کلیسای استپانوس مقدس

جلفا یکی از شهرستان های استان آذربایجان شرقی به شمار می آید که در نقطه مرزی ایران و کشور آذربایجان قرار دارد. این شهرستان از قدمت بالایی برخوردار است و مرکز آن جلفا نامیده می شود. این شهرستان از جمله مناطق ارمنی نشین ایران محسوب می شود و تعداد زیادی از هموطنان ارامنه مان در این منطقه زندگی می کنند. این شهر به لحاظ قرار گیری در منطقه مرزی ایران و آذربایجان از اهمیت فراوانی برخودار است. این شهرستان بعد از تبریز دومین قطب گردشگری استان آذربایجان شرقی به شمار می رود و سالانه افراد زیادی به خاطر وجود انواع مختلفی از جاذبه های گردشگری به این منطقه سفر می کنند. جلفا در لغت معنی بافنده را می دهد، که دلیل این نام گذاری، پرورش کرم ابریشم و بافت پارچه ابریشم و حریر توسط اهالی این منطقه است. این منطقه به خاطر وجود ارامنه که دین مسیحیت را داشتند چندین کلیسا دارد که امروزه تبدیل به آثار تاریخی و فرهنگی منطقه شده اند. یکی از این کلیساها کلیسای استپانوس مقدس نام دارد که موضوع این بخش از مجله مستر بلیط است. اگر دوست دارید بیشتر با این کلیسای مهم و زیبا آشنا شوید ادامه این مطلب را به هیچ عنوان از دست ندهید.

معرفی کلیسای استپانوس مقدس

همانطور که می دانید کلیسا ها یکی از مراکز مذهبی مهم مسیحیان به شمار می روند و مانند مساجد در دین اسلام محل عبادت آنها محسوب می شوند. کلیسای استپانوس مقدس که در 17 کیلومتری شهر جلفا قرار دارد، دومین کلیسای مهم ارامنه ایران به شمار می رود. محل دقیق کلیسا در فاصله ۳ کیلومتری جنوب رودخانه ارس در محلی به نام قزل وانک (صومعه سرخ) است. تاریخ ساخت این کلیسا به سده نهم میلادی بر می گردد ولی بر اثر زمین لرزه ای به حد زیادی آسیب دید به همین خاطر در دوران صفویه مورد مرمت قرار گرفت. قسمت جذاب این کلیسا این است که در میان جنگل و پای کوه ساخته شده است به همین خاطر زیبایی بی نظیری به بازدید کنندگان خود هدیه می دهد. این کلیسا به کلیسای حواری ارمنی تعلق دارد ولی با این حال مورد احترام تمامی مسیحیان است. لازم به ذکر است که کلیسای حواری ارمنی یا به اختصار کلیسای ارمنی فقط به ارمنیان تعلق دارد و اعضای آن فقط افرادی هستند که ارمنی متولد شده‌اند. نام این کلیسا بر گرفته از نام اولین شهید راه مسیحیت یعنی استفان است. از آنجایی که این کلیسا در حال حاضر متروک است به نام خارابا کلیسا نیز شناخته می شود. این بنای تاریخی علاوه بر اینکه در لیست آثار ملی ایران قرر دارد در لیست یونسکو نیز قرار گرفته است. در این کلیسا سنگ نبشته های زیادی به زبان ارمنی وجود دارد که متاسفانه هنوز ترجمه نشده اند.

معماری و ساختار کلیسا

کلیسا پلانی مستطیل شکل دارد که ابعاد آن حدودا برابر با 70 در 60 است. اطراف کلیسا حصاری دیده می شود، که هفت برج نگهبانی و پنج پشت استوانه‌ای سنگی مانند دژ های مستحکم دوره ساسانی و قرون اولیه اسلام دارد، همچین این حصار دارای دروازه ای در سمت غربی آن است که دری چوبی و آهن کوبی شده دارد. در پایه‌ های اطراف و طاق جناغی آن نقش برجسته‌ای از مریم و کودکی عیسی در پیشانی طاق نمای آن به وجود دارد. بر روی دیوارهای خارجی کلیسا، نقش برجسته‌های زیبایی نقش بسته است که از جمله آن‌ها می‌توان به سنگسار شدن استپانوس مقدس در ضلع شرقی، مصلوب شدن مسیح در ضلع غربی و عروج مسیح اشاره کرد. کلیسا از سه بخش اصلی تشکیل شده است که شامل نمازخانه اصلی، اجاق دانیال، برج ناقوس می شود، که در ادامه این بخش ها را به اختصار برای شما ترشیح خواهیم کرد.

