روستای ابیانه کجاست؟ معرفی + راه‌های دسترسی

روستای ابیانه کجاست؟ کاشان را معمولا با گلاب های نفیس و گل های خوش عطر می شناسند اما اگر کمی به جزئیات آن دقت کنید می توانید در دل این شهر کویری اثرهای تاریخی را بیابید که نمونه ای از سکونتگاه های قدیمی بشری هستند.

یکی از جاذبه های گردشگری و آثار تاریخی این شهر روستای ابیانه است که با نوع و سبک معماری حلزونی و سنتی به رنگ سرخ مشاهده می شود، به علت همین ویژگی هایی که دارد به عنوان اثری تاریخی شهرتی جهانی دارد.

با مراجعه به مجله مستر بلیط می توانید تمامی اطلاعاتی را که در مورد این بنا نیاز دارید به دست آورید.

درباره روستای ابیانه

روستای ابیانه در دل کوه های کرکس و در فاصله ای 2222 متری از سطح دریا قرار دارد که یکی از مرتفع ترین محل های سکونت مردمان ایران می باشد. مردمانی که در روستای ابیانه زندگی می کنند در قرن های متمادی از تغییر و تحولات دیگر نقاط دور بوده اند، به همین علت آداب و رسوم سنتی و لهجه گذشتگان خود را دارا هستند.

روستای قرمز رنگ مقلب به روستای تاریخی سرخ یکی از توابع کاشان به شمار می رود که در 35 کیلومتری از شمال غرب نطنز واقع شده است. شهرت و محبوبیت روستا به دلیل معماری و رنگ بی نظیری است که ساختمان های آن جا دارد این روستا روی دامنه شیب داری در سمت شمال رودخانه برز رود ساخته شده است.

مردمان این روستا در گذشته های دور به زبان پهلوی سخن می گفتند که به دلیل دور افتاده بودن این منطقه هنوز هم آن لهجه را دارند. مردان روستا پوششی سنتی دارند که شامل شلوار گشاد و سیاه رنگ می شود و زنان هم دارای پوششی سنتی هستند، پیراهن های گلدار و رنگی و روسری های سفید از جمله پوشش زنان می باشد. در این روستا چه افراد جوان و چه مسن همگی از لباس های سنتی استفاده می کنند.

تاریخچه روستای ابیانه

به طور دقیق نمی توان تاریخ احداث این روستا را بیان کرد اما با توجه به اسنادی که وجود دارد می گویند قدیمی ترین زیستگاه های انسان در حاشیه های دشت کویر بوده که قدمتی 1500 ساله دارد. این قدمت با نگاه کردن به آثار تاریخی روستا قابل قبول می باشد.

در روستای ابیانه بناهایی را از دوره های مختلف حکومتی مثل ساسانیان، سلجوقیان، صفویان و قاجاریه می توان مشاهده کرد  که قدمت طولانی مدت روستا را به خوبی نشان می دهند.

افراد محلی این روستا را ویونا می نامند که از دو واژه تشکیل شده است، کلمه وی به معنای بید و ویانه به معنای بیدستان می باشد، در گذشته روستا بیدستان بوده به همین علت آن را به این نام می خوانند.

امروزه شاهد باغ ها و مزارع زیادی در اطراف باغ هستیم  که با قنات آن ها را آبیاری می کنند. شغل مردمان ساکن ابیانه از گذشته تا به امروز کشاورزی، باغداری و دامداری بوده است.

نقشه و معرفی بخش های مختلف روستای ابیانه

روستای ابیانه در خود جاذبه های تاریخی فراوانی را جای داده  که اصلی ترین آن ها خانه های روستا هستند، این خانه ها را در پای کوه ها به صورت پلکانی و زیر طاقی های سفید ساخته اند و با پنجره هایی زیبا آن را تزئین کرده اند.

