دارابگرد؛ تاریخچه + راه های دسترسی

استان فارس همواره در طول تاریخ پر پیچ و خم سرزمین ایران، حضوری با اهمیت و تاثیر گذار داشته و وقایع بسیاری را نیز از سر گذرانیده است. در پیش از ورود اسلام، هخامنشیان و ساسانیان و سپس صفویه، آل بویه و قاجاریه بر آن مسلط شده بودند. به هر جهت تجربه حیات و پویای در ادوار مختلف میراث گران بهایی را تقدیم این منطقه باستانی کرده است؛ آثاری که هر یک در نوع خود بی نقص و بی مثال محسوب می شوند.

در این قسمت از مجله مستر بلیط شهر چند هزار ساله دارابگرد را به شما معرفی خواهیم کرد، محلی که اولین پایتخت رسمی امپراطوری قدرتمند ساسانی و جزو کهن ترین سکونتگاه های بشری در تمام جهان به شمار می رفت.

پارس یا فارس در مجموع و در گذشته های دور به پنج بخش یا شهرستان تقسیم می شد که این مورد یکی از همان هاست. پیشنهاد می کنیم برای شناخت بهتر و آشنایی کامل تر با یکی از دیدنی ترین و کهن سال ترین آثار به جا مانده تاریخی کشور، تا انتهای مطلب همراه ما باشید.

تاریخچه دارابگرد

مورخان و باستان شناسان پس تحقیق و بررسی های چند مرحله ای به اتفاق معتقد بودند که، قدمت شهر بی شک به بیش از 2500 سال پیش و دوره هخامنشیان باز می گردد. این موضوع به طور محسوس از فرهنگ و تمدن قدیمی که در این منطقه جریان داشته خبرمی دهد.

هر چند درباره زمان دقیق شکل گیری و مسبب اصلی ساخت آن اختلاف نظرهایی به چشم می خورد، بسیاری از اسناد احداث این محل را به داریوش اول منسوب می دانند. بنا بر استناد بر گفته های شاهنامه نیز می توان اطلاعات جدیدی را مورد توجه و نقد قرار داد، با توجه به نام شهر حدس زده شده که داراب یا داریوش دوم دستور برپا کردن شهر را اوایل بر تخت نشستن خود صادر کرده است.

به هر جهت و جدای از اینکه در حقیقت کدام یک از پادشاهان بزرگ نقش کلیدی و اولیه را در بنای محل ایفا کرده اند؛ اهمیت بیش از پیشیست که با روی کار آمدن ساسانیان نصیب شهر شده است. از آن جا که آن ها دارابگرد را پایتخت انتخاب کرده بودند؛ واضحاً می توان گفت که بیش ترین تاثیر را در رونق و آبادانی منطقه داشته اند.

این محوطه باستانی تا سال ها پس ورود اعراب هم پابرجا بود تا اینکه پس از یورش گسترده سلجوقیان به مرور خالی از سکنه و زندگی شد. هر چند با روی کار آمدن زندیه و قاجاریه کمی اوضاع برای این شهر مطلوب تر گشت اما هرگز شکوه پیشین را بدست نیاورد. این منطقه سال ها بعد در 24 شهریور ماه 1310 شمسی با شماره ثبت 14 در بین فهرست  آثار ملی ایران جای گرفت.

وجه تسمیه

با توجه به این مطلب که تعداد کثیری از منابع داراب یا داریوش دوم را سازنده شهر معرفی می کنند، بالطبع و به رسم زمان اسم او را بر روی منطقه گذاشته اند. گرد نیز در پایان کلمه به احتمال  زیاد در معنای ساخته شده یا پدید آمده توسط داراب است، همچنین می تواند به شکل دایره وار شهر اشاره داشته باشد.

پس از حمله اعراب و تصرف بخش های وسیعی از ایران، این مورد با عنوان دارابجرد یا درابجرد بر سر زبان ها افتاد. در زبان محلی نیز با توجه به شکل ساختاری ویژه فضا به آن خندق دحیه اطلاق می شود.

