهر چابهار، به‌راحتی در دسترس گردشگران قرار دارد. برای کسانی که به تاریخ و معماری علاقه‌مند هستند، بازدید از این قلعه فرصتی منحصربهفرد برای آشنایی با میراث گذشته ایران و نقش آن در مسیرهای تجاری و نظامی بین‌المللی است.
درخت مکرزن
درخت مکرزن، که با نام‌های دیگری همچون انجیر معابد، لور و انجیر هندی نیز شناخته می‌شود، یکی از جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی شهر چابهار در استان سیستان و بلوچستان است. این درختان کهن‌سال با برگ‌های پهن و شاخه‌هایی که به سمت زمین سرازیر می‌شوند و در خاک ریشه می‌دوانند، منظره‌ای بدیع و چشم‌نواز را به وجود می‌آورند. اصل این گیاه به هند شرقی بازمی‌گردد و در مناطق گرمسیری و مرطوب رشد می‌کند.
درختان مکرزن در روستاهای مختلفی از جمله رمین، تیس کوپان، ماشی، لیپار و کوپان‌سر در اطراف چابهار مشاهده می‌شوند. این درختان به دلیل ساختار خاص خود، یعنی شاخه‌هایی که به سمت پایین رشد کرده و در خاک ریشه می‌دوانند، به‌تدریج گستره وسیعی را پوشش می‌دهند و به‌صورت جنگل‌های کوچک در می‌آیند. این ویژگی منحصربهفرد، آن‌ها را به یکی از جاذبه‌های گردشگری منطقه تبدیل کرده است.
علاوه بر زیبایی ظاهری، درختان مکرزن دارای میوه‌ای به نام تمر هندی هستند که طعمی ترش و مطبوع دارد و در تهیه غذاها و نوشیدنی‌های محلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این میوه‌ها در فصل تابستان می‌رسند و مردم محلی از آن‌ها برای تهیه انواع خوراکی‌ها بهره می‌برند.
درخت مکرزن در فرهنگ مردم بومی منطقه جایگاه ویژه‌ای دارد. برخی از این درختان به دلیل قدمت و اندازه بزرگشان، مقدس شمرده می‌شوند و مردم محلی برای آن‌ها احترام خاصی قائل هستند. این درختان به‌عنوان نمادی از پایداری و زندگی در فرهنگ بومی شناخته می‌شوند و در مراسم و آیین‌های محلی نیز نقش دارند.
برای بازدید از درختان مکرزن، می‌توان به روستاهای مذکور در اطراف چابهار سفر کرد. این مناطق علاوه بر درختان مکرزن، دارای جاذبه‌های طبیعی دیگری همچون سواحل زیبا، تالاب‌ها و کوه‌های منحصربهفرد هستند که تجربه‌ای متفاوت از طبیعت‌گردی را برای گردشگران فراهم می‌کنند. همچنین، آشنایی با فرهنگ و آداب‌ورسوم مردم بومی و چشیدن طعم غذاهای محلی، از دیگر جذابیت‌های سفر به این مناطق است.
کوه‌های گل افشان
کوه‌های گل‌افشان چابهار، از جمله پدیده‌های طبیعی نادر و شگفت‌انگیز ایران به شمار می‌روند. این کوه‌ها در نزدیکی بندر تنگ و در فاصله حدود ۱۰۰ کیلومتری شهرستان چابهار قرار دارند. آنچه این کوه‌ها را متمایز می‌کند، فوران‌های متناوب گل از دهانه‌های آن‌هاست که منظره‌ای بی‌نظیر و جذاب را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌آورد.
