بازار قیصریه لار؛ تاریخچه + راه های دسترسی

بازار قیصریه لار کجاست؟ بازار قیصریه از جمله کهن ترین بازارهای باستانی شهرستان لار و همینطور قدیمی ترین بازار کشور می باشد. صلابت این بازار تاریخی از زمان تاسیس آن تا کنون بر همگان ثابت شده است و مصداق بارز آن نیز نمایش قدرت خود در برابر زلزله های مهیب و ناملایمات طبیعی می باشد.

بازار قیصریه در برگیرنده هنر معماری از زمان قبل از صفویه تا قاجاریه بوده و در این مکان، مجموعه ای از با ارزش ترین و متنوع ترین معماری گذشته چشم بینندگان را نوازش می دهد. اگرچه از زمان احداث آن تا کنون صده ها سال می گذرد اما کماکان استوار و با شکوه بوده و به بافت آن خدشه ای وارد نشده است. شاید بهتر باشد بدانید بازار وکیل در استان شیراز از این بازار الگو گرفته ولی بازار وکیل از آجر و بازار قیصریه از سنگ تاسیس شده و این تنها مغایرت آنها با هم می باشد.

بازار قیصریه لارستان با المان های ویژه، گنبده های خاکستری و دیرینگی خود، در صفحات تاریخ ایران حرف های زیادی برای گفتن دارد و گوشه گوشه آن اقتدار، فرهنگ و تمدن کشور را به نمایش می گذارد.

از آنجا که این بازار یکی از گذرگاه های اصلی تجارت و مبادلات اقتصادی برای همگان مخصوصا بازرگانان صاحب نام در زمان های گذشته بوده، برخی از تاریخ دانان و توریست های خارجی در وصف آن سخن گفته و مطالبی نوشته اند که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد. چنانچه تصمیم دارید از بازار قیصریه لار بازدید کنید، بهتر است با مجله مستر بلیط همراه باشید تا اطلاعات کامل تری در خصوص آن بدست آورید.

تاريخچه بازار قیصریه لار

نظریه ها در مورد قدمت بازار قیصریه لار متفاوت است، عده ای بر این باورند که دیرینگی نخستین ساختمان این مکان حدودا به 900 سال پیش باز می گردد و «کلاه سیاه» نامی است که بر معمار آن نهاده اند. در موردی دیگر گفته شده که قدمت این بازار به 1350 سال پیش بر می گردد و به یقین قدیمی ترین بازار ایران محسوب می شود.

واژه قیصریه برای واحدهای بازرگانی و مراکز تجاری به کار گرفته می شود که شرایط اسکان شبانه در آنها وجود نداشته باشد. در واقع این عبارت از ابتدای قرون وسطی یعنی قرن دهم میلادی تا کنون و بیشتر در کشورهای عرب زبان و ایران، مفهوم «فضاهای تجارتی و صنعتگری» را عنوان می کند.

بازارهایی با عنوان «قیصریه»، معمولا به فرمان پادشاه یا حاکم وقت در شاهراه های اصلی ارتباطی با توجه به نیاز اقتصادی شهر و با طرح های از پیش تعیین شده احداث می شدند.

همین امر باعث می شد که پیکره و فضای آن پیرو یک نظم خاص باشد. قسمت هایی که در این بازار دارای سقف بوده به نسبت دیگر بخش از معماری و تزیینات ویژه تری برخوردار است و عمدتا از حیث زیبایی بسیار خیره کننده می باشند و در آنها اجناس با ارزش مانند: فرش، طلا و جواهرات به فروش می رسد.

بازار قیصریه لار به صورت صلیبی ایجاد شده و الگوی خود را در 400 سال گذشته حفظ کرده است. عده ای معتقدند که قدمت این بازار به پیش از اسلام و عده دیگری هم تاریخ آن را برای دوران صدر اسلام می دانند؛ اما چیزی که به یقین در مورد آن اتفاق نظر وجود دارد این بوده که ساخت آن به پیش از به قدرت رسیدن سلسله صفویان بر می گردد. این بنا در دوره شاه عباس یعنی تقریبا سال ۱۰۱۵ قمری دستخوش مرمت و بازسازی اولیه قرار گرفته است.

معماری بازار قیصریه از حیث زیبایی و منحصر به فرد بودن باعث شد که مورد توجه حاکمان سایر مناطق ایران و همچنین بازرگانان بزرگ و خارجی در دوره صفویه و حکومت های پس از آن قرار بگیرد. به همین دلیل گفته می شود که احتمالاً بازار قیصر بر معماری بازارهایی همچون: بازار چیت‌ سازهای اصفهان، بازار بخارا و همچنین بازار وکیل در شیراز تاثیر گذاشته است.

