مسجد جامع جاجرم

مساجد یکی از مهمترین مراکز ممذهبی در دین اسلام به شمار می روند و محلی هستند که مسلمانان برای عبادت و راز و نیاز با خدای خود به آنجا می روند. در ایران و پس از اسلام مساجد بسیاری ساخته شد که به خاطر احترام و ارزشی که رد بین مردم داشتند تمام سعی خود را برای زیباسازی آنها می کردند و همین امر باعث شد که این اماکن از معماری بی نظیری برخوردار باشند. در معماری مساجد با پدیده تعادل و تقارن رو به رو هستیم، یعنی به این صورت که هر آنچا در یک سو ساخته اند می بایست در جهت مقابل آن و عین همان بسازند و این قضیه از آیات قرآن سرچشمه گرفته شده است که می گوید همه چیز به صورت زوج آفریده شده است. این زوجیت در مساجد ایران به وضوح آشکار است. مثل دو مناره، دو گلدسته، ساختمان های دو طرف حیاط، نقوش به کار رفته در داخل مسجد و قرینه بودن این نقوش با یکدیگر. اولین مسجدی که پس از ظهور اسلام ساخته شد، مسجد النبی بود و پس از آن بود که در هر جایی که مسلمانان وجود داشتند مساجدی نیز ساخته شد. یکی از این مساجد که قدمت زیادی هم دارد در شهر جاجرم قرار دارد و امروزه به اسم مسجد جامع جاجرم شناخته می شود.

معرفی مسجد جامع جاجرم

در این بخش از مجله مستر بلیط در مورد مسجد قدیمی شهر جاجرم اطلاعاتی را بدست آورده ایم که با شما به اشتراک می گذاریم. این مسجد در داخل شهر جاجرم و در جنوب شرقی تپه قلعه (نارین قلعه) قرار دارد و از نوع مسجد های شبستانی به شمار می رود. معماری ساده و ابتدایی در این مسجد به کار رفته است و پلان آن از نوع ابتدایی ترین سبک مساجد چهار ایوانی است اما در مقایسه با مساجدی مثل مسجد جامع فهرج سبک تکامل یافته تری دارد. با توجه به معماری آن و اجرای قوس ها و دهانه ها و همچنین ابعاد آنها احتمالا به قرن چهارم یا پنجم هجری تعلق دارد و در شمار یکی از ارزنده آثار مذهبی ایران جای می گیرد. در این مسجد کتیبه های مختلفی وجود دارد که بر روی آنها تاریخ مرمت بنا دیده می شود. مسجد جامع جاجرم تنها مسجد تاریخی با ارزش و با قدمت بالا در خراسان شمالی به شمار می رود، كه در تمام طول سال و برای مراسم مختلف از آن استفاده می‌شود. از این مسجد در سفرنامه‌های مك‌گریگور، ناصرالدین شاه و اعتمادالسلطنه نام برده شده است. نای مسجد در بافت تاریخی شهر جاجرم قرار دارد، كه هنوز قسمتی از این بناها مانند ارگ كاظم خان و باغ و بنای كوشك و برخی بناهای دیگر بر جای مانده اند. این بنا به واسطه اهمیت تاریخی که دارد، با شماره 1580 در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

معماری مسجد جامع

پلان آن ابتدایی ترین مسجد های چهار ایوانی را نشان می دهد. ورودی بنا در ضلع شمالی آن قرار دارد و به یک صحن کوچک با ابعاد 7.5 در 7.5 متر می رسد. شبستان های مسجد در دو ضلع شرقی و غربی این صحن واقع شده اند، این در جهت صحن شمالی – جنوبی کشیده شده است و ضلع جنوبی آن از طریق یک ورودی بزرگ و بلند به فضای گنبد خانه می رسد. محراب مسجد با ارتفاع 235 سانتی متر و عمق 85 سانتی متر در ضلع جنوبی گنبد خانه قرار گرفته است. دایره گنبد به صورت ترمینه زنی ساخته شده و رأس این ترمینه ها به شکل ترکش های خورشیدی و پایین آنها به شکل لوزی های منظم و ذوزنقه هایی است که اضلاع پایین آنها بر روی پایه ترمینه استوار هستند. داخل گنبد شکلی شبیه به نیم کاسه ساده ای دارد، که به مرکز آن یک ستاره 24 پر، به طور برجسته کار شده است. فضای شبستان به وسیله طاق و تویزه پوشش داده شده است. در پشت دیوار شرقی شبستان ضلع شرقی، فضایی دیده می شود که بعداً اضافه شده است و بیشتر زمستان ها از آن استفاده می شود. این مسجد کوچک فاقد عناصری مانند ایوان بلند و مناره است و در مجموع نمای بیرونی آن تزئیناتی ندارد و به استثنای سه عدد کاشی که بر پیشانی ایوان جنوبی قرار دارند، قسمت عمده تزئینات را باید در گنبدخانه جستجو کرد. تزئینات این قسمت شامل تزئینات گچبری، ترمینه ها، لچکی ها و کاربندی های زیر گنبد می شود. مصالحی که در ساخت این بنا به کار برده اند سنگ، ملاط گچ، اندود کاهگل و گچ است.

راه های دسترسی به مسجد جامع

برای اینکه بتوانید از این بنا دیدن کنید باید به شهر جاجرم بروید که این کار را می توانید با خرید بلیط قطار جاجرم انجام دهید. در شهر باید به سراغ بافت تاریخی شهر بروید که در جنوب آن قرار دارد. برای رفتن به این قسمت را می توانید از خودرو های حمل و نقل عمومی موجود در شهر کمک بگیرید.

بازدید از مسجد جامع جاجرم

برای دیدار از این بنا نیازی به پرداخت هزینه نیست و همانطور که در بخش های قبلی اشاره کردیم هنوز از آن برای مراسمات خاص استفاده می کنند. برای رفتن به داخل این بنا باید هماهنگی های لازم را با مسئول آن انجام دهید.