کوه گل‌افشان بندر تنگ با ارتفاع تقریبی ۱۰۰ متر و قطر قاعده‌ای بیش از ۱۰۰ متر، بزرگ‌ترین و فعال‌ترین گل‌افشان منطقه محسوب می‌شود. در بالاترین نقطه این کوه، دهانه‌ای به قطر کمتر از یک متر و عمق حدود نیم متر وجود دارد که هر ۱۰ تا ۱۵ دقیقه یک‌بار، گل سرد و خاکستری‌رنگی از آن با فشار گازهای درونی زمین به بیرون پرتاب می‌شود. این پدیده طبیعی، شباهت زیادی به فعالیت آتشفشان‌ها دارد، با این تفاوت که به‌جای مواد مذاب، گل از دهانه خارج می‌شود.
اطراف کوه گل‌افشان را بیابانی وسیع فرا گرفته است که خود نیز نتیجه فعالیت‌های درونی زمین است. در فاصله حدود ۲۰۰ متری از کوه، چاله‌ای به عمق حدود ۲ متر ایجاد شده که برای رسیدن به کوه باید از آن عبور کرد. بالا رفتن از کوه در فصول خشک نسبتاً آسان است و بازدیدکنندگان می‌توانند به‌راحتی به دهانه آن دسترسی پیدا کنند.
علاوه بر کوه گل‌افشان بندر تنگ، در منطقه چابهار چندین گل‌افشان دیگر نیز وجود دارد که برخی از آن‌ها غیرفعال شده‌اند. این پدیده‌های طبیعی به‌عنوان دومین ژئوپارک خاورمیانه شناخته می‌شوند و اهمیت ویژه‌ای در زمین‌شناسی و گردشگری دارند.
برای دسترسی به کوه‌های گل‌افشان، می‌توان از جاده کهیر به تنگ استفاده کرد. این مسیر از دشت وسیع کهیر عبور می‌کند و مناظر زیبایی را در طول راه به نمایش می‌گذارد. در نزدیکی گل‌افشان‌ها، امکاناتی مانند جاده آسفالت، سرویس بهداشتی، آلاچیق‌های سایه‌بان‌دار و آب آشامیدنی برای رفاه حال گردشگران فراهم شده است.
بازدید از کوه‌های گل‌افشان چابهار تجربه‌ای منحصربهفرد و به‌یادماندنی است. تماشای فوران‌های متناوب گل از دهانه کوه و شنیدن صدای حباب‌های گاز که به سطح می‌آیند، حس شگفتی و تحسین را در هر بیننده‌ای برمی‌انگیزد. این پدیده طبیعی، علاوه بر جذابیت‌های بصری، از نظر علمی نیز حائز اهمیت است و می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درباره فعالیت‌های درونی زمین ارائه دهد.
منطقه حفاظت شده گاندو
منطقه حفاظت‌شده گاندو، که با نام منطقه حفاظت‌شده باهوکلات نیز شناخته می‌شود، در جنوب شرقی استان سیستان و بلوچستان و در نزدیکی شهرستان چابهار قرار دارد. این منطقه با وسعتی بالغ بر ۴۵۶ هزار هکتار، یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های تمساح پوزه‌کوتاه ایرانی، معروف به گاندو، در کشور محسوب می‌شود.
گاندو، تنها گونه تمساح بومی ایران، در رودخانه‌ها و آبگیرهای این منطقه زندگی می‌کند. این تمساح‌ها به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فردشان، از جمله پوزه کوتاه و توانایی زندگی در آب‌های شیرین و شور، مورد توجه ویژه‌ای قرار دارند. حضور گاندوها در این منطقه، اهمیت اکولوژیکی و زیست‌محیطی آن را دوچندان کرده است.
علاوه بر گاندو، منطقه حفاظت‌شده باهوکلات میزبان تنوع زیستی بالایی است. بر اساس بررسی‌ها، ۱۹۲ گونه پرنده، ۲۸ گونه پستاندار، ۷۱ گونه خزنده و ۱۵۰ گونه گیاهی در این منطقه شناسایی شده‌اند. این تنوع زیستی، منطقه را به یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های حیات‌وحش در ایران تبدیل کرده است.
