بقعه میرحیدر آملی

یکی از قدیمی و پر سابقه ترین تمدن های ایران به شهر آمل مربوط می شود. برخی از منابع پیشینه آن را به عصر پادشاهان پیشدادی متعلق می دانند. روایات متعددی درباره چگونگی ایجاد این سکونت گاه گفته شده است که هر یک به نوعی جالب توجه هستند. فارغ از همه مسائل، در سفرنامه ها و بسیاری از اسناد و مدارک از آن به عنوان جایگاه علم و فلسفه ورزی یاد کرده اند. علما و اندیشمندانی که روزگاری در همین شهر زندگی می کردند تاثیر به سزایی نه تنها تاریخ شفاهی ناحیه، بلکه کل کشور داشته اند. محمد بن جریر طبری، ایرج میرزا، طالب آملی برخی از آن ها هستند. علاوه بر این افراد، شخصیت هایی چون فریدون و آرش کمانگیر را هم به این دیار منتسب گشته اند. سکونت علویان در دوره ای طولانی سبب شد تا صاحب نظران شیعه مذهب و نام آوری از شهر زیبای آمل سربرآوردند. بهاءالدین سید حیدر بن علی بن حیدر، که عمدتا به اختصار شیخ حیدر یا سید حیدر معرفی می شود؛ عارفی پرهیزگار بود که در حال حاضر آرامگاه او جزء اماکن مهم مذهبی – گردشگری شهر محسوب می گردد. این مقاله در مجله مستر بلیط را به معرفی بقعه میرحیدر آملی اختصاص داده ایم که در ادامه بیشتر با آن آشنا می شوید.

میرحیدر که بود؟

 احتمالا تا به حال نام کتاب جامع الاسرار و منبع الانوار را شنیده اید. نویسنده این اثر ارزشمند، شیخ حیدر است. او در سال 720 هجری قمری در خانواده ای اصیل، سرشناس و به اصطلاح آبرودار آملی متولد شد؛ در اواسط عمرش تصمیم گرفت تا برای تحصیل به نجف عراق برود. چند سالی را هم در اورشلیم و حله زندگی کرد و به تفسیر قرآن و احادیث پرداخت. اسناد به جا مانده نسب این صوفی را به علویان طبرستان مرتبط می دانند. سید خواندن شیخ، به دلیل این است که آبا و اجدادش به حضرت سجاد(ع) بازمی گردد. نظریات عالمانه و البته عارفانه او سبب شد تا به شهرتی بی اندازه برسد و همچنین محبوب خاص و عام نیز باشد. هانری کربن پژوهشگر، ایران شناس و اسلام شناس معروف فرانسوی به سبب واکاوی شخصیت والای این اندیشمند قرن هشتم، دو کتاب درباره او به چاپ رسانده است. همچنین نام و آوازه بی انتهای سید حیدر موجب گشته تا در کشور مصر هم تندیسی از او به عنوان یادمان و ادای احترام تحت نگهداری قرار بگیرد. این متفکر شیعه پس از عمری مجاهدت علمی و تحقیق و تفسیر، در سال 787 در حالی که 67 سال داشت دار فانی را وداع گفت. آرامگاه او در شهر آمل قرار گرفته است و از اماکن دیدنی شاخص آن به شمار می رود.

جایگاه علمی میر حیدر آملی

این سید علوی بزرگوار علاوه بر تاثیر گذاری بر فرهنگ ایران و عراق بر سایر ملل مسلمان جهان نیز تاثیر گذار بود. آثاری که او تدوین کرده است در مراکز علمی و مذهبی کشورهای دیگر و حتی رشته های اسلام شناسی دانشگاه های اروپایی مورد بحث و تحقیق قرار می گیرد. ترجمه نوشته های ایشان به زبان فرانسوی پلی شد تا مشتاقان مباحث معرفتی و فلسفی جذب تفکرات او بشوند. شیخ حیدر برای شیعه دوازده امامی جایگاه رفیع و ویژه قائل بود و صوفیان را هم شیعیانی خاص می دانست. او همواره عرفان و تصوف را ارج می نهاد و به وضوح در کتب تالیفی اش از آن ها سخن به میان آورده است.

