باغ صفوی؛ تاریخچه + راه های دسترسی

آیا تاکنون از باغ صفوی بازدید کرده اید؟ در زمان حکومت صفویان، شهر قزوین به دلیل مجاورت با جاده ابریشم از اهمیت استراتژیکی بالایی برخوردار بود و علاوه بر موقیعت جغرافیایی مناسبی، از نظر سیاسی نیز در کانون توجهات قرار داشت. این عوامل موجب گرید برای چند سال پایتخت دولت صفوی شود.

پیش از آن، تبریز به عنوان پایتخت شناخته می شد و همین جابجایی باعث تاسیس ساختمان ها، عمارت ها و مجموعه های عظیم و باشکوهی در قزوین گردید که یکی از مشهورترین آنها باغ صفوی بود که با عنوان های مختلف دیگری از جمله باغ سعادت آباد، باغ فرهنگی قزوین، دولتخانه صفوی یا ارگ طهماسبی شناخته می شود.

این باغ در واقع یک مجموعه است که از چندین قسمت مختلف ساخته شده و متاسفانه با گذشت زمان تعدادی از آنها به طور کامل ویران شده اند؛ در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد. چنانچه تصمیم دارید از باغ صفوی در قزوین بازدید نمایید، توصیه می کنیم با مجله مستر بلیط همراه باشید تا اطلاعات کامل تری در خصوص آن بدست آورید.

تاریخچه باغ صفوی

دیرینگی باغ صفوی به عصر صفویه و زمان حکومت شاه طهماسب برمی گردد. پس از اینکه قزوین به عنوان پایتخت برگزیده شد و شاه طهماسب در آنجا اقامت گزید، در سال 951 هجری قمری بخش وسیعی از زمین های شمال این شهر را که «زنگیاباد» نام داشت، خریداری کرد و پس از آن زمین 6 هکتاری باغ صفوی را خریداری نمود.

شاه در ادامه، دستور ساخت بناهای مجلل زیادی از جمله باغ نام برده را صادر کرد. پس از این فرمان بهترین معماران صاحب نام ایرانی به منظور طراحی آن دور هم گرد آمدند، و این باغ که متشکل از قسمت های دیوانی و مسکونی بود را احداث کردند.

ساخت این مجموعه تا عصر قاجار و قسمت هایی از آن هم تا دوران حکومت پهلوی اول به طول انجامید اما از همان سال های ابتدایی ساخت، نامی که برای آن انتخاب کرده بودند نام «باغ صفوی» بود.

از حیث اهمیت تاریخی که این اثر دارد، در آخرین روزهای اسفند ماه سال 1386 با شماره ۲۲۶۸۰ در لیست آثار ملی کشور ثبت شد. هر یک از قسمت های باغ، نام مخصوص به خود را دارند که گذر زمان موجب تخریب آنها شده اما با تلاش هایی که سازمان میراث فرهنگی استان قزوین انجام داده، برخی از آنها در حال احیا هستند.

سازمان میراث، ساختمان هایی که وارد حریم باغ شده اند را خریداری کرده و قصد دارد این روند را ادامه دهد. تا کنون چند مدرسه که بین عمارت پهلوی و گراند هتل که زیر مجموعه باغ هستند توسط سازمان خریداری شده اند.

این باغ بزرگ هفت در ورودی داشته که در حال حاضر تنها یکی از آنها به نام سردر عالی قاپو بر جا مانده است. به دلیل تخریب های صورت گرفته و همچنین ساخت و سازهای غیر قانونی انجام شده در این مکان به طور واضح و دقیق نمی توان ابتدا و انتهای باغ را مشخص کرد.

با این حال گفته می شود از ابتدای خیابان سپه قزوین شروع و تا منتهی الیه محوطه کاخ چهل ‌ستون قزوین ادامه دارد. عزیزانی که قصد بازید از این مجموعه را دارند می توانند در مسیر، شاهد آثار کهن برجای ماند از چند دوره تاریخی مثل صفوی، افشاریه، زندیه و قاجاریه باشند.

نقشه و معرفی بخش های مختلف

همانطور که در بالا اشاره کردیم این باغ از قسمت های مختلفی ساخته شده که برخی از آنها تخریب و برخی دیگر نیز در حال مرمت هستند. در ادامه به آنها اشاره می کنیم.

سردر عالی قاپو

باغ صفوی 7 سردر داشته که سردر عالی قاپو تنها سردری می باشد که از این باغ برجای مانده است. تاریخ ساخت آن به دوران شاه طهماسب برمی گردد و در دوران شاه عباس دستخوش برخی تغییرات از جمله کوچک شدن طاق ورودی ‌ها قرار گرفت.

نکته حائز اهمیت اینکه این سردر روبه روی خیابان سپه نخستین خیابان ایران، ساخته شده بود و همین امر موجب می گشت رفت و آمد زیادی مقابل آن صورت گیرد. قسمت زیادی از تزیینات آن تخریب شده اما هنوز هم کاشی کاری های زیبا آن را می توان دید.

عمارت نادری

در قسمت غربی یکی از حیاط ها به عنوان قلعه بیگی و در ضلع شرقی سردر عالی قاپو، عمارت نادری قرار گرفته است. این عمارات از ضلع شمالی با چهلستون و اداره پست و تلگراف همسایه بوده و از عمارت های خاص شاه بشمار می رفت. بخشی از عمارت نادری در زمان صفویه دچار تخریب شد و در عصر نادرشاه افشار ترمیم گشت و با گذشت سال ها نام آن به حیاط قلعه بیگی تغییر می کند و به مکانی برای سربازگیری و ژاندارمری تبدیل می شود.