رودخانه باهوکلات، که از کوه‌های پیرآباد سرچشمه می‌گیرد و به دریای عمان می‌ریزد، یکی از مهم‌ترین منابع آبی منطقه است. این رودخانه با طول ۳۴۰ کیلومتر و حوضه آبریز ۸۰۰۰ کیلومتر مربعی، نقش حیاتی در تامین آب برای زیستگاه‌های منطقه دارد. وجود جنگل‌های حرا در حاشیه این رودخانه، به غنای اکوسیستم منطقه افزوده است.
منطقه حفاظت‌شده گاندو علاوه بر اهمیت زیست‌محیطی، از نظر فرهنگی نیز حائز اهمیت است. مردم بومی منطقه، به‌ویژه قوم بلوچ، ارتباط نزدیکی با طبیعت و حیات‌وحش دارند و گاندو را نمادی از برکت و آبادانی می‌دانند. این ارتباط فرهنگی، نقش مهمی در حفاظت از این گونه ارزشمند ایفا می‌کند.
برای بازدید از منطقه حفاظت‌شده گاندو، می‌توان از طریق شهرستان چابهار به روستای باهوکلات سفر کرد. این منطقه با مناظر طبیعی بکر، رودخانه‌های زیبا و حیات‌وحش متنوع، تجربه‌ای منحصربهفرد برای علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی فراهم می‌کند. با این حال، به دلیل حساسیت زیست‌محیطی منطقه، توصیه می‌شود بازدیدها با هماهنگی سازمان محیط‌زیست و با رعایت اصول حفاظتی انجام شود.
مسجد جامع تیس
مسجد جامع تیس، واقع در روستای تاریخی تیس در نزدیکی چابهار، یکی از کهن‌ترین مساجد ایران به شمار می‌رود. این مسجد با قدمتی بیش از هزار سال، به‌عنوان دومین مسجد ساخته‌شده در ایران پس از اسلام شناخته می‌شود. روستای تیس، در ۱۰ کیلومتری شمال غربی چابهار و در مسیر ارتباطی چابهار-کنارک قرار دارد. این روستا در گذشته‌های دور به‌عنوان بندری مهم در سده‌های اولیه اسلام شناخته می‌شد و مسجد جامع تیس نیز در همین دوران بنا شده است.
معماری مسجد جامع تیس با تأثیرپذیری از مساجد هند و پاکستان، دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی است. این مسجد تک‌مناره‌ای است و مناره و گنبدهای آن با رنگ‌های سبز و قرمز رنگ‌آمیزی شده‌اند. درب‌های مسجد نیز با شیشه‌کاری‌های رنگارنگ تزیین شده‌اند که جلوه‌ای زیبا به بنا بخشیده است.
مسجد جامع تیس همچنان میزبان نمازگزاران است و به‌عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری روستای تیس محسوب می‌شود. بازدید از این مسجد، فرصتی برای آشنایی با تاریخ و فرهنگ منطقه و مشاهده معماری خاص آن فراهم می‌کند.
در اطراف مسجد جامع تیس، جاذبه‌های دیگری نیز وجود دارد که می‌توان به آن‌ها اشاره کرد:
غارهای بان مسیتی: این مجموعه غارها در نزدیکی مسجد قرار دارند و از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی منطقه محسوب می‌شوند.
قلعه پرتغالی‌های تیس: این قلعه تاریخی در فاصله کمی از مسجد واقع شده و بازدید از آن می‌تواند تکمیل‌کننده سفر به روستای تیس باشد.
گورستان جن تیس: این گورستان با سنگ‌نگاره‌های خاص خود، یکی دیگر از جاذبه‌های دیدنی منطقه است.