کوچه های این روستا به دلیل برآمدگی ایوان های خانه تنگ و باریک هستند که این خود جذابیتی منحصر به فرد برای روستا محسوب می شود. برای جلوگیری از ورود جریان باد کوچه ها را به شکل های نامنظمی ساخته اند، نمای بیرونی ساختمان ها را با خاک رس پوشش داده اند که آن را از معدن های نزدیک روستا به دست می آوردند.

به همین علت رنگ سرخ را از خود نشان می دهند و این پوشش علاوه بر اینکه زیبایی خاصی به خانه ها می بخشد در گذر زمان با خیس شدن استحکام بیشتری هم پیدا می کردند. خانه های ابیانه در سه دوره سلجوقی، صفوی و قاجاریه ساخته شده اند.

خانه های دوره سلجوقیان حیاط ندارند  فقط یک ایوان جنوبی با 5 متر ارتفاع دارند و یک فضای باز را به عنوان حیاط در خانه ها ساخته اند که صفه یا سکو نام دارد و برای مراسمات عزا و عروسی از آن ها استفاده می کنند.

خانه ها را در دو طبقه تشکیل داده اند و اتاق ها را اطراف صفه ساخته اند. خانه های زمان حکومت صفویان را بیشتر با صفه های آن ها می شناسند، ساختمان ها را به صورت چهار صفه ای می ساختند و مانند خانه های زمان سلجوقیان آن ها را در دو طبقه می ساختند بنابراین اتاق ها را هم در اطراف صفه بنا می نهادند.

در زمان قاجاریان تغییر به خصوصی بر روی خانه ها ایجاد نشد که دلیل آن هم رکود وضع عمومی روستا از اواخر دوره صفویه تا پایان حکومت قاجاریان بود. بر روی هر دو لنگه درهای خانه های ابیانه دو عدد کوبه را مخصوص زنان و مردان قرار داده بودند.

کوبه سمت چپ که به شکل حلقوی بود برای در زدن زنان و کوبه سمت راست را که شکل چکشی داشت برای در زدن مردان تعبیه کرده بودند، این کار هم برای این بود که صاحب خانه بداند چه کسی در پشت در قرار دارد.

این روستا دارای سه محله به اسم های هرده یا پایین ده، محله یوسمون و محل پل یا بالا ده است. محله بالا ده و یوسمون هر دو محلات ارباب نشین هستند. محله هرده در قسمت شرقی روستا قرار دارد و از میان ده تا غرب و جنوب روستا را محله بالا ده می نامند.

امروزه شاهد ساخت وسازهای جدیدی در غرب و ورودی غربی روستا هستیم بنابراین با توجه به این محله ها سه راه برای ورود به روستا وجود دارد، یکی از این راه ها راشتا یا راسته اصلی نام دارد که از دروازه پایین ده در شرق روستای ابیانه تا سمت نانوایی بالا ده را شامل شده است.

کوچه پشت از دیگر مسیرهای این روستا می باشد که از مدرسه در سمت غرب تا دروازه پایین ده را شامل می شود. کوچه یوسمون از دیگر راه های روستا است که از خانقاه تا میدان یوسمون را در بر می گیرد.

ملاقات با مردم محلی می تواند از دیگر جاذبه های این روستای باستانی باشد چرا که فرهنگ این منطقه بسیار منحصر به فرد است و در هر کوچه می توان ان را به وضوح حس کرد. مردم این روستا بعد از گذشت سالیان هنوز هم پوشش سنتی خود را دارند.

در هر کوچه می توانید زنانی را مشاهده کنید که روسری های سفید بر سر دارند و با زبان محلی سخن می گویند. از دیگر جاذبه های تاریخی در روستای ابیانه می توان زیارتگاه های آن را نام برد. زیارتگاه هینزا یکی از آثار باستانی روستا به شمار می رود.

