شهر یزد یکی از غنی ترین مناطق ایران از لحاظ دارا بودن آثار تاریخی محسوب می شود. بافت کهن و صد ها نمونه بی نظیر معماری آن را به نمونه ای خاص و بی همتا در کشور مبدل کرده است. استقرار سلسه ملوک الطوایفی اتابکان، در قرن 8 هجری قمری، شکوه و آبادانی فوق العاده را برای این منطقه به ارمغان آورد. در حال حاضر اگر سفری به آن جا داشته باشید، بناهای تماشایی زیادی در انتظارتان خواهند بود. همین خصوصیات موجب شد تا در سال 1396، سازمان جهانی یونسکو یزد را به عنوان نخستین شهر تاریخی ایرانی به ثبت رسمی برساند. در ادواری چون ایلخانان مغول، حکومت تیموری، قاجاری، صفوی، زندیه و همچنین سلسله آل مظفر، اوج عظمت این ناحیه بود. مجله مستر بلیط این بار به معرفی بقعه سید رکن الدین ، از جاذبه های شاخص و تماشایی آن جا می پردازد. برای اطلاع از همه آن چه درباره این مکان ذکر می شود، مطالعه ادامه مقاله را به شما پیشنهاد می دهیم.
تاریخچه بقعه سید رکن الدین
در سده هشتم هجری قمری، در فاصله بین حمله خانمان سوز مغول ها و آتش دوباره یورش تیمور گورکانی، حکومت آل مظفر فرمانروایی بر بخش اعظمی از ایران را به عهده داشت. در آن زمان در گوشه و کنار کشور، آثار معماری متمایزی ساخته شد. سید ابوالمکارم بن رکن الدین محمد قاضی از عالمان و بزرگان صاحب نام و معروفی بود که در همین تاریخ، در شهر یزد زندگی می کرد. جد بزرگوار ایشان به حضرت جعفر صادق(ع) باز می گردد. پدر سید نیز ریاضیدانی مشهور و از اهالی معتمد و مورد احترام محل بود. به نقلی ابوالمکارم در سال 658 قمری متولد شد. در طول حیات خود اقدامات بسیاری انجام داد و مسجد و کتابخانه برای مردم ساخت. از آن جا که به مقام قاضی القضات یزد نائل گشته بود؛ لقب قاضی را به نامش افزودند. تا پیش از این به عنوان نقیب همین منطقه و اصفهان و نائین فعالیت می کرد. سپس بعد از سال ها خدمت به جامعه در 74 سالگی درگذشت. در سال 732 قمری او را در مسجد رکنیه به خاک سپردند.
نقشه و معرفی بخش های مختلف
نقشه کلی مقبره به صورت یک مربع به نظر می رسد. ابعاد آن حدودا 86 متر از داخل و 60 متر از طرف ضلع خارجی است. محوطه تنها یک در ورودی ساده دارد که پس از گذشتن از آن با سه بخش مجزا رو به رو می شویم، ایوان، میان سرا و قسمتی که زیر گنبند قرار گرفته اند. بر فراز آرامگاه، تنها گنبد آن به واسطه گردنه ای به محیط داخلی متصل شده است. میان سرا که بنا بر نام خود در حد فاصل میانی از ایوان تا بخش انتهایی قرار گرفته، تزئینات خاصی ندارد. در مجموع سبک ساخت بسیار به شیوه رازی نزدیک به نظر می رسد. بی پیرایگی این قطعه نشان از طبع زاهدانه ای دارد که بر کل مجموعه حاکم است. عمده تزئینات سازه در ایوان به چشم می خورد. دیوار ها در آن جا پوشیده از کاشی های فیروزه ای و گچ بری های رنگی ظریف و دقیقی هستند که واقعا خیره کننده خواهند بود. بر روی کاشی کاری ها آیات قرآن با خط خوش نوشته و طراحی و رنگ آمیزی منحصر به فردی دارند. بسیاری از آن ها تاکنون به دفعات مورد مرمت قرار گرفته اند. نکته قابل توجه دیگر طراحی جالب سقف است. این قسمت به گونه ای است که نورگیر ایجاد کرده و تابش نور بر روی تزئینات داخلی، به جلوه آن ها می افزاید.