کوه‌های مینیاتوری
کوه‌های مینیاتوری چابهار، که به نام کوه‌های مریخی نیز شناخته می‌شوند، یکی از شگفتی‌های طبیعی ایران در استان سیستان و بلوچستان هستند. این کوه‌ها در فاصله ۴۰ تا ۵۰ کیلومتری شرق چابهار و در مسیر جاده گواتر قرار دارند. آنچه این کوه‌ها را متمایز می‌کند، شکل و ساختار منحصربهفرد آن‌هاست که شباهت زیادی به ناهمواری‌های سطح سیاره مریخ دارد. این پدیده طبیعی در اثر فرسایش و رسوب‌گذاری طی میلیون‌ها سال شکل گرفته است. رسوبات آهکی، ماسه و خاک رس، مواد اصلی تشکیل‌دهنده این کوه‌ها هستند. وجود فسیل‌های جانداران دریایی مانند سخت‌پوستان و ماهی‌ها در این رسوبات، نشان‌دهنده آن است که این منطقه در گذشته‌های دور زیر آب بوده است.
ارتفاع این کوه‌ها متغیر است و از ۵ تا ۱۰۰ متر می‌رسد. شیارها و خطوط منظم بر روی بدنه کوه‌ها، به آن‌ها ظاهری مینیاتوری بخشیده است. این ویژگی‌ها، همراه با رنگ‌های متنوع خاکستری، سفید و قرمز که در طول روز با تغییر زاویه نور خورشید تغییر می‌کنند، منظره‌ای بدیع و چشم‌نواز را به وجود آورده است.
برای دسترسی به این کوه‌ها، می‌توان از جاده چابهار به گواتر استفاده کرد. این مسیر، علاوه بر کوه‌های مینیاتوری، از کنار دریاچه صورتی‌رنگ لیپار نیز می‌گذرد که خود یکی از جاذبه‌های طبیعی منطقه است. بهترین زمان برای بازدید از این کوه‌ها، فصل پاییز و زمستان است که آب‌وهوای منطقه معتدل‌تر و مناسب‌تر برای گردشگری است.
بازدید از کوه‌های مینیاتوری چابهار تجربه‌ای منحصربهفرد است. تماشای این مناظر، حس قدم زدن بر روی سیاره‌ای دیگر را به بازدیدکنندگان القا می‌کند.
تالاب لیپار
تالاب لیپار، معروف به دریاچه صورتی، یکی از شگفتی‌های طبیعی ایران است که در ۱۵ کیلومتری شرق چابهار و در مسیر جاده ساحلی چابهار به گواتر قرار دارد. این تالاب در نزدیکی روستای لیپار واقع شده و به دلیل رنگ منحصربهفرد صورتی آب‌هایش، به یکی از جاذبه‌های گردشگری برجسته منطقه تبدیل شده است.
رنگ صورتی تالاب لیپار نتیجه وجود نوعی پلانکتون گیاهی به نام “دونالیلا سالینا” است که در آب‌های شور زندگی می‌کند. این پلانکتون‌ها در شرایط خاصی مانند شوری بالا و دمای مناسب، رنگدانه‌های قرمز تولید می‌کنند که باعث تغییر رنگ آب به صورتی می‌شود. این پدیده در برخی از فصول سال، به‌ویژه در ماه‌های بهمن، اسفند، فروردین، شهریور و مهر، به اوج خود می‌رسد و تالاب را به یک منظره بی‌نظیر تبدیل می‌کند.
تالاب لیپار علاوه بر زیبایی بصری، زیستگاه گونه‌های متنوعی از پرندگان است. بیش از ۹۳ گونه پرنده در این منطقه شناسایی شده‌اند که از جمله آن‌ها می‌توان به فلامینگو، حواصیل، باکلان، تیهو و عقاب اشاره کرد. این تنوع زیستی، تالاب را به مکانی ایده‌آل برای علاقه‌مندان به پرنده‌نگری تبدیل کرده است.
