آتشکده آذرخش؛ تاریخچه + راه های دسترسی

شهرستان داراب در استان فارس، از قدیمی ترین شهر های کل ایران به شمار می رود که تاریخی بالغ بر چند هزار سال دارد. محققان زندگی که در گذشته آن جا جریان داشته را با تمدن تپه سیلک کاشان، از دیگر جاذبه های گردشگری تاریخی کشور هم دوره می دانند.

اغلب ما به محض شنیدن نام فارس به یاد شیراز و تخت جمشید با شکوه می افتیم اما در حدود فاصله 245 متری از شیراز، شهری وجود دارد که اتفاقا قدمت آن هم به عصر هخامنشیان باز می گردد. منطقه ای که در زمان اشکانیان، ساسانیان و بعد از ورود اعراب و اسلام به ایران، در ادواری همچون صفویه، زندیه و قاجار نیز اهمیت و اعتبار خویش را حفظ کرده است.

با در نظر داشتن همچین پیشینه ای به روشنی می توان متوجه شد که بی شک در این مکان با آثار باستانی بی نظیری رو به رو خواهیم بود. از آن جا که دین زرتشت دین اصلی مردم ایران باستان بوده که تا هزاران سال پیروان راستین خود را داشته، جای تعجب نیست اگر در حال حاضر در بسیاری از مناطق با عبادتگاه های پیشینیان و نیاکان مان رو به رو شویم. دعوت می کنیم تا انتها این بخش از مجله مستر بلیط را دنبال کنید تا شما را با یکی از تماشایی ترین جاذبه های گردشگری کشور و به خصوص داراب، یعنی آتشکده آذرخش آشنا کنیم.

تاریخچه آتشکده آذرخش

باستان شناسان معتقدند این فضای وسیع در آغاز اصلا به عنوان آتشکده فعال نبوده و در واقع عبادت گاهی برای خورشید پرستان آریایی یا مهر پرستان بوده است. شواهد بدست آمده بیان می کنند که پس از فراگیر شدن دین زرتشت و به مرور افزوده شدن بر پیروان آن ها، این محل نیز مانند بعضی دیگر از مثال های شبیه به خود، کاربری اش تغیر پیدا کرد و به آتشکده تبدیل شد.

تحولات اندکی که در معماری بنا به چشم می خورد باعث شده تا تیم های باستان شناسی متوجه شوند این تغییر در عصر امپراطوری ساسانیان به وقوع پیوسته است.

جالب است بدانید هر چند امروزه این پرستشگاه را مختص به آتش پرستان تلقی کرده و می شناسیم؛ در سال 652 هجری قمری مصادف با عصر اتابکان یک محراب درون سازه ساخته شد و آن را به مسجد تبدیل کردند. درباره این مطلب اطلاعات ضد و نقیض زیادی به گوش می رسد، برخی از اسناد و منابع عملیات مبدل سازی به مسجد را به حاکم وقت فارس در دوره ایلخانان مغول، ابوبکر سعد زنگی منسوب می کنند.

به هر صورت این مسئله را نباید چندان دور از تصور دانست زیرا با گسترده شدن دین اسلام شمار قابل توجهی از آتشکده ها رو به خاموشی رفتند و مساجد با توجه به درخواست های بیشتر مردم، جایگزین آن ها شدند. این رسم و اتفاق نه تنها در ایران بلکه در کشور های مسلمان دیگری مانند ترکیه امروزی نیر به وفور پیش آمده است؛ بسیاری از کلیساهای باستانی با ایراد مجموعه ای از تحولات به محل عبادت مسلمین بدل گشتند.

در حال حاضر مسجد سنگی نام دیگریست که به این اثر اطلاق می شود. عبادتگاه تاریخی آذرخش به تاریخ 15 آذر ماه سال 1314 با شماره 229 در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسید و بازدید از آن برای عموم آزاد شد.

وجه تسمیه

نام آذرخش در عصر ساسانی به آتشکده اطلاق شد؛ این کلمه در مجموع به معنای درخشش و صاعقه است که با مکان همخوانی ملموسی دارد. همچنین از آن جا که شماری از مورخان ساخت بنا را مدیون پوران دخت، شاهزاده خانم با نفوذ ساسانی، فرزند داراب یا داریوش دوم بیان کرده اند؛ عنوان دختر قصر که شکل تغیر یافته قصر دختر است را نیز به این عبادتگاه کهن سال اطلاق می کنند.

نقشه و معرفی بخش های مختلف

می توان به سادگی و با اولین نگاه تشخیص داد که پیکره اصلی بنا از سنگ و خشت و گل تشکیل شده و دلیل پا برجا ماندن آن تا به امروز هم بی شک به همین دلیل است. معماری کلی فضا شباهت بسیار و قابل توجهی به دیگر آتشکده های باستانی موجود دارد.

شکل کلی سازه به صورت یک صلیب به نظر می رسد و می توان گفت تنها علتی که موجب شده تا آن را از بسیاری از موارد دیگر متمایز بدانیم؛ ساختن شدن آن تماما در دل کوه است. فضای 420 متری نیز هیبت و شکوه فوق العاده ای را به تصویر کشیده است.

در خارج از فضا اتاقک کوچکی تعبیه شده محققان معتقدند به نگهبان آتشکده اختصاص داشته است. در قسمتی از محیط، یک حوض سنگی کوچک به چشم می خورد که احتمالا برای شستن دست و صورت، و پاک وارد شدن به پرستشگاه مورد استفاده قرار می گرفته است. در بالای حوض نیز تکه از سقف بالا سر باز بوده و به راحتی می توان آسمان را از پایین آن تماشا کرد.

 رواق، ستون های مستحکم سنگی و یک هشتی در قسمت ورودی، محرابی منقوش به زبان و خط کوفی و حالت هشتی طاق ها از مواردی هستند که در بدو ورود بسیار قابل توجه و خیره کننده خواهند بود. چند کتیبه قرآنی به خط کوفی هم درون فضا نصب شده که به سال 652 قمری و همزمان با ایجاد محراب باز می گردد.

در واقع این موارد تنها خصیصه ای هایی هستند که باعث می شوند شیوه طراحی و پردازش سازه را کمی نزدیک به معماری اسلامی تلقی کنیم. هر چند ظاهر آتشکده در حال حاضر بیشتر به مسجد نزدیک شده اما از دیدگاه باستان شناسی، المان های همسویی با معماری ساسانی محسوس تر است.

تلفیق جالب توجه ویژگی های دو سبک کاملا متفاوت سبب شده تا این مکان از هر جهت منحصر به فرد باشد، مستر بلیط پیشنهاد می کند در صورت سفر به شهر داراب تماشای آتشکده آذرخش را به هیچ وجه از قلم نیندازید.

شرایط بازدید

بازدید از این محوطه باستانی برای همه گردشگران اعم از داخلی و خارجی رایگان است و همه افراد می توانند در هر ساعت از شبانه روز که مایل باشند از آن دیدن کنند. صرف 1 الی 2 ساعت زمان بدین منظور کافی خواهد بود.

راه های دسترسی به آتشکده آذرخش

خرید بلیط اتوبوس داراب بهترین و مناسب ترین راه برای رسیدن به این شهر و دیدن جاذبه های بی شمارش به حساب می آید. همچنین تهیه بلیط هواپیمای شیراز هم می تواند به عنوان یک گزینه احتمالی مطرح شود.