مجددا در زمان رضا شاه مورد مرمت قرار می گیرد و نهایتا با گذر زمان و بی توجهی به طور کامل ویران می شود. نقشه ای که در میراث فرهنگی وجود دارد، نشان می دهد که در اینجا بنایی وجود داشته وگرنه در حال حاظر هیچ اثری از آن دیده نمی شود. در گذشته، شاهان از این قصر برای پذیرایی از مهمانان خارجی و یا مهمانان ویژه استفاده می کردند.

عمارت پهلوی و قاجاری

دو عمارت نام برده در کنار یکدیگر با فاصله زمانی مختلف و در دو دوره حکومتی ساخته شده اند. در عمارت قاجاری شاهد تزیینات خاصی در سرستون ها هستیم که اکنون در دست مرمت هستند.

در مقابل آن حوضی احداث شده که فضای اطراف را تلطیف می بخشد. در عمارت پهلوی هیچ گونه تزیین ویژه ای دیده نمی شود و دارای دو طبقه است که طبقه نخست به عنوان بازداتشگاه و طبقه بالا برای امور اداری مورد استفاده قرار می گرفت. آنچه در بین این دو سازه مشترک است اینکه، هر دو محلی برای شهربانی بودند.

گراند هتل

گرند هتل با قدمت 100 ساله، یکی از کهن ترین هتل های ایران شناخته می شود. این هتل را در آخرین سال های حکومت قاجاریه ساخته اند و اگر از محوطه داخلی باغ به آن نگاه کنیم 3 طبقه به نظر می رسد در حالی که از بیرون 2 طبقه به چشم می آید و علت آن نیز تفاوت سطح باغ و خیابان است. این هتل دارای ایوان های ستون دار و اتاق های متعددی است.

روبه روی آن ساختمانی به نام گراند سینما ساخته بودند که آن نیز به طور کامل تخریب شده و از هتل به آن راهی وجود داشت. متاسفانه این سینما دو بار طعمه حریق شده بود که بعد از اولین آتش سوزی آن را ترمیم کردند اما حریق دوم آن را به طور کامل نابود کرد.

موزه قزوین

در ضلع شرقی باغ، موزه قزوین قرار دارد که در آن اشیا گرانبها و قیمتی زیادی به معرض نمایش گذاشته می شود. بخشی از آثار این موزه سفال و مفرغ بوده که دیرینگی آنها به هزاره‌ سوم و اوایل قبل از مسیح می رسد. بخشی دیگر نیز متعلق به دوران اسلام و عصر معاصر است. در قسمتی از موزه قزوین، مهره‌ های ارزشمندی نگهداری می شود که بسیار مورد توجه قرار گرفته اند.

کاخ چهلستون

از دیگر عمارت های باشکوه باغ صفوی باید به کاخ چهلستون اشاره کنیم که سابقاً با اسم عمارت کلاه فرنگی نیز معروف بود. در ساخت این کاخ از معماری اصفهانی کمک گرفته شده و بی شباهت به بناهای تبریز نیست و به تقلید از آن دارای نقاشی ها و تزییناتی بوده که یادآور کاخ‌ های تبریز است.

خبره ترین نقاشان، طرحی از داستان های شیرین و فرهاد، لیلی و مجنون، صحنه‌ های رزم و مسابقات چوگان و شکار و … را در این کاخ به تصویر کشیدند. در حال حاضر از این کاخ به عنوان موزه خوشنویسی استفاده می شود.

بقعه پیغمبریه

در باغ صفویه بقعه ای وجود دارد که مقبره 4 پیامبر مسیحی به نام: سلام، سلوم، القیا، سهولی است. مازاد بر این این چهار پیامبر، آرامگاه امامزاده صالح بن حسن نیز در این مکان وجود دارد. بسیاری از مردم برای زیارت به این محل می آیند. این بقعه را با کاشی کاری، آینه کاری، ساخته کتیبه و پنجره های طاق نما تزیین کرده اند. پیغمبریه در جوار مسجد پیغمبریه و در ضلع غربی کاخ چهلستون قرار دارد.

شرایط بازدید

برای رفتن به باغ صفوی در استان قزوین وسایل نقلیه مختلفی در دسترس است. می توانید با مراجعه به یکی از وب سایت های قابل اعتماد مثل مستر بلیط، بلیط مقصد خود را قبل از شروع سفر رزرو و خریداری نمایید.

چنانچه بلیط را به صورت آنلاین سفارش دهید، مزایایی همچون تخفیف شامل حالتان می شود. از آنجایی که قزوین در دامنه کوه های البرز واقع شده، در فصل گرم دارای شرایط جوی مطلوب و دلپذیری است، بنابراین توصیه می کنیم که در اواخر فصل بهار که باغ شاه طهماسب از زیبایی وصف ناپذیری برخوردار می شود، به آن سفر کنید.

مدت زمان بازدید از این جاذبه بین ۲ تا ۳ ساعت خواهد بود. انتخاب نوع وسیله نقلیه در سفر به خود شما بستگی دارد، اگر برای رسیدن به مقصد عجله دارید و می خواهید در کوتاه ترین زمان ممکن خود را به آنجا برسانید، یک بلیط هواپیما خریداری نمایید و در صورتی که قصد دارید در هزینه ها صرفه جویی کنید و یا از مسیر سفر لذت ببرید، بلیط قطار قزوین را به شما پیشنهاد می کنیم.

راه های دسترسی به باغ صفوی

برای اینکه به دیدن باغ صفوی در قزوین بروید، می توانید از وسایل نقلیه عمومی مانند اتوبوس و تاکسی استفاده کنید.