ایران عزیزمان با قدمتی چندین هزار ساله همیشه به خاطر جاذبه های تاریخی، طبیعی و فرهنگی اش مورد توجه گردشگران و جهان گردان بوده است. سالانه افراد بی شماری از سراسر دنیا برای تفرج و سیاحت به میهن مان سفر می کنند. آیا تا به حال به شهرهای زیبای کشورمان سفر کرده اید؟ و یا با اماکن تاریخی آن ها آشنایی دارید؟ یکی از این شهرهای زیبا و تاریخی، شهر یزد است که با بافتی سنتی و بادگیرهای مشهورش همچون نگینی در دل کویر می درخشد. با ما در مجله مستر بلیط همراه شوید تا شما را با گوشه ایی از این دیار کهن آشنا کنیم.
معرفی نارین قلعه میبد
نارین قلعه یکی از کهن ترین بناهای حکومتی ایران و جهان در شهر میبد، استان یزد می باشد. این قلعه تاریخی بر فراز تپه ایی که مشرف بر شهر میبد است قرار دارد. در برخی کتب تاریخی از نارین قلعه با عنوان کهن دژ نیز یاد شده که در سال 1354 ثبت ملی و در شمار اثار تاریخی جهان قرار گرفت. استان یزد و شهرستان های تابعش به لحاظ اهمیت تاریخی، باستان شناسی و گردشگری از جایگاه بالایی برخوردار است. از جمله بناهای ارزشمند این خطه می توان به مسجد جامع یزد، مجموعه ی امیر چخماق، زندان سکندر، آتشکده بهرام ، قلعه نارین و بسیاری آثار دیگر اشاره کرد.
تاریخچه
نخستین تاریخ نویسان استان یزد ساخت نارین قلعه را به زمان حضرت سلیمان اختصاص داده اند! و معتقد بودند که ایشان برای پنهان داشتن گنجینه عظیم شان از این بنا استفاده می کردند. البته واضح است که این گفته ها بیشتر جنبه داستان و روایت داشته و از واقعیت به دور است! اما آنچه بر طبق اسناد باستان شناسی به دست آمده، نشان می دهد که ساخت قلعه به حدود 5000 سال پیش بر می گردد و به عنوان کهن ترین ارگ حکومتی جهان شناخته می شود.
کشف سفالینه هایی که منقش به تصاویر نیمه انسان و نیمه حیوان هستند مربوط به تمدن عیلامی هاست که سه هزار سال پیش از میلاد می زیسته اند که این آثار بر شهرت و اهمیت این بنا افزوده اند. بخش هایی که به عنوان بناهای خشتی به کهن دژ افزوده شدند مربوط به دوران ساسانی بوده که با یافتن کتیبه های پهلوی مربوط به آن دوران بر اعتبار تاریخی بنا صحه می گذارند.
نارین قلعه در دوران ظهور اسلام در ایران نیز به دلیل استحکام و غیر قابل نفوذ بودنش بسیار محبوب و مورد توجه بوده که به عنوان محل سکونت نیز از آن استفاده می شده است. قسمت هایی از دژ که مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته معماری قرون چهارم و پنجم هجری قمری را به نمایش می گذارد که در برخی از قسمت ها بسیار غیر اصولی صورت پذیرفته است.
نقشه نارین قلعه میبد
نارین قلعه در هفت طبقه و مساحتی بالغ بر سه هکتار با برج و بارو و دربندهای متعدد ساخته شده است. دیواره پایینی قلعه قطری حدود بیست متر دارد که موجب استحکام بی نظیر این بنا گردیده، همچنین دارای اتاق های متعدد و اتاقک های کوچک تو در تو که همگی به هم راه دارند. خشت هایی که در ساخت قلعه استفاده شده از ابعاد متفاوتی برخوردار هستند که برخی از آن ها مربوط به دوران مادها می باشد.
چهار برج گرد و بلند اطراف دژ را احاطه کرده که به دلیل تخریب طی ادوار گوناگون و فرسایش های ناشی از حوادث طبیعی فقط قسمت های مرکزی آن باقی مانده است. بخشی از فضای داخل بنا را در دل زمین ساخته اند که در اصطلاح بومی ” بوکن” گفته می شود، که همچون زیر زمین، پایین ترین بخش قلعه را تشکیل می دهند. از نکات جالب این بنا ساخت کانال های زیر زمینی قابل ترددی است که برای تامین مایحتاج زندگی ساکنان قلعه استفاده می شده و از نفوذ و تهاجم بیگانگان به درون دژ جلوگیری می کرده و جزء امن ترین و غیر قابل نفوذ ترین ارگ های حکومتی جهان شناخته می شود.