این بازار زمینه ساز ظهور معماری برجسته، فاخر و اصیل ایرانی بوده و اطراف آن را واحدهای تجاری و باستانی مسقف تشکیل می دهند و دارای قسمت های متعددی همچون: کاروانسراها، حمام، مسجد، میدان، آب انبار، چهارسو و تعدادی سرای بزرگ می باشد.

بازار قیصریه تا کنون چندین بار مورد بازسازی قرار گرفته که از مهمترین آنها می توان به مرمتی که سال 1015 صورت گرفت اشاره کنیم. زلزله ای که در دوران صفویه اتفاق افتاد باعث که شاه عباس صفوی به حاجی قنبرعلی بیک جهرمی که در آن زمان وزیر شیراز بود فرمان نوسازی این بنا را بدهد و نورالدین محمد؛ بنّا احمد سیاه مرمت آن را بر عهده گرفت.

یکی دیگر از مرمت ها به دوران ناصرالدین شاه و به فرمان فتحعلی خان گراشی که حکمران شهر فارس بود، بر می گردد. در بازسازی که در این عصر صورت گرفت، قاجاریان نمادهای جدیدی از معماری قاجار را بر این بنا اضافه کردند.

نقشه و معرفي بخش هاي مختلف

بازار قیصریه از دو کانال شمالی و جنوبی برخوردار می باشد که ورودی قسمت جنوبی از میدان تازه تاسیس لارستان آغاز شده و منتها الیه آن در مناطق شمالی قدیمی است.

بخش بعدی مربوط به قسمت های شرقی و غربی می شود که در تلاقی بازار شمالی – جنوبی از یک چهارسوق بزرگ بر خوردار می باشد. این چهارسوق به گونه ای طراحی شده که دارای هشت گوشه بوده و در چهار قسمت آن چهار دکان تاسیس شده است. باید بگوییم که طرح این چهارسوق از دید معماری در نوع خود یکتاست و گنبد سنگی آن انگاره زیبایی دارد و بلندای آن بیش از 18 متر است.

طاق های ضربی که در اجرای آنها آجر یا سنگ به صورت عرضی به کار گرفته شده، با این ارتفاع در هیچ یک از بازارهای سنتی کشور وجود ندارد. روی این طاق ضربی از یک گنبد روزنه دار بی آلایش برای گردش هوا در بازار استفاده کرده اند. از آنجایی که بلندی طاق چهارسوق زیاد است، گردش هوا به خوبی صورت می گیرد و همین امر باعث شده که در فصل گرما هوای بازار مطبوع و خنک باشد. این طاق زیبای منحصر به فرد ضربی که روی چهارسوق هشتی استوار شده، بعد از گذر سالیان متمادی هنوز دچار افت و خلل نشده و شکوه و عظمت خود را به رخ می کشد.

تعدادی از درهای کهنه و با قدمتِ دکان ها در همان نقاط اصلی خود برقرار هستند. سطح بازار قدری از سطح خیابان و میدان جنوبی پایین تر است، در واقع ارتفاع بازار قیصریه از سطح خیابان کمتر بوده و این امر موجب شده یک پلکان سنگی واسط بین خیابان و بازار باشد. اگر به این بازار بروید و چرخی در آن بزنید حتما در کاروانسراها و تیمچه ها را خواهید دید. تیمچه هان کاروانسراهای کوچکی است که به محیط های مرکزی و راسته ها دسترسی دارند و بعضاً آن را غلام گردان نیز می خوانند.

آمیختن محوطه مرکزی با تیمچه های بازار قیصریه الهام گرفته از بصیرت و هوشمندی فرهنگی، دانش و به طور جامع، دور اندیشی ایرانیان قبل از دوره اسلام و همچنین پیوستگی با تمدن توانگر مشرق زمین مخصوصا بین ‌النهرین است. قیصریه به محیطی اطلاق می شود که از حیث ویژگی های معماری به یک ردیف فرعی، کاروانسرای کوچک یا گذرگاه و در برخی موارد به خانه بزرگ شباهت دارد و عموماً در آن اجناس با ارزش و گران قیمت به فروش می رسد.

پیش از این اشاره کردیم که بازار قیصریه به شکل یک صلیب است، باید گفت که دلیل آن 4 گذر عمود بر هم می باشد که این ترکیب را ایجاده می کند.