نمازخانه اصلی

این فضا مساحتی برابر با 336 متر مربع دارد که ابعاد آن برابر با 21 در 16 متر است. درب ورودی بنا در بخش غربی قرار دارد و تزئینات آن شامل منبت کاری های زیبا می شود که گفته می شود از آثار اویال دوره قاجار و احتمالاً زمان عباس میرزا السلطنه فرزند فتحعلی‌شاه محسوب می شود. از ویژگی های بنا می توان به حجاری پایه ‌ها و طاق‌ نماها و نیم ستون‌ ها و زنجیره‌ های جوانب و مقرنس‌کاری ها و تزئینات طاق سردر اشاره کرد.

اجاق دانیال

این بخش تالاری به ابعاد 6 در 20 است که از سه بخش به شرح زیر تشکیل می شود. 1) اجاق دانیال که به وسیله دیوار از تالار جدا شده و به نام دانیال از قدیسین قرن پنجم میلادی معروف است. ۲) تالار اجتماعات که در وسط قرار گرفته ‌است. ۳) بخش آخر محل غسل تعمید است در انتهای شرقی تالار قرار دارد، که در آن سکوی بلندی به دیده می شود که میز سنگی غسل تعمید را در وسط آن قرار داده اند.

برج ناقوس

محل قرار گیری این برج بر روی هشت ستون استوانه‌ای از سنگ سرخ با سر ستون های زیبا است. پا طاق گنبد برج را پیشانی طاق‌های بین این ستون‌ها تشکیل می دهد که با نقوش برجسته فرشته، صلیب، ترنج، ستاره و گل هشت پر تزئین شده است. قبوری در سطح ایوان وجود دارد که گفتخ می شود مربوط به بزرگان آیین دین مسیح هستند. در دیوار ضلع شمالی این برج تصاویر بر جسته‌ای از مریم مقدس و عیسای مسیح مشاهده می‌شود. در صحن این برج هم، تعدادی قبر به چشم می‌خورد که گفته می‌شود متعلق به افراد سرشناس و بزرگ مسیحی است. این برج در زمان عباس میرزا نایب السلطنه مرمت شده‌است. روایت می شود که ایتالیایی ها ناقوس برج را برای تعمیر بردند ولی هیچگاه آن را تحویل ندادند.

مدرسه مذهبی

از دیگر قسمت های این کلیسا می توان به مدرسه مذهبی کنار آن اشاره کرد که گفته می شود بیش از 900 سال قدمت دارد. این مدرسه از اتاق هایی تشکیل می شود که در چهار طرف آن قرار گرفته اند. طبقه بالای آن جهت استراحت مسافرین و زائرین و طبقه زیرین محل اصطبل چهار پایان آنان بوده ‌است.

راه های دسترسی به کلیسای استپانوس

در بخش های قبلی به این موضوع اشاره کردیم که این سازه در 17 کیلومتری شهر جلفا قرار دارد. بنابراین اگر می خواهید به دیدن این کلیسای زیبا بروید فقط کافی است که بلیط قطار جلفا را به صورت آنلاین تهیه کنید و پس از آن خود را به این بخش برسانید.

بازدید از کلیسای استپانوس مقدس

زمان دیدار از این بنا باید بلیط ورودی تهیه کنید که هزینه آن برای گردشگران داخلی و خارجی متفاوت است. این کلیسا در ساعات 9 تا 18 قابل دیدار و همه روزه، به جزء روزهای چهاردهم خرداد، بیست و یکم رمضان، بیست و پنجم شوال، نهم و دهم محرم و بیست و هشتم صفر، باز است.