هنگامی که به سمت جنوب شرقی ابیانه راهی می شوید دره باریکی را مشاهده خواهید کرد که در داخل صخره ها یک تورفتگی دارد زیارتگاه را همان جا می توانید ببینید، تورفتگی که در این جا مشاهده می کنید مانند یک غار به قسمتی از زیارتگاه ملحق شده، این زیارتگاه به بی بی زبیده خاتون دختر موسی بن جعفر تعلق دارد.

اهالی این منطقه اعتقاد دارند زمانی که بی بی زبیده خاتون را تعقیب می کردند مردم روستای ابیانه او را در اتاقکی در همین جا پنهان کرده به همین علت این جا را به عنوان زیارتگاه ساخته اند. این زیارتگاه محل دفن بی بی زبیده نمی باشد بلکه گذرگاه وی بوده است.

زیارتگاه شاهزاده یحیی و شاهزاده عیسی در شرق روستای ابیانه واقع شده است. بر خلاف خانه هایی که در روستا وجود دارد این امام زاده دارای یک حیاط مرکزی می باشد و آبنمای بزرگی را در وسط حیاط آن می توانید مشاهده کنید.

گنبد این بارگاه را به شکل 8 ضلعی ساخته اند، کاشی کاری های فیروزه ای را که بر روی این زیارتگاه انجام داده اند جلوه بی نظیری به آن بخشیده است. بر روی ضریح زیارتگاه هیچ گونه نوشته ای مشاهده نمی شود، اما بر روی سقف آن تاریخ مرمت و بازسازی این بنا را نوشته اند.

بنا بر گفته هایی که موجود است قیمت انواع غلات را در پشت تخته های سقف نوشته اند. ایوان سمت جنوب امامزاده به تپه جنوبی روستای ابیانه مشرف می شود.

زمانی که قصد دارید راهی کاشان شوید و از این بناهای تاریخی دیدن نمایید می توانید با مراجعه به مستر بلیط اقدام به خرید بلیط اتوبوس کاشان نمایید و سفری خاطره انگیز را برای خود رقم بزنید.

مسجد جامع ابیانه

در روستای ابیانه می توان شاهد چند مسجد بود که از لحاظ تاریخی مورد اهمیت قرار دارند. یکی از این مسجدها، مسجد جامع ابیانه می باشد  که قدمت کهی در بین دیگر مسجد ها دارد. این مسجد را در میان ده روستا ساخته اند و دارای دو شبستان است.

شبستان قدیمی آن توسط یک در کوچک به کوچه اصلی می رسد. در دیوار جنوبی این شبستان محرابی چوبی و قدیمی قابل مشاهده است که از اثرهای تاریخی نفیس روستا به شمار می رود و قدمت آن به سال 477 هجری باز می گردد.

بر روی این محراب سوره یس را به خط کوفی به صورت برجسته کنده کاری کرده اند. منبر چوبی مسجد را در زمان حکومت سلجوقیان بنا نهاده اند بر روی این منبر تزئیناتی مثل گل و بته و خطوط برجسته می توان دید، لازم به ذکر است که بگوییم این منبر یک بار دزدیده شده و دوباره آن را به جای خود برگردانده اند.

شبستان جدیدی در مسجد بنا نهاده اند که دارای سالنی بزرگ با ستون ها و سر ستون های می باشد. نورگیری را در سقف این شبستان تعبیه کرده اند که به طور مساوی نو را به تمامی قسمت های سالن می رساند.

سقف سالن را به وسیله چوب  به صورت تخته پوشش داده اند، این نوع سقف را کرکس پوش نام گذاری کرده اند چرا که آن را به شکل بال کرکس ساخته اند. روی این سقف می توان کتیبه هایی را از آیات قران مشاهده نمود.

مسجد پرزله از دیگر مساجد تاریخی این روستا به شمار می رود که قدمت آن به زمان حکومت ایلخانان باز می گردد. درب ورودی این مسجد به عنوان قدیمی ترین درب در ابیانه محسوب می شود و تاریخ آن به سال 701 هجری باز می گردد.

