قلعه باباریش؛ معرفی+راه های دسترسی

شهرستان فیروزکوه با مساحت 2384 کیلومتر مربع در منتهی الیه شمال شرقی استان تهران با وسعتی معادل 2300 کیلومتر و در ارتفاع 1450 تا 4076 متر از سطح دریا قرار گرفته است.

مختصات جغرافیایی شهرستان فیروزکوه به ترتیب 52 درجه و 46 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ و 35 درجه و 28 دقیقه عرض شمالی است. شهرستان فیروزکوه از شمال به سوادکوه (مازندران) و از مشرق به شهرستان سمنان و از جنوب به شهرستان گرمسار و از مغرب به شهرستان دماوند ختم می شود.

شهرستان فیروزکوه تا سال 1375 بخشی از توابع شهرستان دماوند بود که در این سال از دماوند جدا و به شهرستان تبدیل گردیده این شهرستان شامل دو بخش، 5 دهستان و 109 ابادی است.

راه اصلی تهران به شهرهای شرقی مازندران و شهرهای شمالی خراسان از کرانه شمالی شهر فیروزکوه می گذرد. دیگر مسیرهای دسترسی به شهرستان فیروزکوه عبارتند از : فیروز کوه  تهران به طول 699 کیلومتر، فیروز کوه  ساری به طول 699 کیلومتر، راه فرعی فیروزکوه  سمنان به طول 99 کیلومتر.

همچنین راه آهن سراسری تهران  گرگان از میان شهر فیروز کوه می گذرد. شهرستان فیروز کوه به دلیل موقعیت جغرافیایی، دارای آب و هوای نیمه مرطوب تا آلپی با زمستان های طولانی و خیلی سرد بوده و در فصل زمستان از سردترین نقاط کشور محسوب می شود.

وجود طبیعت بکر و انواع جلوه های طبیعی همانند کوهستان پربرف در زمستان، دشت ها، رودخانه ها، غارها، تنگه ها، چشمه های آب معدنی و بیش از 170 اثر تاریخی و فرهنگی و 40 بقعه مبارکه، شناسایی شده و حدوداً 70  اثر ملی به ثبت رسیده، این شهرستان را از سایر مناطق استان متمایز می سازد.

یکی از این آثار تاریخی شهرستان فیروزکوه قلعه باباریش است که در مجله مستر بلیط به بررسی آن پرداخته ایم.

معرفی قلعه باباریش

در نزدیکی روستای مزداران صخره ای عظیم به نام باباریش وجود دارد، بر روی این صخره بقایای قلعه ای را می توان مشاهده کردن که نام آن بر گرفته از نام صخره یعنی قلعه بابا ریش است. از کل این بنا تنها چهار برج آن به جای مانده است و در بین اهالی محلی به نام «قلعه حمام» مشهور است.

دو برج قلعه در شمال آن و دارای دیوار با ارتفاع 5 متر، عرض یک متر و ضخامت 4 متر بوده و با فاصله 37 متر از یکدیگر قرار دارند. دو برج دیگر در قسمت جنوبی قلعه ساخته شده بود که بخش عمده آنها تخریب شده و فقط مقدار کمی از بقایای آنها باقی مانده است.  در جای جای قلعه می توان آثار حفاری های غیر مجاز را دید، همچنین سفال های مختلفی در اطراف پراکنده شده است.

عمده سفال های موجود در آن به دروه اسلامی و قرون پنجم تا نهم هجری بر می گردد. به نظر می رسد این قلعه یکی از قلعه های مورد استفاده اسماعیلیون و از اهمیت نظامی و جغرافیایی بالائی برخودار بوده است. این اثر در تاریخ ۲۵ اردیبهشت ۱۳۸۰ با شماره‌ی ثبت ۳۸۳۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

معماری قلعه باباریش

مصالح به کار رفته در ساخت قلعه سنگ لاشه، ملات گچ و ساروج و اندود داخل و خارج آن نیز ساروج است. معماری داخلی قلعه از خشت و گل بوده به همین علت کاملا تخریب شده است. به علت تخریب های زیادی که در این قلعه اتفاق افتاده است نمی توان شکل پلان اصلی آن را به درستی و با دقت ترسیم کرد.

آثار تاریخی نزدیک به قلعه باباریش

 آثار تاریخی مختلفی در روستای مزداران و در نزدیکی این مکان وجود دارد که از میان آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

برج سنگی مزداران

در بخش شمالی روستای مزداران برج سنگی با پلان هشت ضلعی وجود دارد که در حال حاضر چهار ضلع جنوبی آن کاملاً تخریب شده و فروریخته است. بر روی هر یک از اضلاع داخلی برج طاق نماهایی تعبیه شده که در حال حاضر چهار ضلع باقی مانده بنا، طاق نما و تزیینات به کار گرفته شده متنوع آن را در خود حفظ کرده است. این بنا در سال 80  با شماره ۳۸۳۴ در فهرست آثار ملی ثبت و طی سال 79 و 80  بطور کامل مرمت و بازسازی شده است.

خانه تاریخی

در مرکز بافت قدیمی روستای مزداران خانه تاریخی و زیبایی وجود دارد که در نوع خود کم نظیر و با توجه به وضعیت دیگر خانه های روستا از شان و منزلت بسیار بالایی برخوردار است و شکل یک خانه اصیل و اعیانی ایرانی را جلوه گر می نماید.

حمام تاریخی

این حمام عمومی در نزدیکی و شرق بقعه امام زاده یحیی و عبدا… واقع شده است که در حال حاضر بلا استفاده و متروک است. با بررسی اولیه بنا و ترکیب کلی و مصالح به کار رفته در آن، چنین بر می آید که بنایی متعلق به اواسط یا اواخر عهد قاجار است.

بازدید از قلعه باباریش

موقع بازدید از این منطقه تنها نکاتی که باید رعایت کنید در رابطه با محیط زیست و رفتار با اهالی روستا است. قرار گیری این اثر تاریخی حفاطت از آن و محیط اطرافش را می طلبد، پس موقع بازدید زباله های خود را در طبیعت نریزید. همچنین سعی کنید از اهالی روستا چیزی به عنوان سوغاتی خریداری کنید. بهتر است در فصول گرم سال به سراغ این منطقه بروید.

راه های دسترسی به قلعه باباریش

برای رسیدن به این مکان باید خود را به روستای مزداران در  نزدیکی شهر فیروزکوه برسانید. بهترین وسیله نقلیه خودرو شخصی است تا به راحتی و بدون دردسر به آنجا بروید.