سد گمپو

سفر کردن از جمله فعالیت هایی است که فرد به فرد متفاوت است و هر کسی دلیلی برای این کار دارد و به روشی خاص دوست دارد سفر کند. برخی از افراد دوست دارند دسته جمعی و به صورت گروهی سفر کنند ولی برخی دیگر دوست دارند به تنهایی به سفر بروند. خیلی ها هستند که دوست دارند به صورت هوایی سفر کنند ولی عده ای نیز ترجیح می دهند به روش زمینی سفر کنند و از مناظر طبیعی بین راه نیز لذت ببرند. در هر صورت و به هر روشی که سفر کنید، این فعالیت جذاب برای جسم و روح ما اثرات مثبت دارد و همه افراد نیاز دارند زمانی را به دور از روتین زندگیشان دور شوند و فارغ از آن زندگی کنند هر چند کوتاه و موقتی باشد. انواع مختلفی از سفر کردن وجود دارند که یکی از آنها سفر تاریخی است که به قصد بازدید از اماکن تاریخی مقصد انجام می گیرد. ایران یکی از کشورهایی به شمار می رود که از حیث آثار تاریخی بسیار غنی است و سالانه افراد زیادی از سراسر دنیا به قصد این نوع سفر به ایران می آیند. آثار تاریخی در سراسر کشور گسترده شده اند و یکی از شهرستان هایی که آثار تاریخی متعددی را در خود جای داده است گراش نام دارد که یکی از آثار تاریخی آن سد گمپو است.

معرفی سد گمپو

سد ها چه امروز و چه در گذشته جهت سامان دهی به ذخایر آبی و کنترل و بهره وری هر چه بهتر آن ساخته می شدند. ایران را می توان یکی از کشورهایی دانست که از قرن های بسیار را به هنر سد سازی مشغول بوده اند و از اولین کشورهایی است که مردم آن شروع به ساخت سد کردند. سد سازی در ایران از دوران های پیش از اسلام در این کشور رواج داشت و سد هایی در ایران پیدا شده است که مربوط به دوران هخامنشیان هستند. یکی از سدهایی از دوران پیش از اسلام در ایران باقی ماده است سد گمچو نام دارد که از دوران ساسانیان بر جای مانده است. این سد در شهرستان گراش و در نزدیکی روستای فداغ و در تنگه ای معروف به گولی گمپو قرار دارد. سد گمپو به نمونه های دوره ساسانی در ایگ اصطهبانات و ایزد خواست شباهت دارد. آبی که از بارش باران بر ارتفاعات در این محدوده جمع می شود، از دامنه ها سرازیر و بعد از پیوستن و گذشتن از تنگه گمپو، به دشت وارد می شود. سد گمپو را در دهانه تنگه و برای جمع آوری و استفاده بهینه از این آب بنا کرده اند. همچنین در این منطقه، علاوه بر بقایای سفالینه های دوره ساسانی ، قلعه های ساسانی دیده بان و میمون دژ قرار گرفته اند که به همین رو، ساسانی بودن دیواره محتمل تر می نماید. در پایین دشت سد، چشمه‌ای واقع شده، که آب آن برای درمان بیماریهای پوستی و روماتیسم مفید است. این بنا در تاریخ ۹/۱/۱۳۷۸ با شماره ۲۲۸۸ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

افسانه های محلی در مورد سد

در نزدیکی این سد قبری قرار دارد و که مردم روستا پس از عبور از آن سنگی بر روی آن می زنند. در این مورد داستان جالبی بین اهلی روستا روایت می شود که شنیدن آن خالی از لطف نیست. گفته می شود فردی از اهالی روستا وجود داشت که نامش عالی سیاه بود، روزی این فرد ماده ای اسیدی به دیواره سد می ریزد که باعث تخریب آن می شود و به همین دلیل آب سد به مزارع و زمین های مردم روستا روانه می شود و خرابی بسیاری برای انها به وجود می آورد. مردم فرد خاطی را در نزدیکی سد می گیرند و به دلیل حملاتی که به اون می کنند این فرد کشته می شود و در همان جا دفن می شود و می گویند این قبر به عالی سیاه تعلق دارد. اما مشخص نیست چقدر این داستان درست است. اگر مایل هستید بیشتر در مورد این اثر تاریخی بدانید به ادامه این مطلب از مجله مستر بلیط مراجعه کنید.