پوشش گیاهی اطراف تالاب نیز شامل گونه‌هایی مانند بلوط، گزنه، گز، کهور و نی است که به غنای اکوسیستم منطقه می‌افزاید. این گیاهان علاوه بر تأمین زیستگاه برای پرندگان و سایر جانوران، به تثبیت خاک و جلوگیری از فرسایش کمک می‌کنند. برای دسترسی به تالاب لیپار، می‌توان از جاده چابهار به گواتر استفاده کرد. این مسیر، علاوه بر تالاب، از کنار کوه‌های مینیاتوری نیز می‌گذرد که خود یکی از جاذبه‌های طبیعی منطقه است. بازدید از تالاب در ساعات اولیه صبح یا غروب، زمانی که نور خورشید با زاویه‌ای خاص بر سطح آب می‌تابد، مناظر خیره‌کننده‌ای را به نمایش می‌گذارد.
در اطراف تالاب، بازارچه‌های محلی وجود دارد که صنایع‌دستی و محصولات بومی مانند سوزن‌دوزی، صدف و نمک دریایی را به فروش می‌رسانند. بازدید از این بازارچه‌ها فرصتی برای آشنایی با فرهنگ و هنر مردم محلی و حمایت از اقتصاد جامعه بومی است.
تالاب لیپار با ترکیب منحصربه‌فردی از زیبایی طبیعی، تنوع زیستی و فرهنگ بومی، یکی از گنجینه‌های ارزشمند ایران محسوب می‌شود که بازدید از آن می‌تواند تجربه‌ای به‌یادماندنی برای هر گردشگری باشد.
موزه محلی چابهار
محلی چابهار، که به نام موزه چابهار نیز شناخته می‌شود، یکی از جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی این شهر بندری در استان سیستان و بلوچستان است. این موزه در ساختمان قدیمی فرمانداری چابهار، واقع در خیابان دریا، قرار دارد؛ بنایی که قدمت آن به دوران قاجار بازمی‌گردد و خود به‌عنوان یکی از آثار تاریخی منطقه محسوب می‌شود.
ساختمان موزه بر روی سکویی به ارتفاع یک و نیم متر و با وسعت حدود ۶۵۰ متر مربع بنا شده است. این بنا دارای سه درب ورودی، مجموعه‌ای از اتاق‌ها و راهروها است و در دو طبقه ساخته شده است. بخش‌هایی از بنا با سقف چوبی و ستون‌های آهنی احاطه شده‌اند که نشان‌دهنده معماری خاص آن دوران است. موزه محلی چابهار در سال ۱۳۸۹ افتتاح شد و از آن زمان به‌عنوان مرکزی برای نمایش تاریخ، فرهنگ و هنر منطقه فعالیت می‌کند. این موزه به بخش‌های مختلفی تقسیم شده است که هر کدام نمایانگر دوره‌ای از تاریخ و فرهنگ منطقه هستند.
در طبقه همکف، اتاق‌هایی وجود دارد که آثار کشف‌شده در چابهار و استان سیستان و بلوچستان را به نمایش می‌گذارند. این آثار به سه بخش دوران پیش از تاریخ، دوران تاریخی و دوران معاصر تقسیم شده‌اند. در بخش دوران پیش از تاریخ، سفال‌های منقوش، پیاله، خمره، کوزه دسته‌دار، لیوان آجری، دیگ مفرغی و کاسه مرمری به نمایش گذاشته شده‌اند. این اشیا نشان‌دهنده تمدن‌های باستانی منطقه و هنر دست مردمان آن دوران هستند.
در طبقه دوم، بخش مردم‌شناسی قرار دارد که به معرفی فرهنگ، آداب و رسوم و صنایع دستی مردم بلوچ می‌پردازد. در این بخش، ماکت‌هایی از زندگی روزمره مردم بلوچ، از جمله مراسم عروسی، کشاورزی، صیادی، سوزن‌دوزی و آهنگری به نمایش درآمده است. این ماکت‌ها با لباس‌های محلی و جزئیات دقیق، تصویری واقعی از زندگی مردم منطقه ارائه می‌دهند.
علاوه بر این، در موزه تابلوهایی از گیاهان دریایی خلیج فارس و دریای عمان، پرندگان آبزی و کنارآبزی و سایر جانوران آبزی منطقه به نمایش گذاشته شده است. این تابلوها به بازدیدکنندگان کمک می‌کنند تا با تنوع زیستی و محیط‌زیست منطقه آشنا شوند.