نقشه و معرفی بخش های مختلف

بر اساس اطلاعاتی که در شاهنامه فردوسی بیان شده، می دانیم که هسته نخستین این محیط تقریبا به شکل یک پایگاه نظامی توسط هخامنشیان بنا شده بود؛ پس از آن اشکانیان فضا را گسترش دادند و در نهایت سلسله ساسانی با اضافه کردن زیر ساخت هایی حیاتی، شهر را وسیع تر و پیشرفته تر کرد.

مساحت کلی مجموعه حدودا 32 کیلومتر مربع و شعاع آن 1020 متر تخمین زده شده که در مقام مقایسه با سایر نمونه های شهر سازی ادوار گذشته، تقریبا متوسط محسوب می شود. ساخت دیوار دور سکونت گاه ها عمری طولانی در بسیاری از نقاط جهان دارد، دور تا دور دارابگرد دیواره ای بلند و ضخیم به طول ده متر مشاهده می شد.

پس گذشت سال ها تحمل باد و باران و فرسایش سنگ ها در حال حاضر طول آن حدودا به هفت متر رسیده است. با وجود فرسودگی و تغییر شکل ملموس، اما ساختار خشتی و گلی و ماده به خصوصی که در ساخت اش به کار رفته، باعث شده پس از 2000 و اندی سال، هنوز هم پا برجا بماند.

نکته متمایز کننده دیگری که درباره این فضا وجود دارد و باعث شده تا نظر و توجه باستان شناسان به شیوه معماری آن جلب شود؛ علاوه بر طرح دایره ای فضا، خندقیست که با فاصله ای اندک پشت دیواره ها کنده شده بود. این خندق با عرض 50 متر و عمق 10 متری خود راهی مطمئن برای دفاع و محافظت از شهر به شمار می رفت.

همچنین ابتکار دیگری که در پردازش آن به کار گرفته شده بود؛ باید به مملو از آب کردن خندق اشاره کرد. رودخانه های پیرامون پیوسته آب را به درون آن جاری می کردند و گیاهان ویژه ای که در عمق آن وجود داشتند به پای متجاوزان پیچیده و توان شنا را از آن ها صلب می کردند.

با توجه به همین مطلب مورخان امنیت محل را زبانزد توصیف کرده اند. در آغاز کاربری اصلی مکان نظامی بوده و به همین علت اردوگاه های همسایه غربی کشور، آشوریان، الگوی طراحی و ساخت آن به حساب می آید. چهار دروازه مستحکم، چند برج و باروی متشکل از خشت و گل، کانال آب با عرض تقریبی 5 متر و عرض 30 متر و تعدادی پل غیر ثابت از دیگر بخش هایی هستند که می شود در این مجموعه مشاهده کرد.

شرایط بازدید

در همه 24 ساعت شبانه روز بازدید از این محوطه باستانی بلامانع است و با صرف حدودا 2 ساعت می توان تمام قسمت ها را تماشا کرد. مستر بلیط به شما توصیه می کند که فصل پاییز را به علت آب و هوای خنک و مطلوب آن برای سفر به این نقطه انتخاب کنید؛ فصل بهار هم گزینه مناسبی برای این تجربه به یاد ماندنی به نظر می رسد. لازم به ذکر است که ورود به این مکان برای تمامی گردشگران داخلی و خارجی رایگان و بدون هزینه خواهد بود.

راه های دسترسی به دارابگرد

برای رسیدن به این جاذبه توریستی خیره کننده باید به استان فارس رفته و سپس به سمت شهر داراب حرکت کنید. بدین منظور می توانید یک بلیط هواپیمای شیراز تهیه کرده و آماده سفر شوید و یا اینکه با خرید بلیط اتوبوس داراب مستقیماً، به راحتی و با هزینه ای مقرون به صرفه تر به سمت مقصد راهی شوید.