آرامگاه و موزه خیام نیشابوری

کشور عزیزمان همواره مهد بسیاری از دانشمندان و فرهیختگانی بوده است که همگی تاثیر بسیاری در پیشرفت سطح دانش کشور در زمان گذشته تا به حال داشته اند. حکیم خیام نیشابوری نیز یکی از این دانشمندان گرانقدر است که در قرن پنجم هجری چشم به دنیا گشوده است. امروز در مجله مستر بلیط به معرفی آرامگاه و موزه خیام نیشابوری می پردازیم که در شهر تاریخی نیشابور واقع شده است. امید است در پایان این مقاله اطلاعات مفیدی کسب کنید تا از سفر بعدی تان به نیشابور لذت بیشتری ببرید.

درباره آرامگاه و موزه خیام نیشابوری

شاید باورش سخت باشد که بنای باشکوه و زیبایی که امروز در نیشابور قرار دارد، تا سال 1335 تنها مقبره ای ساده بود. اما سرانجام در سال  35تصمیم گرفته شد تا بنایی در خور و شایسته این حکیم ارجمند تهیه شود. وقتی به آرامگاه خیام نگاه می کنیم، وجودمان سرشار از تحسین می شود که چطور ممکن است آرامگاهی به این زیبایی و شکوه وجود داشته باشد. اما وقتی داستان طراحی قسمت های مختلف این بنا را بشنویم، حتی بیشتر از قبل آن را تحسین و تمجید خواهیم کرد. پیش از پرداختن به طرح و نقشه های پشت طراحی بنا، بهتر است ابتدا کمی با زندگی خیام آشنا شویم تا بتوانیم دلایل پشت این معماری بی نظیر را بهتر درک کنیم. بسیاری از ما نام خیام را در گوشه و کنار کتاب های ادبیات دیده ایم، اما این حکیم بزرگ نه تنها زمینه در شعر و ادبیات، بلکه در ریاضیات و نجوم هم بسیار ماهر بوده و اکتشافات علمی بسیاری از جمله شناسایی ترکیب آلیاژ طلا و نقره داشته است. خیام از معدود شاعران ایرانی است که تقریبا تمام جهان او را می شناسند و حتی بسیاری او را هم سطح شکسپیر، گوته و دیگر شاعران بزرگ جهان می دانند. از این رو شایسته است که ما نیز کمی اطلاعات درباره زندگی وی داشته باشیم.

تاریخچه آرامگاه و موزه خیام نیشابوری

همانطور که کمی قبل تر اشاره کردیم، این بنا  در سال ۳۵ ساخته شده است. اما در آن زمان تنها همین آرامگاه ساخته شده بود و خبری از موزه نبود، پس موزه امروزی در چه تاریخی ساخته شده است؟ موزه ای که در نزدیکی آرامگاه قرار گرفته است و به نام موزه خیام نیشابوری شناخته می شود، تا  43سال پس از ساخت آرامگاه وجود نداشت. موزه ای که امروزه شاهدش هستیم در سال  76ساخته شده است. از این رو می توانیم آن را کمی نوساز تر از آرامگاه بدانیم. اما چه چیزی موجب حیرت انگیز بودن این بنا شده است؟ پاسخ این است که طرح و بنای این معماری به گونه ای است که خلاصه از زندگی حکیم نیشابوری و فعالیت های او در زمینه های شعر، ریاضیات و نجوم و ستاره شناسی را به زیبایی تمام نشان می دهد.

