آتشکده آذرگشسپ؛ معرفی + راه های دسترسی

آتشکده آذرگشسپ کجاست؟ یکی از با ارزش ترین کشفیات بشر آتش است، که کلا زندگی انسان ها را تغییر داد. شاید ما امروزه ما این موضوع که آتش چدر می تواند مفید باشد را درک نکنیم زیرا همیشه این عنصر در اختیارمان بوده است و به اشکال مختلف از آن استفاده می کردیم.

آتش انرژی گرمایی و نور تولید می کند که پس از کشف آن بشر به خیلی از مزایای آن دسترسی پیدا کرد. توانستند غذای خود را به جای این که خام بخورند بپزند، در سرمای هوا از گرمای آن استفاده کنند و شب های تاریک نور آن روشنایی بخش محیط بود.

آتش برای گذشتگان ما بسیار محترم و مقدس بود به همین دلیل مکان هایی برای آن برپا داشتند که به آن آتشکده می گفتند. به خاطر همین میزان احترام که زرتشتیان برای آتش قائل بودند برخی آنها را آتش پرست می دانند در صورتی که چنین مطلبی درست نیست.

آتَشکَده، یا آتَشگاه یا دَرِ مِهر، مکانی برای نیایش زرتشتیان بود که در آن آتش در جایگاه ویژه ای قرار داده می شد و مهمترین نیایش های دینی در آنجا و در برابر آتش انجام می شد. در این بخش به سراغ یکی از مهمترین آتشکده های ایران یعنی آتشکده آذر گشسب رفته ایم، پس اگر علاقه مند به این موضوع هستید در ادامه این مطلب همراه ما باشید.

معرفی آتشکده آذرگشسپ

آتشکده ای در استان آذربایجان غربی و در شهر تکاب است که در زمان های قبل از حمله اعراب به ایران یکی از مهم ترین مراکز نیایش ساسانیان و متعلق به گروه جنگیان و سپاهیان و شاهان بود. در فرهنگ پهلوی درباره آن چنین آمده است:

« آذر گشسب که از آن همه‌ی سران و سپهبدان و بزرگان بود، آتش شاهنشاهی ایران بود» و جایگاه آن در آذربایجان در «شیز» یاد شده است. جای این شهر را گروهی از دانشمندان خاور شناس، همان ویرانه‌ی تخت سلیمان کنونی در آذربایجان دانسته اند. این ویرانه در یک 160 کیلومتری جنوب شرقی دریاچه ارومیه در خاک افشار است.

در برهان قاطع این معانی برای صورت های مختلف این واژه آمده است:

آذر شسپ یا آذر شپ: نام فرشته ای است، موکل آتش و پیوسته در میان آتش است.

آذر گشپ: نام فرشته ای است موکل آتش و پیوسته در میان آتش است و مخفف آذر گشسپ هم است.

آذر گشسب: نام آتشکده ای است که گشتاسب در بلخ ساخته بود و همه گنج های خود را آن جا گذاشته و ذوالقرنین آن را خراب کرد و گنج ها را برداشت و مطلق آتشکده را نیز گویند و به معنای برق هم آمده است و آتش و آتش پرست را نیز گفته اند.

می گویند این آتشکده به مدت 700 سال روشن بوده و خاکستر نداشته است و این شاید به جهت وجود چشمه های نفت و اشتعال طبیعی آن و یا گاز متصاعد از آن و شاید هم بر اثر وجود گاز های آب گرم زیر زمینی، که از این محل به بیرون راه یافته بودند، برای زمان طولانی مشتعل بوده است. لازم به ذکر است که در این محل چشمه های آب گرم وجود دارد. به آتشکده آذر گشسب آتش همیشه جاودان می گفته اند.

این آتشکده بزرگ‌ترین مرکز آموزشی، مذهبی، اجتماعی و نیایشگاه ایرانیان در قبل از ورود اسلام به ایران به‌شمار می‌رفت که در سال ۶۲۴ میلادی و در حمله هراکلیوس، امپراتور رومیان، به ایران تخریب شد.

آباقاخان برادرزاده هلاکوخان که مسلمان شده بود، بر روی ویرانه‌های آن، مسجدی ساخت که آن نیز بعدها ویران شد و تنها کاشی‌هایی با نقوش و خط برجسته از آن به جا مانده که امروزه در موزه رضا عباسی نگهداری می‌شود. این بنا را به سبک معماری ساسانی ساخته بودند.

در مجله مستر بلیط می توانید اطلاعات کاملی درباره آثار تاریخی سراسر ایران بدست آورید، پس اگر به این مبحث علاقه مندید می توانید این مجله را دنبال کنید.

