حمام حاج صالح کجاست؟ معرفی + راه‌های دسترسی

حمام حاج صالح کجاست؟ سقز، شهر و شهرستانی در استان کردستان، در شمال غربی ایران است. شهر سقز در 187 کیلومتری شمال غربی سنندج، مرکز استان کردستان قرار دارد. دیاکونوف شهر سقز را با یکی از سکونت گاه های باستانی منطقه به نام ایزیوتو منطبق دانسته است، که در سده هفتم قبل از میلاد، از مراکز حکومت ماناییان به شمار می رفت.

این منطقه پس از یک چند در تصرف قوم سکاها بود. با وجود سابقه تاریخی منطقه، ذکر نام سقز در منابع دوره اسلامی قدمت چندانی ندارد؛ به طوری که شرف الدین بدلیسی که نام بسیاری از نقاط جغرافیایی منطقه را برای نخستین بار ظبط کرده از سقز نام نبرده است.

با این حال می دانیم که این منطقه همیشه دارای ساکنانی بوده است و افرادی در آن زندگی می کردند. همین قدمت بالا باعث وجود آثار تاریخی متنوع و متفاوت در این شهر شده است.

در این میان از آثار گردشگری و تاریخی نظیر قلعهٔ زیویه، غار کرفتو، مسجد دومناره، خانه گمانگر (عبدالخالق گمانگر)، حمام حاج صالح، مسجد ترجان، کاروانسرای تاجوانچی، کاروانسرای اتحاد، بازار سقز، قرآن تاریخی شیخ حسن مولان آباد، خانقاه زنبیل، مسجد تمبر بیگ و قلعه باستانی کلتپه را نام برد. در این بخش از مجله مستر بلیط در مورد حمام حاج صالح اطلاعاتی را در اختیار شما قرار می دهیم.

درباره حمام حاج صالح

براساس اسناد موجود، سابقه مراسم شست و شو در سرزمین ایران، به پیش از زمان زرتشت بر می گردد. با ظهور اسلام، پاکی و طهارت از اهمیت ویژه ای برخوردار می شود.

به این ترتیب حمام ها در جهان ا سلام تو سعه بسیاری یافت و جزء جدا نشدنی مجموعه های شهری و روستایی بین راهی شد، به طوری که این فضای بهداشتی پس از مسجد و مدرسه یکی از مهم ترین بناهای شهری تلقی می شد و همیشه به عنوان یك عنصر اصلی و اساسی در نواحی مرکزی شهری و در محل های تقاطع معابر مکان های عمومی، گذرگاه های اصلی، راسته بازار و کاخ های حکومتی به شمار می آمد.

حمام های بزرگ را افراد خیر می ساختند و وقف می کردند. حمام های کوچك در روستاها را افراد حرفه ای می ساختند. حمام های ایران علاوه بر ارزش معماری، از دیدگاه اجتماعی نیز حائز اهمیت است.

آیین ها و سنت های بسیاری در ارتباط با حمام از روزگاران گذشته، به و یژه در قرن حا ضر، پدیدار شده است که می توان آن را نوعی فرهنگ عامه دانست. امروزه حمام هایی که از گذشته به جای مانده اند به عنوان اثری تاریخی مورد  بازدید قرار می گیرند.

در شهر سقز می توان یکی از این حمام ها را دید که با نام حمام حاج صالح شناخته می شود و از دوران صفویه – زندیه بر جای مانده است. قدمت این حمام به دوران صفویه برمی‌گردد اما بخش‌هایی از آن در دوران زندیه به بنا الحاق شده و در واقع قدیمی‌ترین حمام به جا مانده در شهر سقز است.

در مقطعی از زمان شخصی به اسم حاجی صالح که از رجال صاحب سقز بوده نسبت به خرید این بنا اقدام کرده و به همین خاطر به حمام حاج صالح مشهور شده، اما با توجه به سبک معماری و دیگر شواهد موجود، بانی حمام شخص دیگری غیر از حاجی صالح بوده ‌است. این بنا را به خاطر اهمیت تاریخی و ارزش معماریش در لیست آثار ملی ایران ثبت کرده اند.

معماری حمام حاج صالح

این حمام مساحتی در حدود ۹۰۰ متر مربع دارد که دارای پوشش سقف گنبدی است و با توجه به سردسیر بودن منطقه در جهت جلوگیری از هدر رفت گرما و حرارت داخلی، مثل غالب حمام‌ های تاریخی در سطحی پائین ‌تر از معابر و زمین ‌های اطراف بنا شده ‌است.

حمام های سنتی نیز، همچون سایر بناهای معماری ایرانی، از الگوی فضایی معینی تشکیل شده اند. حمام های قدیمی دارای هشتی ورودی، سربینه، میانه ، گرمخانه، خزینه و فضاهای جانبی گرمخانه بوده اند. فضاهای الگویی در قالب سلسله مراتب معینی در کنار هم قرار می گیرند.

عوامل متعددی در شکل گیری فضاها و بخش های حمام نقش داشتند که مهمترین آ نها را می توان تنظیم دما، رطوبت مسیر دسترسی، قرار گیری در داخل بافت شهری، آب های روان و ایجاد راه های خروجی برای فاضلاب دانست.

ترتیب سلسله مراتب فضایی در حمام به گونه ای بوده است که مشتریان پس از دخول به حمام و گذر از دالان و هشتی ورودی وارد بینۀ حمام می شدند. این قسمت حکم ورودی حمام را داشته و از سایر قسمت ها مجلل تر بوده و تزیینات بهتری داشته است.

سپس جهت استحمام کفش ها را کنده و آنها را در قسمت کفشکن که در ز یر سکو ی سربینه بود قرار می دادند و وارد سربینه می شدند. این قسمت مانند سکو یی اطراف سربینه را احاطه می کرد و مشتریان لباس ها را در آنجا کنده و در گوشه ای قرار می دادند.

این حمام که از حمام های سنتی ایران است نیز از کلیه این بخش تشکیل می شد و در دسته حمام های کامل قرار می گیرد. فضای داخلی حمام مثل بیشتر حمام‌ های سنتی دارای پوششی آهک‌بُری با نقوش متنوع شامل صحنه‌های شکار، فرشته بالدار و نقوش هندسی است.

ستون‌های سنگی حمام سه تکه هستند و مقطعی هشت ضلعی دارند، نورگیر ها در مرکز هر گنبد نور بیرون را به داخل محیط حمام هدایت می کنند. اگر زمانی تصمیم گرفتید به سقز بروید می توانید از اتوبوس استفاده کنید و بلیط اتوبوس سقز را نیز از مستر بلیط به صورت آنلاین تهیه کنید.

راه های دسترسی به حمام

برای اینکه بتوانید این بنا را ببنید باید به شهر سقز و  به بافت قدیمی این شهر بروید. این حمام در کنار بازار قرار دارد و برای رسیدن به آن می توانید هم از وسایل حمل و نقل عمومی و هم خودرو شخصی استفاده کنید.

بازدید از حمام حاج صالح

برای بازدید از آن باید کمی هزینه بپردازید و در طول روز و در ساعات اداری به این مکان بروید. در زمان بازدید از این بنا می توانید به بازار که در نزدیکی آن قرار دارد نیز سری بزنید و سوغاتی های مورد نظرتان را خریداری کنید.