تاریخچه بقعه میرحیدر آملی

سازه ای که امروزه به عنوان بقعه میرحیدر آملی از آن یاد می شود سنگ بنای اولیه اش دو سده پیش از تولد ایشان گذاشته شده بود. درست در قرن ششم ساختمان اصلی برپا گردید و در طول سال ها چندین مرتبه مورد بازسازی قرار گرفت. اینکه چه شخصی دقیقا دستور شروع ساخت و ساز را صادر کرد مشخص نیست. منتهی سید بهاالدین عزالدین آملی در اغلب منابع بانی این محوطه تاریخی معرفی می گردد. ریاضیدانی برجسته که در علم و اندیشه سرآمد زمان خود بود. جالب است بدانید نام دیگر آرامگاه میرحیدر، آرامگاه سه سید آملی است. در واقع به همراه شیخ، دو تن دیگر یعنی عزالدین آملی و جد ابوالقاسم پسر ابوالمحاسن رویانی نیز به خاک سپرده شده اند. با توجه یه همین نکته اکثر اهالی شهر، این مکان را به اسم سه سید می شناسند. ظاهری که امروزه از بنا به چشم می خورد به قرن نهم تعلق دارد. همچینین تقریبا از نخستین آثاری است که به ثبت ملی رسیده اند. در دی ماه 1310، این بقعه تبدیل به گنجینه ای ملی شد. نمونه ای کم نقص و خیره کننده از سبک معماری آن زمان که در نوع خود درخشان است.

نمای بیرونی آرامگاه

شکل ظاهری بقعه میرحیدر آملی به صورت یک برج مخروطی بزرگ  و آجری به نظر می رسد. سقف آن نوک تیز است و بیرون بنا را با اندک کاشی های یکدست و فیروزه ای رنگ تزئین نموده اند. سعی شده تا سادگی آن از بین نرود. زیرا علاوه بر زیبایی، ساده بودن نیز رکنی حائز اهمیت محسوب می شد و هدف این بود که با توجه به جایگاه علمی و معرفتی اشخاص مدفون، از تجملات غیر ضروری دوری گزیده شود. طبع ساده زیست شیخ حیدر و در بند مادیات نبودن او را نیز نباید بی تاثیر دانست. یک سنگ نوشته که تاریخ دقیق نصب آن در بقعه مشخص نیست؛ حاوی چنین یادداشتی است:

«سم الله الرحمن الرحیم. لا اله الا الله. محمد رسول‌الله الملک لیله العزه لله الحمدلله هذه قبر الامام السعید القاضی القضاه تاج الدین فخرالاسلام. ابوالقاسم بن الامام الشهید فخر الاسلام ابوالمحاسن الرویانی آملی قدس الله الروحه».

این سازه درست میان فضایی واقع شده است که به یک باغ بسیار قدیمی و البته زیبا شباهت دارد. سال ها است که علاقه مندان به اماکن تاریخی، حین سفر به شهر آمل از آن جا هم دیدن می کنند. مستر بلیط توصیه دارد که در کنار تماشای طبیعت و گشت و گذار در مراکز تفریحی، بازدید از محوطه هایی این چنینی را از قلم نیندازید.

آدرس و نحوه دسترسی به بقعه میرحیدر آملی

از طریق جاده هراز و خودروی شخصی حدودا تا حداکثر 4 ساعت از مبدا تهران، در راه خواهید بود. اگر هم به فکر شیوه راحت تری هستید که هزینه زیادی هم به دنبال نداشته باشد؛ بلیط اتوبوس آمل تهیه کنید. در دیاری هزاران ساله با آن آب و هوای بی نظیر و طبیعت فوق العاده، بی شک سفری دلچسب و فراموش نشدنی در انتظارتان خواهد بود. این منطقه مجموعه ای بی کم و کاست از آثار تاریخی و طبیعی محسوب می شود که ابدا از آن ناامید نمی شوید.

آدرس: استان مازندران، شهرستان آمل، محله پائین بازار، چاکسر، بقعه میر حیدر آملی.