آب انبار آهنگران؛ معرفی + راه های دسترسی

در مناطق کویری ایران همیشه یکی از مسائلی که ساکنان منطقه با آن دست به گریبان بودند تامین آب بود. همین موضوع باعث بالا رفتن ارزش آب در این مناطق شد و همیشه احترام و ارزش خاصی برای آن قائل بودند. علاوه بر این به فکر راه چاره ای بودند تا این مشکل را بتوانند بر طرف کنند؛ این موضوع باعث ساخت مکان هایی با نام آب انبار شد.

برای این منظور، در منطقه سرایان واقع در استان خراسان جنوبی، آب‌انبار های متعددی ساخته شده است. بسیاری از این سازه‌ها توسط اشخاصی به‌صورت وقف احداث شده‌اند. مضامین وقفنا‌مه ‌های آن‌ها که اغلب به‌صورت سنگ نوشته ظاهر شده‌اند علاوه بر معرفی بانیان بنا، توانسته تا حدودی مسائل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن دوره را نیز بیان کند.

نیاز ضروری به آب در منطقه سرایان استان خراسان باعث ساخت 57 عدد آب انبار در این ناحیه شده است. یکی از این آب انبارها، آب انبار آهنگران است که در مورد ساختار و تاریخچه آن در این قسمت از مجله مستر بلیط به تفضیل بحث خواهیم کرد.

معرفی آب انبار آهنگران

این آب انبار در شهر سرایان استان خراسان جنوبی قرار دارد و تاریخ ساخت آن احتمالا مربوط به دوران صفوی است. این بنا را فردی به نام حاج حمزه فرزند پناه ميرزا از اهالي سرايان در زمان پادشاهی شاه سلیمان صفوی ساخته است و در محدوده بافت تاریخی شهر و در کنار مسجد آهنگران شهر سرایان قرار دارد. در بالای پلکان ورودی آن کتیبه ای با این متن وجود دارد:

«در ايام پادشاه جمجماه، ملائک سپاه شاه سليمان الصفوي الموسوي بنا کرد، اين بقعه خير جناب مرحمت پناه حاجي حمزه خلف مرحمت پناه ميرزا… محمد سراياني سنه».

با استناد به این سنگ لوح که در بالاي پلکان ورودي بنا قرار دارد، اين آب انبار در زمان حکومت شاه سليمان صفوي (1077 تا 1106 ه.ق) ساخته شده است.

ساختار و موقعیت آب انبار آهنگران

معماري آب انبار با گنبد و بادگيرهايش نه تنها سمبل آب، بلکه سمبل شهر و آبادي است. معماري شايان توجه آب انبارها به سبب ذخيره و بهره برداري از آب شکل گرفت و به دليل نقش مهمي که آب در زندگي روزمره مردم داشت به صورت کانوني زنده براي محلات درآمده و بناهاي مهم شهر از قبيل مسجد، حسينيه ها و بازار اطراف آن شکل گرفت. آب انبارهاي منطقه سرايان در استان خراسان جنوبي در پنج شاخصه مهم ساختاري آب انبارها همچون مخزن، سردر، راه پله، پاشير و بادگير وجه اشتراک دارند.

آب انبار آهنگران شامل يک آب انبار درون شهري می شود که سردر آن را با تعميراتي که در سال هاي اخير انجام داده اند، به کلي تغيير داده و از قسمت شرقی بنا پلکاني را اضافه کرده اند. علاوه بر اين، در اين سال ها بر روي سردر اين آب انبار، حياطي را به وجود آورده اند.

گنبد اين آب انبار، بر روي منبعی دایره ای قرار دارد که تقريبا می توان گفت شکل آن به صورت مخروطی است. اين منبع نيز همانند ساير آب انبارهاي مشابه، داراي تنبوشه و دريچه هايي جهت هدايت آب به درون منبع است.

آب انبار آهنگران داراي کتيبه اي در قسمت بالاي طاق به سمت پاشير است که جنس آن از سنگ خاکستري رنگ و روش اجراي نگارش آن به صورت حکاکي است. شکل اين لوح سنگي به صورت مستطيل و در قسمت بالاي آن مثلثي است و متن آن را در حاشيه اي جدول کشي و بدون تزيين حکاکی کرده اند.

راه های دسترسی به آب انبار آهنگران

همانطور که گفته شد این آب انبار در بافت تاریخی این شهر قرار دارد به همین دلیل دیدن از آن کار چندان سختی نخواهد بود. شما می توانید با خودرو شخصی و یا حتی خودرو های درون شهری همچون اتوبوس و تاکسی خود را به این مکان برسانید.

شرایط بازدید

در حال حاضر موقع بازدید از این مکان نباید هزینه ای پرداخت کنید و زمانی حدود یک تا دو ساعت را به این امر اختصاص دهید. در موقع بازدید از این مکان می توانید از دیگر مکان های گردشگری این شهر که در بافت تاریخی آن قرار دارند نیز دیدن کنید.