معماری و ساختار سد

همانطور که گفته شد این سد در دهانه تنگه ساخته شده و ارتفاع تاج سد، حدود ۲۵ متر ، عرض آن۲۰ متر و ضخامت سد۶ متر است. نمای دیواره سد از سنگ های تراشیده به اشکال منظم و با استفاده از ملات آهکی، بدون استفاده از بست های فلزی  ساخته شده است و در میانه آن، قطعات سنگ لاشه و قلوه و ملات آهکی یا ساروج استفاده کرده اند. دیواره سد در اصل با لایه‌ای از ملات ساروج مرغوب به ضخامت ۲ سانتیمتر اندود شده است که امروزه قطعاتی از این اندود هنوز وجود دارد. در میانه دیواره سد و در ارتفاع های مختلف و با فواصل معین، سه دریچه برای تنظیم مقدار آب مخزن سد و خروج آب ایجاد کرده اند. اندازه دهانه خروجی این دریچه ها ۱۲۰×۶۰ سانتیمتر است. این دریچه ها در حال حاضر از جهت سر آب با چیدن سنگ هایی مسدود شده، اما از جهت پایاب باز است. برج آبگیر سد که در قسمت پایاب سد قرار دارد، به طرز جالبی در ارتفاع ۸ متری دیواره سد، بر روی صخره طبیعی و پیش آمده کوه نشسته و از سطح دیواره به صورت نیم دایره، برجستگی پیدا کرده است. به دلیل این طرز آبگیری سازه و محصور بودن دیواره سد در میان صخره های تنگه عمر سد بالا رفته و تا به امروز باقی مانده است. به فاصله ۳۰۰ متری جنوب و بالا دست سد گمپو ، بقایای دیواره دیگری دیده می شود که از نظر مصالح مورد استفاده و شیوه ساخت، کیفیت پایینی دارد. احتمالا این دیواره مربوط به یک سد قدیمی بوده یا برای کنترل شدت جریان آب های ورودی به دریاچه سد اصلی، کاربرد داشته است.

اگر می خواهید به شهر گراش سفر کنید پیشنهاد می کنیم از اتوبوس استفاده کنید و برای خرید بلیط اتوبوس گراش می توانید از مستر بلیط کمک بگیرید.

راه های دسترسی به سد گمپو

اگر قصد دیدار از این سازه را دارید باید بدانید که در شهرستان گراش قرار دارد. شما می توانید ابتدا به شهر گراش بروید سپس از انجا با وسایل نقلیه عمومی به روستای فداغ و پس از آن به این سد بروید. و اگر قصد سفر با خودرو شخصی را دارید می توانید در جاده لارستان به عسلویه قرار بگیرید پس از طی کردن 92 کیلومتری به جاده فرعی محمد زینا وارد شوید و از آنجا نیز حدود 5 کیلومتر تا سد باید رانندگی کنید.

بازدید از سد گمپو

بازدید از این بنا را می توانید بدون پرداخت هیچ هزینه ای انجام دهید ولی این نکته را به یاد داشته باشید که این سازه در طبیعت قرار دارد پس وسایل مورد نیازتان را به همراه داشته باشید و لباس و کفش مناسب نیز بپوشید تا لحظاتیی خوش را تجربه کنید. لازم به ذکر است که این منطقه آب و هوایی گرم وخشک دارد، پس بهترین زمان سفر به آن فصول سرد و خنک سال است.