نقشه و معرفی بخش های مختلف

در ادامه با مستر بلیط همراه باشید تا به بررسی کامل معماری بنای آرامگاه بپردازیم. برخی از عددهایی که در علوم ریاضیات با آن ها سر و کار داریم در زندگی واقعی ممکن است معنا و مفهوم خاصی داشته باشند، مانند عدد 13 که به عنوان عددی نحس شناخته می شود، اما آیا تا به حال شنیده اید عدد  10مفهوم خاصی داشته باشد؟ احتمالا پاسختان منفی است. نکته جالبی که وجود دارد این است که عدد  10در ساخت این بنا، نشان دهنده ریاضی دان بودن این حکیم بزرگ است. پایه های سنگی ستون های این آرامگاه  10عدد هستند و از این رو بیانگر ریاضی دان بودن خیام است که این عدد، اولین عدد دو رقمی در دنیای ریاضیات است. این ستون ها بالا می روند و در نهایت در بالای این بنای فوق العاده ستاره 5 پر بسیار زیبایی را تشکیل می دهند که به آشناییت و حرفه ستاره شناسی این دانشمند نیشابوری اشاره دارد. ترکیب اعداد و اشکال هندسی به کار رفته در این آرامگاه، آن را به یکی از مهم ترین بناهای معماری کشور تبدیل کرده است. همچنین طرح اصلی این بنا که مانند یک خیمه یا چادر ساخته شده، از نام خیام برگرفته شده است.

خیام در لغت به معنای خیمه دوز و یا همان چادر دوز است و به همین دلیل هم وقتی از دور به این سازه باشکوه می نگریم، نمایی از یک خیمه در مقابل چشمانمان نقش می بندد، و در نهایت زمانی که به نمای خارجی مقبره نگاه می کنیم، خطاطی و زیبایی نویسی های بسیاری را می بینیم که در لوزی های بنا و در میان نقش و نگارهای زیبای گل های کاشی ها، رسم شده اند. این خطاطی های دیدنی در واقع قطعه ای از رباعیات خیام هستند. در واقع ماهیت شاعرانه این دانشمند عالیقدر، توسط این نقش و نگارها و رباعیات، با ذکاوت تمام به تصویر کشیده شده است. نکته بسیار جالبی که وجود دارد این است که در هنگام ساخت بنا، این اولین باری بود که از خط نستعلیق برای تزیین بناهای معماری استفاده می شد. موزه خیام نیز که در فاصله بسیار کمی از آرامگاه قرار دارد، دارای وسایل جذابی است که در صورت علاقمند بودن به علم نجوم و … می توانید از آن بازدید کنید و کمی بیشتر با زندگی در دوران خیام ارتباط برقرار کنید. برخی از وسایل و آثاری که در موزه یافت می شوند عبارتند از: انواع قطب نماها و اسطرلاب، ابزار و وسایل مربوط به نجوم و ستاره شناسی، ظرف و ظروف فلزی مفرغی که در دوران خیام از آن ها استفاده می شده، ظروف سفالین مربوط به قرن های قبل از این دانشمند و در نهایت تعدادی نسخ خطی.

شرایط بازدید از آرامگاه و موزه خیام نیشابوری

مجموعه باغ و آرامگاه خیام نیشابوری در تمامی  روزهای سال، به جز روزهای تعطیل رسمی مانند عاشورا و … آماده پذیرایی از گردشگران ایرانی و خارجی است. در نظر داشته باشید که این مجموعه در نیمه اول سال از ساعت  8صبح الی 22  شب و در نیمه دوم نیز از 8 صبح تا 20 شب باز است. همچنین برای ورود به باغ باید هزینه بسیار کمی را پرداخت کنید که برای ایرانیان 4 هزار تومان و برای اتباع خارجی نیز 30هزار تومان است.

آدرس و نحوه دسترسی

بسیاری از تورهای گردشگری به نیشابور و یا استان خراسان رضوی، از این مکان دیدنی نیز بازدید می کنند. اما اگر به تنهایی قصد سفر دارید می توانید در سایت مستر بلیط، بلیط اتوبوس نیشابور را با قیمتی بسیار خوب تهیه کنید و به این شهر دانشمند پرور بروید. اگر با وسایل نقلیه عمومی در شهر تردد می کنید، می توانید از اتوبوس خط 10  استفاده کنید و به راحتی و بدون دردسر به این مکان دیدنی بروید. اگر هم با ماشین شخصی سفر می کنید، نگران نباشید ما آدرس این مکان را در زیر قرار داده ایم. آدرس مجموعه باغ خیام نیشابوری: استان خراسان رضوی، نیشابور، میدان فضل، خیابان عرفان.