سمت غرب مسجد درب دیگری را ساخته اند که تاریخ آن به سال 1058 قمری بر می گردد یعنی زمان سلطنت شاه اسماعیل صفوی آن را ساخته اند. طبقه زیرین این مسجد دارای آب انبار و پاشیر است.

طبقه هم کف مسجد یا همان شبستان پایینی در یک لنگه ای وجود دارد که به راهروی کوچکی می رسد، این راهرو از طرفی به کوچه راه پیدا می کند واز طرفی دیگر به راه پله می رسد که از آن برای رفتن به طبقه بالا استفاده می کنند. سالن بزرگ طبقه اول را در زمان حکومت صفویان ساخته اند و در اواخر دوره قاجار هم یک ایوان را به مسجد اضافه نمودند.

مسجد یوسمون

از دیگر مساجدی است که در روستای ابیانه قدمتی تاریخی دارد می توان مسجد یوسمون را نام برد که قدمت آن به 700 سال قبل بر می گردد. علمی را در طبقه بالای این مسجد قرار داده اند که در زبان محلی به آن شده می گویند. زمانی که روضه خوانی در مسجد انجام می گرفت خانواده های یوسمونی مکان هایی را مخصوص به خود داشتند.

مسجد حاجتگاه

در کنار قبرستان قدیمی و زیارتگاه روستای ابیانه مسجد دیگری به اسم حاجتگاه وجود دارد که قدمت آن به 400 سال قبل بر می گردد. برای تزئین نمای مسجد از آجر استفاده کرده اند و پنجره ها و دریچه های این مسجد را هلالی ساخته اند.

طبقه ای را بالای سالن مسجد بنا نهاده بودند که در گذشته اجساد اربابان را در آن جا دفن می کردند. جلوی مسجد تختی به چشم می خورد که تخت مزکه نام دارد و بر اساس شنیده ها ماشاالله خان آن را ساخته است.

تاریخ که بر سر در مسجد نوشته شده است سال 953 قمری را نشان می دهد، یعنی زمانی که شاه طهماسب به سلطنت رسیده این مسجد را ساخته اند. این مسجد به عنوان جایی برای روا شدن حاجات معروف می باشد.

مساجد دیگری در این روستا دیده می شود که هر کدام ویژگی های خاص خود را دارند به عنوان مثال مسجد پالیزه در میدانی به اسم پالیزه قرار دارد که مربوط به محله یوسمون می شود که در کنار آب انبار واقع شده است.

سالن بزرگی را در این مسجد ساخته اند که به وسیله  پرده ای قسمت زنانه و مردانه آن را از هم جدا کرده اند. مسجد پنجه علی از دیگر مساجدی است که به عنوان زیارتگاه از آن یاد می کنند.

آتشکده از دیگر جاذبه هایی است که در محله میان ده روستای ابیانه قرار گرفته است. این آتشکده به عنوان معبد زرتشتیان کاربری داشته که آن را در مناطق کوهستانی می ساختند.

آتشکده

از دیگر بناهایی که در این روستا قدمتی تاریخی دارد آتشکده آن می باشد، آتشکده ها را به صورت چهار طاقی می ساختند به این معنی که زمینه ای چهار گوش را انتخاب می کردند و پوشش گنبدی به آن می دادند که چهار ورودی طاق دارد را برای آن در نظر می گرفتند.

اسم این آتشکده را هارپارک گذاشتند که آن را در گذرگاه اصلی روستا ساخته اند، مصالحی را که در ساخت این آتشکده به کار برده اند شامل لاشه های سنگ و گچ می شود که هنوز یک تالار کوچک از آخرین طبقه آن در معرض دید عموم قرار دارد.

این بنا را مثل دیگر ساختمان های روستای ابیانه بر روی سطحی شیب دار ساخته اند و از ویژگی های بارز آن نحوه جای گیری آتشکده می باشد به این معنی که به دلیل اینکه در مسیر اصلی روستا قرار دارد در هر طرف می توان آن را دید.