مسجد دزک
مسجد جامع دزک، یکی از بناهای تاریخی و مذهبی استان سیستان و بلوچستان، در روستای دزک، سه کیلومتری شرق شهرستان سراوان، قرار دارد. این مسجد با قدمتی که به دوره قاجاریه بازمی‌گردد، به‌عنوان یکی از شاخص‌ترین بناهای سراوان شناخته می‌شود.
معماری مسجد جامع دزک به‌طور کامل با استفاده از مصالح بومی منطقه انجام شده است. در ساخت این بنا از خشت و چینه برای دیوارها و از فرآورده‌های نخل خرما برای پوشش سقف استفاده شده است. این انتخاب مصالح، نشان‌دهنده هماهنگی بنا با محیط زیست و اقلیم منطقه است.
ساختمان مسجد دارای ساختاری ساده و در عین حال استوار است. این سادگی در طراحی، با استفاده از مصالح طبیعی و بومی، به بنا جلوه‌ای خاص و منحصربهفرد بخشیده است. مسجد جامع دزک دارای شبستان‌های زمستانی و تابستانی است که هر کدام با ستون‌های مدور تزیین شده‌اند.
این مسجد تا پیش از سال ۱۳۰۷، تنها مسجد جامع سراوان بوده و مردم از مناطق مختلف برای برگزاری نماز جمعه به آن مراجعه می‌کردند. در سال ۱۳۷۷، مسجد جامع دزک در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. این اقدام نشان‌دهنده ارزش تاریخی و فرهنگی این بنا و اهمیت آن در حفظ میراث معماری منطقه است.
غار بان مسیتی
در نزدیکی بندر چابهار و در روستای تاریخی تیس، مجموعه‌ای از غارهای باستانی به نام «غارهای بان مسیتی» قرار دارد که به‌عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری و تاریخی منطقه شناخته می‌شوند. این غارها در دامنه کوه شهبازبند و در ارتفاع حدود ۲۵ متری از سطح زمین واقع شده‌اند و ترکیبی از غارهای طبیعی و دست‌ساز هستند.
مجموعه غارهای بان مسیتی شامل سه غار است: غار اول، یک غار طبیعی به‌شکل نیم‌دایره است که دهانه آن با تراشکاری توسعه یافته و درون آن یک آرامگاه گچی کوچک قرار دارد. غار دوم، در فاصله حدود ۷ متری سمت راست غار اول قرار دارد و به‌صورت مصنوعی حفر شده است. غار سوم نیز در فاصله ۵۰ متری سمت چپ غار اول واقع شده و آن هم دست‌ساز است. این غارها با پله‌هایی به یکدیگر متصل شده‌اند که البته برخی از این پله‌ها به‌دلیل فرسایش و عدم رسیدگی مناسب، در حال حاضر قابل استفاده نیستند.
نام «بان مسیتی» در زبان بلوچی به‌معنای «پرستشگاه مرد باتقوا» است. برخی از بومیان منطقه معتقدند که این غارها محل زندگی و عبادت بانویی پاک و صالح به نام «بانو مسیتی» بوده است و مقبره موجود در یکی از غارها، محل دفن ایشان است. هرچند شواهد تاریخی دقیقی در این‌باره وجود ندارد، اما این باورها نشان‌دهنده اهمیت فرهنگی و مذهبی این مکان در میان مردم محلی است.
معماری و ساختار این غارها نشان‌دهنده مهارت و دانش مردمان گذشته در حفر و ایجاد فضاهای مقدس است. وجود کنده‌کاری‌ها و تراش‌کاری‌های روی دیواره‌های غارها، گواه این مدعاست. همچنین، سکویی برای انجام اعمال مذهبی یا تشریفات دیگر در جلوی هر سه غار ساخته شده است.
