آسیاب های بشرویه؛ معرفی + راه های دسترسی

بشرویه در مغرب شهرستان فردوس در استان خراسان جنوبی قرار گرفته و مشتمل بر دهستان های ارسک، رقه و علی جمال است. شمال آن کویری است و در مغربش رشته کوه هایی از کوه های منفرد ایران با قله های مرتفع و جهت غربی به جنوب شرقی امتداد دارد. بلندترین قله آن نیزار، با حدود 2912 متر ارتفاع، در جنوب غربی، حد  فاصل بشرویه طبس قرار دارد.

بشرویه منطقه ای خشک با آب و هوای کویری است و رودهای موسمی در آن جریان دارد. آب آشامیدنی این شهر از قنات های الله آباد و حاجی آباد تامین می شود. کلمه «بُشرویه» از ترکیب دو بخش «بُش» و «رویه» ساخته شده است و دلالت دارد بر منطقه‌ای دارد  که محل رویش «بُش» است؛ بُش در نظر اهالی و متلعین شهر، بوته‌ای خودرو از تیره گیاهان کم‌آب کویری و بیابانی بوده است که برای ادامه حیات خود احتیاج به آب فراوانی ندارد و در اصطلاح مردم «تِرِخ» یا «درمنه» نامیده می‌شده که در اصل «دِرِمنه» است.

از آثار گردشگری موجود در این شهر می توان موزه خصوصی بشرویه آب‌انبار فاضل خان، آب‌انبار میانده، منزل شیبانی، حسینیه حاجی علی اشرف، حسینیه معیل، حمام فاضل خان،  خانه فروزانفر، خانه و ساباط مستوفی، مدرسه علمیه میانده و مسجد میانده را نام برد. در این بخش از مجله مستر بلیط در مورد آسیاب های بشرویه به بحث می نشینیم و اطلاعاتی در این مورد به شما عرضه می کنیم.

معرفی آسیاب های بشرویه

این اثر تاریخی که مجموعه ای آسیاب های آبی است در شهر بشرویه استان خراسان جنوبی قرار دارد تاریخ دقیق ساخت آنها موجود نیست ولی مسلما دارای قدمت بالائی هستند. این مجموعه مشتمل بر هفت آسیاب با نام های آسیاب سروش، میرزا، زنگی، آقا (شیخی)،آسیاب دهنه، آسیاب میو (رودی) و آسیاب فروغ است.

پنج آسیاب اول قبل از قلعه دختر قرار دارند و دو عدد دیگر بعد از این قلعه واقع شده اند. این آسیاب ها به فاصله یک کیلومتری از یکدیگر و در مسیر قدیمی بشرویه به رقه که بخشی از جاده کهن این شهر به طبس بوده و مطابق با مسیر قناتی قدیمی که از کوه های رقه به سمت دشت بشرویه ساخته شده اند.

امروزه تنها سه عدد از آنها فعال هستند و کار می کنند، که این موضوع باعث شده است تعداد زیادی از گردشگران برای تماشای آنها به این منطقه سفر کنند. این آسیاب‌ها قدمتی بیش از 200 ساله دارد که به موازات آب زراعی بشرویه که از سمت کوه‌های غرب با شیب نسبتاً تندی به سوی شرق در جریان است، ساخته شده اند و  در فاصله 12 کیلومتر امتداد یافته اند.

معماری آسیاب های بشرویه

ساختار این آسیاب ها اغلب مانند یکدیگر هستند و به یک صورت ساخته شده اند. طرز کار این آسیاب ها این گونه بوده که در مسیر جریان آب مکانی را با ارتفاع بیشتر از معمول سایر مکان ها بنا می شد که محل انبار گندم و لوازم آسیاب بوده است. در نزدیک این مکان معمولا بند آب قرار داشت که آب را در آن جمع آوری می کردند (کار یک مخزن بزرگ را انجام می داده است).

عمده ترين قسمت آسياب تنوره عمودی آن بود كه به صورت مخروطی ناقص و وارونه طراحی و ساخته می شد، به گونه ای كه آب ذخيره شده در آن از سوراخی كوچك با فشار پره های آسياب را به حركت در می آورد. چندین قطعه سنگ مدور (حدود 20 عدد) به قطر تقریبی80 سانتی متر و ارتفاع 30 سانتی متر که درون آن به میزان 20 سانتی متر سوراخ شده را از بالای خانه ساخته شده به سمت پائین روی هم  گذاشته که آب از درون این سنگ ها با فشار به پائین هدایت می شد.

در زیر این سنگ ها (تنوره مخروطی شکل)، که آب از درون آن با فشار خارج می شد، یک پره چوبی قرار داشت که با برخورد پر فشار آب از ته مخروط (انتهای قیف) با آن به حرکت در می آمد. چرخش این پره چوبی باعث ذخیره شدن نیرو در آن می گردید و این نیرو به وسیله یک میله که دو سر آن چرخ دنده قرار داشت به دو سنگ اصلی آسیاب منتقل می شد و باعث چرخش سنگ بالائی  آسیاب می گردید.

در کنار این دو سنگ، مخزن گندم قرار داشت که گندم از آنجا به داخل سوراخی، که در وسط سنگ بالائی آسیاب تعبیه شده بود، وارد می شد و گندم ها در بین سنگ های آسیاب قرار گرفتند و خرد می شدند و با حرکت متوالی سنگ آسیاب نهایتا تبدیل به آرد می شدند. مسئول تحویل بار گندم و جو فردی به نام کوالانچی بود که علاوه بر  این مسئولیت، مسئول آرد کردن گندم ها نیز بود.

راه های دسترسی به آسیاب های بشرویه

این آسیاب ها در شهر بشرویه قرار دارد بنابراین برای اینکه آنها را ببینید باید به این شهر سفری داشته باشید. سفر به بشرویه با استفاده از اتوبوس امکان پذیر است و شما می توانید بلیط اتوبوس بشرویه را به صورت آنلاین و از مستر بلیط بخرید.

شرایط بازدید

برای اینکه از این آسیاب ها دیدن کنید زمانی در حدود یک نصف روز نیاز دارید و باید هزینه ای را بابت ورودی پرداخت کنید.