راسته جنوبی: این گذرگاه به دلیل نحوه قرار گیری آن به تناسب میدان نزدیک آن، راسته میدان نام گرفته است.

راسته شمالی: این گذرگاه نیز به خاطر اینکه در حوالی یک آبگیر قرار دارد، راسته آب‌ فروشان لقب گرفته است.

راسته غربی: این گذرگاه به دلیل نوع فعالیت هایی که در گذشته در آن صورت می گرفته راسته کمرگیری نام گذاری کرده اند.

راسته شرقی: این گذرگاه از بازار قیصریه، راسته قصاب‌ ها یا مسگرها شهرت دارد.

در پیرامون این بازار کاروانسراهایی از عصر صفویه وجود دارد که معماری این دوره تاریخی را در دل خود به نمایش می گذارند. در ضلع جنوب ‌شرقی میدان تازه تاسیس این شهر، کاروانسرای وجود دارد که سردر آن به سمت خیابان گشوده می شود و زیبایی خاصی دارد. برای جلا بخشیدن به بازار از سردرهای گچ بری شده و زیبایی استفاده کرده اند و ورودی ها به وسیله راه روهایی به محوطه کاروانسرا متصل می شوند.

میان خانه کاروانسرا از نقش چهارگوش استفاده می کند و چهار سوی آن چهار درگاه با معماری ویژه ای احداث شده و از ایوان های بیضوی و جناقی برخوردار می باشد. در حال حاضر کاربرد دکان های پیرامون کاروانسرا برای انبار است.

شرايط بازديد

برای رفتن به لارستان همه نوع امکانات حمل و نقلی در دسترس وجود دارد و کافیست با مراجعه به یکی از سایت های معتبر از جمله مستر بلیط، بلیط مقصد خود را پیش از آغاز سفر رزرو و خریداری نمایید. برای بازدید از بازار قیصریه لار همه روزه حتی روزهای جمعه از ساعت 8 صبح تا 13 بعدازظهر و ساعت 15 بعدازظهر تا 22 شب اقدام کنید.

انتخاب نوع وسیله نقلیه در سفر به خود شما بستگی دارد، اگر بخواهید زودتر از حد معمول به یک مقصد برسید، هواپیما گزینه پیشنهادی خواهد بود؛ اما چنانچه می خواهید در هزینه های صرفه جویی کرده و برای رسیدن به مقصد خیلی عجله ندارید بلیط اتوبوس لارستان را به شما پیشنهاد می دهیم.

بازار قیصریه لار در طول تاریخ

نظریه های متفاوتی در مورد این بازار تاریخی وجود دارد. دن گارسیا سیلوا فیگوئرا، سفیر وقت اسپانیا در زمان شاه عباس اول بعد از سفر به شهر لار و بازدید از بازار قیصریه چنین گفت:

«این بازار بی تردید یکی از خارق العاده ترین و باشکوه ترین سازه ها در کل قاره آسیا بوده و این قابلیت را دارد که با لوکس ترین فروشگاه‌ های اروپا در یک سطح سنجیده شود». مسافرت سفیر اسپانیا به ایران و هند قریب به ده سال طول کشید و دو سال و هفت روز از این مدت را در کشور ما سپری کرد. وی از شهرهای لار، شیراز، اصفهان، کاشان، قم، قزوین و ده‌ها شهرک و دهکده دیگر بازدید به عمل آورد.

این فرد که یک دیپلمات کارکشته و عالم بود در سفرنامه خود، اوضاع جغرافیایی، سیاسی و اجتماعی قسمت هایی از ایران را در عصر شاه عباس اول مورد بررسی قرار می داد.

در گذشته این بازار نقش اساسی و تعیین کننده ای در اقتصاد کشور مخصوصا مردم فارس و لارستان داشته است و اکنون نیز به یکی از مکان های توریست پذیر تبدیل شده که همه روزه میزبان خیل عظیمی از گردشگران داخلی و خارجی می باشد. بخش هایی از این بازار با شکوه دچار تخریب شده که قرار است با همت مسئولان مورد مرمت و بازسازی قرار گیرد.

راه های دسترسی به بازار قیصریه لار

 برای اینکه به دیدن بازار قیصریه بروید چندین ورودی وجود دارد، مثلا می توانید به قیصریه غربی رفته و بعد از پارک خودرو شخصی و عبور از آب انبار به این بازار وارد شوید. برای رسیدن به مسیرهای منتهی به بازار می توانید از اتوبوس و تاکسی نیز استفاده کنید.