باغ گیاه شناسی چابهار
باغ گیاه‌شناسی چابهار، که به نام «باغ ملی تیس» نیز شناخته می‌شود، یکی از جاذبه‌های گردشگری و علمی استان سیستان و بلوچستان است. این باغ در روستای تاریخی تیس، واقع در پنج کیلومتری شمال غربی چابهار، قرار دارد و با مساحتی حدود شش هکتار، میزبان بیش از ۴۰۰۰ گونه گیاهی بومی و غیربومی است.
تاریخچه این باغ به دهه ۱۳۴۰ خورشیدی بازمی‌گردد؛ زمانی که با هدف حفظ و معرفی تنوع گیاهی منطقه و کشور تاسیس شد. در اوایل دهه ۱۳۵۰، باغ گیاه‌شناسی چابهار به بهره‌برداری رسید و از آن زمان تاکنون به‌عنوان یکی از مراکز مهم پژوهشی و آموزشی در زمینه علوم گیاهی و باغبانی فعالیت می‌کند.
یکی از ویژگی‌های منحصربهفرد این باغ، تنوع بالای گونه‌های گیاهی آن است. در این مجموعه، گونه‌های نادر و در حال انقراض نیز نگهداری می‌شوند که نشان‌دهنده اهمیت آن در حفظ تنوع زیستی است. همچنین، این باغ به‌عنوان یک بانک ژن زنده گیاهی عمل می‌کند و نقش مهمی در تحقیقات علمی و آموزشی ایفا می‌کند.
باغ گیاه‌شناسی چابهار به بخش‌های مختلفی تقسیم شده است که هر کدام به معرفی گونه‌های خاصی از گیاهان می‌پردازند. این بخش‌ها شامل گیاهان دارویی، گیاهان زینتی، درختان میوه، گیاهان آبزی و گیاهان مناطق خشک و بیابانی هستند. این تنوع بخش‌ها، بازدیدکنندگان را با گستره وسیعی از گونه‌های گیاهی آشنا می‌کند و فرصتی برای یادگیری و پژوهش فراهم می‌آورد.
علاوه بر جنبه‌های علمی و پژوهشی، باغ گیاه‌شناسی چابهار به‌عنوان یک مقصد گردشگری نیز مورد توجه قرار دارد. فضای سبز و آرامش‌بخش باغ، همراه با مسیرهای پیاده‌روی و امکانات رفاهی، محیطی مناسب برای گذراندن اوقات فراغت و آشنایی با دنیای گیاهان فراهم کرده است. همچنین، نزدیکی باغ به دیگر جاذبه‌های گردشگری چابهار، مانند غارهای بان مسیتی و قلعه پرتغالی‌ها، امکان برنامه‌ریزی یک سفر کامل و متنوع را برای گردشگران مهیا می‌کند.
بهترین زمان برای بازدید از باغ گیاه‌شناسی چابهار، فصل‌های بهار و پاییز است که آب‌وهوای منطقه معتدل‌تر و مناسب‌تر برای گردشگری است. در این فصول، بسیاری از گیاهان در اوج زیبایی خود قرار دارند و تجربه‌ای به‌یادماندنی را برای بازدیدکنندگان رقم می‌زنند.
آرامگاه سید غلام رسول
آرامگاه سید غلام رسول، یکی از بناهای تاریخی و مذهبی شهر چابهار، در پنج کیلومتری شمال غربی این شهر و در نزدیکی روستای تیس واقع شده است. این آرامگاه با شماره ثبت ۱۵۵۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و قدمت آن به سال ۴۶۵ هجری قمری بازمی‌گردد.
معماری آرامگاه سید غلام رسول تحت تأثیر سبک هندی است و با دیوارهای سفیدرنگ و گنبدی بزرگ، جلوه‌ای منحصربهفرد دارد. ورودی بنا در ضلع غربی قرار دارد و پس از آن، صحن بزرگی مشاهده می‌شود که آرامگاه در ضلع غربی آن واقع شده است. بر پیشانی ورودی، تزئینات نقاشی الوان با طرح‌های ستاره‌های مشبک دیده می‌شود.