تاریخچه آتشکده آذرگشسپ

مطالعات انجام شده نشان می دهد که این منطقه از هزاره اول پیش از میلاد محل استقرار پارت ها قرار داشت و بعدها در دوره ساسانی به ویژه خسرو اول (انوشیروان) و خسرو دوم (پرویز) توجه خاصی به عمران و آبادانی آن معطوف شده بود. آتشکده بزرگ آن به زبان پهلوی گنزک یا گنجه نامیده می شد و رومیان آن را گزکا و اعراب آن را شیز می نامیدند.

این مکان در سال 624 میلادی به واسطه حمله ارتش روم و شکست سپاهیان خسرو دوم مورد غارت و تخریب واقع شد و از اعتبار آن کاسته شد و در دوره اسلامی نیز به لحاظ پذیرش دین اسلام رونق خود را از دست داد. در زمان ایلخانیان با احداث واحدهای جدید به ویژه تعمیر ایوان خسرو به وسیله آباخان، دوباره دارای رونق شد.

معتبرترین سندی که در آن از این آتشکده نام برده شده است شاهنامه فردوسی است که در آن 69 بار نام آن آمده است. در متن های رومی ها و اعراب نیز اسناد و مدارکی درباره این مجموعه به جای مانده است.

در زمان ساسانیان بعد از جنبش مزدک و شرایط خاصی که بنیان حکومت ساسانی را تهدید می کرد، انوشیروان و بزرگان کشور تصمیم گرفتند دین زرتشت را به عنوان دین رسمی کشور انتخاب کنند. به همین خاطر آتشکده و معبدی که پیش از انوشیروان نیز در همین جا بود، در زمان وی توسعه پیدا کرد.

در بنای اولیه، چهار طاقی مجموعه، آجری بود، ولی از زمان انوشیروان با سنگ های تراش دار توسعه داده شد. هسته اولیه این مجموعه همین چهارتاقی است که آتشکده آذرگشسنب است. اوج رونق این آتشکده مربوط به زمان خسرو انوشیروان و خسرو پرویز است.

آتشکده آذرگشسب در دوره خودش حالت یک مدرسه غلمیه را دات که مرکز آموزش طلبه ها بود. و از طرفی کعبه ایرانیان زرتشتی بود که سالیانه برای زیارت به این جا می آمدند.

در سطح کشور 3 آتشکده وجود داشت که این آتشکده از دو تای دیگر مهم تر بود. بر عتقاد زرتشتیان آتش این مکان از 16 آتش دیگر ترکیب شده بود که شامل آتشی که بر بال اسب کیخسرو بوده، آتشی که نزد خدای بهرام، خدای جنگ بود، آتش زرگر، آتش کشاورز و … می شد و این آتش مقدس را تشکیل می دادند.

معماری آتشکده آذرگشسپ

در قسمت پشت آتشکده حیاطی بود است که برای پرورش ترکه های معطر که روی مجمر می گذاشتند مورد استفاده قرار می گرفت. در کنار آتشکده، بقایای دو رواق وجود دارد که نذورات و هدیه هایی را که بزرگان می خواستند به معبد هدیه کنند در آنجا می گذاشتند. و تاقچه هایی ویترین مانند، برای نگهداری هدیه ها داشته است.

از ایوان تاجگذاری پایتخت تا قدیس انوشیروان و خسرو پرویز که در حمله رومی ها تخریب و دوباره در زمان ایلخانیان دوباره بازسازی می شود دیواری به جا مانده است. این دیوار از دو قسمت تشکیل شده است:

قسمت آجری مربوط به دروان ساسانی و قسمت سنگی مربوط به دوران ایلخانیان تا 80 سال پیش نیز سالم بود ولی بر اثر زلزله خراب شد. دست نوشته هایی از دوران ساسانی یافت شده، که نشان می دهد این ایوان بسیار مجلل بوده است و می توان ادعا کرد که این ایوان کوچک شده ایوان مدائن است. ایوان مدائن ارتفاعش 37 متر و دهانه اش 24 متر و این ایوان دارای ارتفاع 21 متر و دهانه 14 متر بود.

سقف های بیضی شکی محکم ترین و اصولی ترین قوس در دنیاست. قوس های بیضی شکل موجود در این مکان مربوط به دوران ساسانی است و به احتمالی این جا محل نگهداری نفایس سلطنتی بوده است.

برای سفر به تکاب می توانید بلیط خود را از مستر بلیط به صورت آنلاین تهیه کنید و از مزایایی که این رو خرید برای شما به همراه دارد بهره مند شوید.

راه های دسترسی به آتشکده آذرگشسپ

برای اینکه خود را به این بنا برسانید باید در جهت تخت سلیمان حرکت کنید زیرا این آتشکده در مجموعه تخت سلیمان قرار دارد. این مکان از شهر تکاب 32 کیلومتر فاصله دارد.

شرایط بازدید

برای بازدید از این مجموعه باید هزینه ای پرداخت کنید این هزینه برای گردشگران خارجی و داخلی متفاوت است. گردشگران داخلی باید 5 هزار تومان و گردشگران خارجی 50 هزار تومان پرداخت کنند.