طبقه مخصوصی برای برگزاری آداب مذهبی مورد استفاده قرار می گرفت که از یک سرسرا و سه بخش گنبدی شکل تشکیل می شد، در وسط آتشکده آتشی را بر پا می کردند که مردم در آن زمان برای آن احترام به خصوصی قائل بودند.

به جز آتشکده هارپارک می توان به آتشکده های دیگری هم اشاره کرد که همگی به مرور زمان از بین رفته اند و آتشکده دژآتون که امروزه تلی خاکی از آن باقی مانده در میان باغ های روستای ابیانه قرار داشت، همچنین آتشکده هرشوگاه در سمت غرب روستا جای گرفته بود.

موزه مردم شناسی

یکی از جاذبه های تاریخی که در عصر حاضر ساخته شده است موزه مردم شناسی می باشد که در سال 1384 به کمک سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و میراث های قدیمی روستای ابیانه را در مهد کودک قدیمی و آزمایشکاه دبیرستان ابیانه قرار داده بودند و آن را در همین سال بازسازی نمودند که به موزه مردم شناسی ابیانه معروف می باشد.

ساختمان را با در نظر گرفتن ساختمان های قدیمی روستا به همان شکل و بافت قدیمی ساخته اند. در این موزه اشیایی مثل ظرف های پخت و پز، قرآن های خطی، وسایل کاشت و برداشت، اسلحه های شکاری، نقره جات محلی، وسایل دامداری، تصویرهایی از معماری روستا و … قابل مشاهده است.

قبرستان قدیمی

یکی دیگر از جاهای دیدنی روستای ابیانه قبرستان باستانی و قدیمی آن است که قبل از رسیدن به روستا در معرض دید قرار دارد. در این قبرستان بر سر هر قبری سنگ هایی مثلثی شکل را گذاشته که مشخصات فرد فوت شده را بر روی آن حک کرده اند.

نکته دیگری که در این قبرستان مورد توجه قرار می گیرد این است که بر روی این سنگ ها عکس زن یا مرد یا نشانه هایی را برای تشخیص دادن زن و مرد به کار برده اند.

چشمه های ابیانه

در روستای ابیانه چشمه هایی وجود دارد که همگی دارای قدمت تاریخی هستند: چشمه دو آبی یکی از مهم ترین منابع آب ابیانه به شمار می رود که در سمت غربی روستا قرار گرفته و در تمام روزهای سال می توان از آب آن استفاده نمود.

چشمه رئیسون آب آشامیدنی روستا را تامین می کرد  که در سمت غرب روستا قرار دارد و مردم عقیده دارند که این آب از پای درخت زرشک جوشیده است و خوردن آب آن عمر را طولانی تر می کند. چشمه تاردر در شمال روستای ابیانه واقع شده که به قنات تار در معروف می باشد.

قلعه ها

از جاذبه های تاریخی روستا ابیانه می توان قلعه های آن را نام برد. قله های موجود در روستای ابیانه به عنوان جاذبه های گردشگری این روستا به شمار می روند که تعداد آن ها به 3 باب می رسد.

ساخت این قلعه ها به زمان یاغی گری باز می گردد، مردم در گذشته برای حفظ اموال و جان خود در برابر دزد ها از این قلعه ها استفاده می نمودند. قلعه پاله که در شمال غربی روستا قرار دارد به محل پل تعلق دارد.

از دیگر قلعه های این روستا می توان پال هونه را نام برد که به محل بالا ده و یوسمون تعلق دارد و در جنوب غربی روستای ابیانه واقع شده است. قدمت این قلعه به حدود 200 سال قبل بر می گردد.

هرده از دیگر قلعه های موجود در روستای ابیانه می باشد که ضخامت دیوارهای آن به یک متر می رسد و ارتفاع آن حدود 5 متر می باشد این قلعه ها را با خاک رس می ساختند.