در مورد شخصیت سید غلام رسول، روایت‌های مختلفی وجود دارد. برخی او را فردی صاحب‌نام و شیعه می‌دانند که از هند به چابهار آمده و در اینجا درگذشته است. بر اساس یکی از روایت‌ها، وی در شب عروسی‌اش دچار کسالت شده و فوت کرده است. به همین دلیل، هر ساله در سالگرد وفات او، مراسمی با رقص و پایکوبی به مدت ده شب برگزار می‌شد تا یاد او زنده نگه داشته شود.
محوطه باستانی دمب کوه
محوطه باستانی دمب کوه، واقع در ۹۰ کیلومتری شمال شرقی چابهار و در نزدیکی روستای بلور مچی در بخش دشتیاری، یکی از مهم‌ترین سایت‌های باستان‌شناسی استان سیستان و بلوچستان است. این محوطه با قدمتی که به دوره اشکانیان بازمی‌گردد، در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۴۷۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
دمب کوه در زبان محلی به معنای «کوه دم» است و این نام‌گذاری به دلیل شکل ظاهری کوه است که شبیه به دم حیوانات به نظر می‌رسد. این محوطه باستانی برای نخستین بار توسط موکلر و سپس اشتاین مورد بررسی قرار گرفت و از آن زمان تاکنون، کاوش‌های متعددی در آن انجام شده است.
در این محوطه، باستان‌شناسان گورهایی به شکل اتاقک‌هایی با ابعاد ۱×۱، ۲×۱.۵ و ۲×۲ متر یافته‌اند. این گورها به‌صورت خشتی ساخته شده و برخی از آن‌ها دارای پوشش گچی هستند. درون این گورها، اشیایی مانند سفال‌های منقوش، ابزارهای سنگی و زیورآلات کشف شده است که نشان‌دهنده تمدن و فرهنگ پیشرفته ساکنان این منطقه در دوران باستان است.
یکی از ویژگی‌های منحصربهفرد دمب کوه، وجود قبرهای سه‌قلوی به‌هم‌چسبیده است که در نوع خود کم‌نظیر هستند. این قبور نشان‌دهنده آیین‌ها و باورهای خاص مردمان آن دوران در مورد مرگ و زندگی پس از آن است. همچنین، وجود فسیل‌های جانداران دریایی در این منطقه، حاکی از آن است که دمب کوه در گذشته‌های دور زیر آب بوده و به‌مرور زمان با تغییرات زمین‌شناسی به شکل کنونی درآمده است.
لب کلام
چابهار، این بندر رویایی در جنوب شرقی ایران، گنجینه‌ای از شگفتی‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی است که هر گوشه آن داستانی از تمدن و زیبایی طبیعت را روایت می‌کند. از سواحل صخره‌ای و ماسه‌ای گرفته تا کوه‌های مینیاتوری، تالاب صورتی لیپار و آثار تاریخی چون قلعه پرتغالی‌ها و مسجد جامع تیس، چابهار مقصدی بی‌مانند برای هر نوع گردشگری است.
این شهر نه‌تنها از تنوع بی‌نظیری در طبیعت و جاذبه‌های تاریخی برخوردار است، بلکه فرهنگ غنی و مردم خونگرم بلوچ، تجربه‌ای متفاوت از مهمان‌نوازی و سبک زندگی سنتی را برای بازدیدکنندگان به ارمغان می‌آورد. چابهار، با آب‌وهوای دلپذیر در تمامی فصول، به‌ویژه در پاییز و زمستان، فرصتی استثنایی برای فرار از زندگی پرهیاهو و تجربه آرامش در دل طبیعت ارائه می‌دهد. شما هم تجربیات و قصه‌های خودتان از سفر چابهار را با ما در میان بگذارید.
نظرات کاربران
اولین نفری باشید که نظر می دهید