برخی از کارشناسان عقیده دارند که قلعه بر روی یک بنای قدیمی تر ساخته شده در قسمت های زیرین بنا و در جوار دیوار شمالی بخش شاه نشین است که در اکتشافات باستان شناسی مجموعه ای ارزشمند از آثار تاریخی به دست آمد. قلعه به دو قسمت اصلی شاه نشین و مردم نشین برای سکونت تقسیم می شود، که به دو بخش بالایی و پایینی معروف است.
بخش پایئنی که متشکل از مردم نشین، مسجد، حمام و گذرگاه هاست و شارستان گفته می شده، خسارت و خرابی فراوانی را تجربه کرده و امروزه اثر چندانی از آنان باقی نمانده است. در بخش بالایی که حاکم نشین خوانده می شود از قسمت دربند سوم، عمارت هایی در سه طبقه و با ساختار حلزونی ساخته شده که به شاه نشین مظفری معروف است.
نور فضای سرپوشیده از طریق روزنه هایی که دربالای دیوار ها قرار گرفته اند تامین می شود. نارین قلعه بعد از ارگ بم بزرگترین قلعه خشتی ایران است. بخش زیرین بنا به دلیل مسدود بودن ناشناخته باقی مانده که بسیاری از کارشناسان باستان شناسی معتقدند چنانچه امکان حفاری مقدور بود به اکتشافات خیره کننده ایی از قدمت تمدن نهفته در زیر بنا دست می یافتند که چشم جهانیان را خیره می کرد. در برخی از دست نوشته های تاریخی این بنا را «دالان دژ» نیز خوانده اند، یکی دیگر از نکات قابل توجه دژ، حفر خندق های نظامی و دفاعی جهت تامین امنیت قلعه و ساکنانش می باشد که در زیر بنا تا حدود یک فرسنگ نیز ادامه داشته اند و نشان دهنده ی اهمیت نظامی قلعه در ادوار گذشته است.
وجود اتاق های فراوان که به صورت زنجیروار به هم پیوسته اند و یا با بافتی حلزونی طبقات را به هم متصل می کنند بر زیبایی و اسرار آمیز بودن بنا می افزاید، تخریب قسمت هایی از راهرو ها از دسترسی به برخی از اتاق ها ممانعت به عمل می آورد.
در قسمت جنوبی قلعه و در مقابل درگاه تخته پلی ساخته شده بود که در سال 1343 برای ساخت خیابان تخریب گردید اما تخته پلی که در قسمت غربی دژ واقع شده هنوز پابر جاست که به عنوان راه ارتباطی قلعه و شهر از آن یاد می شود. در بخش غربی دو برج با دیوارهایی عظیم خودنمایی می کنند که در واقع برج های نگهبانی و حفاظت از قلعه بوده اند. چاهی در ابعاد30 در 301 سانتی متر با اشکال هندسی در مرکز بنا ساخته شده که گویی برای تامین آب بخشی از مردم نشین مورد استفاده قرار می گرفته.
در تمام قسمت های قلعه و برج هایش تیرکش ها، روزن و جان پناه هایی به چشم می خورد که در زمان وقوع جنگ یا هجوم بیگانگان جنبه تدافعی داشته و ساکنان دژ به آنجا پناه می برده اند. نارین قلعه نیز همچون سایر بناها و آثار تاریخی استان یزد با ساختار استراتژیکی خاصی که دارد همواره مورد توجه تمام اقشار مردم قرار می گیرد، گشت و گذار در این ابنیه ی تاریخی چنان ذهن آدمی را با خود به ادوار کهن تاریخ می کشاند که گویی حوادث و اتفاقات تاریخی را در برابر چشمان تان به تصویر می کشاند. اگر شما هم به دیدار از این شاهکارهای کهن علاقه مند هستید، پیشنهاد می کنیم در اولین فرصت اقدام به خرید بلیط قطار میبد کرده و از دنیای اسرار آمیز نارین قلعه باشکوه، دیدن فرمایید.
شرایط بازدید
بازدید از قلعه در تمام روزهای هفته به جزء ایام تعطیل از ساعت 8 صبح تا 5 عصر برقرار می باشد.
آدرس و نحوه دسترسی
نارین قلعه در استان یزد، شهرستان میبد، میدان شهرداری در حد فاصل جاده ری به کرمان، 50 کیلومتری شمال غرب شهر یزد قرار دارد.
دیدگاهتان را بنویسید