خانقاه هایی در این روستا وجود داشت که جایی برای زندگی صوفیان و درویشان بود و گردهمایی های مختلف را در آن جا انجام می دادند. یکی از این خانقاه ها در پس خانقاه قرار دارد و قدمت آن به زمان حکومت شاه عباس صفوی باز می گردد.

این بنا را در سه طبقه ساخته اند که نمای آجری دارد و سر در آن را طاق هایی ضربی شکل پوشانده اند، نقاشی هایی را که مخصوص به معماری زمان صفوی می شود در این خانقاه ها می توان مشاهده کرد. خانقاه موجود در گذشته برای استراحتگاه شاه صفوی مورد استفاده قرار می گرفت.

کاروانسرا

وجود کاروانسراها و اشترخانه ها در شهرهای کویری از قدیم رواج داشت و نمونه هایی از آن ها را می توانید در این روستا مشاهده کنید. ابیانه دارای دو کاروانسرا می باشد که در سمت غربی روستا و نزدیک به ساختمان بانک امروزه قرار دارد.

یکی از این کاروانسراها را فاطمه زاغول ساخته بود و به محلی برای معاملات تبدیل گشت. امروزه از این کاروانسراها تنها خرابه ای به چشم می خورد. آب انبار ها از دیگر بناهای تاریخی این روستا می باشند.

در زمان های گذشته که لوله کشی رواج نداشت برای ذخیره نمودن آب از آب انبار استفاده می کردند، آب انبار به حوضی سر پوشیده گفته می شود که در زیر زمین آن را می سازند و به عنوان جویبار فصلی از آن ها یاد می شود. چهار آب انبار را در روستای ابیانه می توان مشاهده کرد که امروزه هیچ کدام از آن ها قابل استفاده نمی باشند.

حمام

در گذشته ها مردمان بالا ده و پایین ده از حمام های جدا استفاده می کردند و دو حمام در دو محله بالا ده و پایین ده قرار داشت  که حمام پایین ده متروکه شده است اما حمام بالا ده هنوز هم قابل استفاده می باشد.

تعمیرات حمام از محل هزینه هایی که برای ده در نظر گرفته شده است تامین می شود. هزینه حمام در گذشته های دور برای هر نفر به مبلغ یک تومان بود. زنان برای پرداخت هزینه حمام یک قرص نان می دادند و پسرها تا قبل از اینکه ازدواج کنند از پرداخت مزد به حمام معاف بودند.

شرایط بازدید از روستای ابیانه

اگر شما هم از افرادی هستید که به دیدن جاذبه های تاریخی علاقه دارید بهتر است به راحتی از کنار روستای باستانی ابیانه نگذرید. هنگامی که راهی کاشان می شوید ساعاتی از وقت خود را هم برای بازدید از این روستا اختصاص دهید. هنگام وارد شدن به روستا نیازی نیست هیچ هزینه ای را پرداخت نمایید. اما بعضی از بناهای تاریخی موجود در این روستا را با پرداخت مبلغی به عنوان بلیط ورودی می توانید مشاهده نمایید. در ایام سوگواری موزه روستا تعطیل می باشد.

آدرس و مسیر دسترسی با وسایل مختلف به روستای ابیانه

اگر هنگام مسافرت از خودروهای شخصی استفاده کنید به راحتی می توانید به تمامی جاذبه های هر شهری دست پیدا کنید. بنابراین هنگامی که می خواهید به روستای ابیانه بروید باید راهی جاده کاشان شوید و به سمت نطنز در حال حرکت باشید.

در این جا می توانید روستای ابیانه را مشاهده کنید. اگر هم برای مسافرت از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کرده اید جای هیچ نگرانی نیست چرا که می توانید با استفاده از تاکسی خود را به این روستا برسانید.

آدرس: اصفهان، جاده کاشان، ابیانه.