استان زنجان یکی از استان های قدیمی ایران به شمار می رود که در شمال غربی فلات مرکزی ایران قرار دارد و از شرق به استان قزوین، از جنوب به استان همدان، از جنوب غرب به استان کردستان، از غرب به استان آذربایجان غربی، از شمال غرب به استان های اردبیل و آذربایجان شرقی و از شمال به استان گیلان محدود می شود. این استان دارای شهرستان های متعددی است که یکی از آنها ابهر شمار می رود و در دسته شهرستان های قدیمی این استان قرار دارد. این شهرستان از شمال به بخش طارم سفلی در استان قزوین، از خاور به شهرستان تاکستان، از جنوب به استان همدان و از باختر به شهرستان خدابنده محدود می شود. مرکز این شهرستان، شهر ابهر نام دارد و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۵۴۰ متر است. شهر ابهر با قرارگیری در مسیر جاده ترانزیت، آزاد راه تهران – تبریز، راه آهن، همجواری با استان های مهم صنعتی در کشور به خصوص قزوین و تبریز از اهمیت بالایی برخوردار است. از آنجایی که این شهرستان دارای پیشینه ای غنی است، می توانید در آن آثار تاریخی متعددی را بیابید. یکی از این آثار تاریخی مسجد جامع قروه نام دارد که در بین دوستداران تاریخ شناخته شده است.
معرفی مسجد جامع قروه
در این بخش از مجله مستر بلیط در مورد یکی این جاذبه تاریخی – مذهبی اطلاعاتی را در اختیار شما قرار می دهیم. مسجد اولین پایگاه اجتماعی و نخستین نهاد عبادی – سیاسی است که در جامعه اسلامی به هنگام ورود پیامبر اعظم(ص) به شهر یثرب در هجرت تاریخی خود از مکه به مدینه، برپا شده است. با ورود اسلام به ایران، در هر شهری مسجدی بر پا شد که برخی از مساجد قدیمی هنوز هم وجود دارند و علاوه بر اینکه به عنوان مسجد کاربری خود را حفظ کرده اند، اثری تاریخی نیز به شمار می آیند. یکی از این مساجد، مسجد جامع قروه محسوب می شود که به شمارۀ 433 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. گفته می شود که این مسجد از جمله بناهای به جای مانده از دوران سلجوقی به شمار می آید، هر چند که بر اساس کتیبه ای که در لچگی محراب قرار دارد و اشاره بر احداث این مسجد در سال ۴۱۳ هجری قمری دارد که هم زمان با دوره حکومت آل بویه است. این مسجد در روستای قروه در کیلومتر ۱۵ جاده ترانزیتی ابهر- تاکستان قرار دارد.
معماری بنای مسجد جامع
پلان بنا مربع و از کف گنبدخانه تا پاکارها، متعلق به بنای قدیمی و از این نقطه به بعد جدیدتر است. در سمت جنوب ساختمان حسینیه ای در دورۀ معاصر به آن اضافه شده است. فضای گنبدخانه نشان می دهد که بخش پایینی آن به شکل یک مکعب مربع بوده که در نهایت این مربع به وسیله سه کنج ها و گوشه سازی هایی تبدیل به هشت ضلعی شده اند. در نهایت ساختار نیم کروی گنبد روی این بخش برپا شده است. در فضای نیم کروی گنبد، سه پنجره یا نورگیر به شکل مستطیل در جهات جنوب و شرق و غرب باز شده اند. بخش پایینی گنبدخانه به وسیلۀ سه طاق و دهانۀ بلند به طرفین باز بوده که از این سه دهانه، طاق شرقی بسته شده و فقط دهانۀ شمالی به عنوان دهانۀ ورودی به گنبد باز است.
گنبدخانه بلند و باریک (ارتفاع داخلی 11.26 متر) که به وسیلۀ طاق ورودی در جبهۀ شمالی و پنجره ها و نورگیرهای تعبیه شده در پای گنبد، به خوبی با نور بیرون روشن شده، در جهت غرب به واسطۀ اتصال به فضای دارای ارتفاع کم و تخت و تاریک تازه ساخته شده مجاورش تفاوتی روشن را نشان می دهد. در حالی که پوشش دیواره های این فضای مجاور، سراسر با کاهگل اندود شده، روی جداره های خود گنبد بقایای تزیینات نقاشی دیده می شود. نوار کتیبه ای که نقش خط بالایی و نهایی دیواره های عمود گنبدخانه را بازی می کند، در وهلۀ اول به عنوان تزیینات نقاشی فضای داخلی این بنا، نظر بیننده را به خود جلب می کند. حروف کوفی کتیبه موجود در این قاب ها، دارای فرمی زیبا هستند و به خوبی پیچ و تاب داده شده اند و در بخش هایی نیز به وسیله بر گ ها و شکوفه های گل مزین شده اند. محتوای کتیبه، متشکل از بخش هایی از سورۀ توبه یعنی آیه های 18 و 19 و همچنین آیه 3 سورۀ مائده و برخی از کلمات دعایی دیگر است.
راه های دسترسی به مسجد جامع
از آنجایی که این بنا در شهرستان ابهر قرار دارد، پس برای دیدن آن راهی شهرستان ابهر شوید. برای اینکار می توانید بلیط اتوبوس ابهر رابه صورت آنلاین خریداری کنید و سپس از این شهر به سمت روستای قروه حرکت کنید. فاصله این روستا از مرکز شهر قروه در حدود 20 کیلومتر است.
بازدید از مسجد جامع قروه
برای دیدار از این مسجد می توانید در تمام روزهای هفته اقدام کنید و نیازی نیست هزینه ای را از این بابت بپردازید. مستر بلیط پیشنهاد می کند در صورت سفر به این منطقه حتما از این مسجد دیدن نمایید.
بنای جامع قروه که در دهکده ای به همین نام بین ابهر و تاکستان واقع شده بنای به النسبه سالمی است که در عداد قدیمی ترین بناهای دوره اسلامی ایران بشمار میرود گنبد عظیم آجری آن بر روی چهار رومی استوار گردیده، فضای زیر آن شامل محوطه چهار گوشی است که مزین بخطوط کوفی و کتیبه ها و ترنجهای گچبری نیز میباشد، قسمت علیای محراب را بسبك معماری زمان آل بویه با اشکال مختلف و طاق بندی زیبا مزین کرده اند. در محراب کتیبه ای بخط نسخ زیبا گچبری شده ، مفاد کتیبه حاکی بر این است که ساختمان مسجد در سال ۱۳ هجری آغاز گردیده ، کتیبه دیگری بخط ثلث برحاشیه داخلی بنا نقش شده که از نظر ر زیبائی خط و ظرافتی که در گچبری آن بکار رفته بی نهایت جالب و ارزنده میباشد، در زیر گنبد در حاشیه گچبری کتیبه ای که حاوی تجدید ساختمان بنا است باقیمانده، تاریخ پایان کتیبه آن سال ٥٧٥ هجری است. بدین ترتیب مسجد جامع تاریخی قروه را باید از بناهای معتبر قرن پنجم هجری دانت
سلام دوست عزیز..
ممنون از اطلاعات خوب و ارزشمندی که در اختیار ما گذاشتید..