طاق های گهواره ای شکل دیوارهای موازی ایوان، با دقت و استادی هر چه تمام تر ساخته شده اند و بر چشم نوازی بیشتر فضا کمک می کنند. در گذشته که مجموعه به عنوان مدرسه رکنیه فعال بود، کتابخانه ای بزرگ که بعد ها در اثر حمله مغولان آسیب بسیار دید و بیت الادویه، رصدخانه، مسجد و خانقاه و همچنین دارالشفاء از دیگر بخش های آن به شمار می رفت. در حال حاضر تنها همان تکه ای که مقبره سید رکن الدین محمد قاضی در آن جای گرفته سالم باقی مانده است. برای اطلاع کامل و داشتن تصویری درست از شکوه معماری بقعه باید به گنبد زیبا و فیروزه ای آن توجه کرد. ابتکاری که صنعت گران و معماران ایرانی آل مظفر در ساخت گنبد به کار برده اند، باید به دو برابر کردن هشت ضلعی گنبد اشاره کرد. آن ها با استفاده از روش گوشه سازی های ممتد، باعث شدند تا در حال حاضر، با گنبدی 16 ضلعی مواجه باشیم. به طور کلی دو لایه به هم متصل این قطعه را تشکیل داده اند. دور تا دور قسمت پایینی بر روی کاشی های لاجوردی، طرح های اسلیمی نقش زده شده است.
از ویژگی بارز بنا سفت کاری آن است، یعنی به حد زیادی گنبد را پر ملات و سنگین و ضخیم ساخته اند تا در برابر آسیب مقاومت نشان دهد. نوار کاشی های ظریف، گچ کاری های قالبی برجسته و به طور محسوسی واقعی و دقیق به علاوه کتیبه های آبی، سبز، سفید و … غالب تزئین این بخش از بقعه به شمار می روند. در داخل محوطه مقبره تماما با نقاشی و طلاکاری پوشیده شده است، با این حال شمار زیادی از آن ها در طول سال های متمادی دچار صدمه شدند. به مرور قسمت های کثیری از کاشی ها، گچ کاری های قالبی بر روی سقف و همچنین نقوش و طراحی های آن مورد مرمت قرار گرفتند. بررسی های متخصصان اثبات کرد که همان زور که حدس زده می شد، مقدار طلای انبوهی در ریزه کاری های ساختمان مخفی شده است. معماران برای کمتر جلب توجه کردن آن ها، لایه ای روغن مخصوص روی شان می مالیدند. طرح هایی از گل ها و گیاهان، آیات متبرکه قرآن کریم و احادیث، نام ائمه اطهار و رنگ آمیزی موشکافانه و طبیعی کتیبه ها باعث شده تا فضا درخور شخصیت قاضی القضات شهر به نظر برسد.
دیوار نگاره های بقعه سید رکن الدین
دیوار نگاری به هنری اطلاق می شود که نخست طرحی اولیه را روی گچ می کشند، سپس روی آن را با کمک قلم مو و رنگ های مختلف نقش می زنند. این هنر اصیل تاریخچه ای طولانی در ایران دارد. در قسمت های زیادی از بقعه، به وضوح می توانید نمونه های درخشانی از این روش را ببینید. چند سوره مثل اخلاص، التین و آیاتی از سوره الفتح و یاسین با خط های ثلث و کوفی بر روی کتیبه ها نگاشته شده اند و از ظریف ترین هنرمندی های مجموعه به شمار می روند. کاشی های فیلپوشی و گوشواره ای که از خصوصیات سبک معماری رازی هستند، یکی دیگر از قسمت های دیدنی دیوار ها محسوب می شوند. آن ها به آیه فسیکفیکهم الله و هو السمیع العلیم به خط کوفی متبرک شده اند. مستر بلیط توصیه می کند به هیچ وجه به سادگی از کنار تزئینات داخلی بنا و گچ کاری های ظریف آن نگذرید. با نگاهی ساده می توان دریافت که وسواس زیادی بر روی ساخت آن ها به کار رفته است، نمونه هایی از هنر ناب و کهن ایرانی که به زیبا ترین شکل ممکن پیراسته شده اند.
شرایط بازدید از بقعه سید رکن الدین
در تمام روزهای سال به غیر از عصرهای جمعه همه توریست های ایرانی و خارجی می توانند به طور رایگان، از این مکان بازدید کنند. صبح از ساعت 8 درب ورودی باز می شود و ساعت 8 شب بسته خواهند شد. نکته دیگر این است که روزهای چهارشنبه تنها خانم ها می توانند به زیارت بقعه رکن الدین مراجعه کنند. برای دسترسی به آن جا احتمالا فقط به یک بلیط قطار یزد نیاز داشته باشید، تا راحت و آسان به دیدار دیاری کهن و اصیل راهی شوید.
آدرس و راه های دسترسی با وسایل مختلف
در صورت استفاده از خودرو شخصی و مبدا فرض کردن تهران، باید از شهرهای قم، کاشان، نائین، میبد، اردستان و اردکان بگذرید. پس از طی مسافتی بیش از 600 کیلومتر، یزد تماشایی پیش روی تان خواهد بود. در حالی که می خواهید سریع تر از زمان حدودی 6 تا 7 ساعت به مقصد برسید؛ از طریق خطوط هوایی راهی شده و با خرید بلیط هواپیما یزد و در عرض یک ساعت و ده دقیقه به آن جا برسید.
آدرس: استان یزد، شهر یزد، محله وقت الساعت، خیابان مسجد جامع، کوچه وقت الساعت، بقعه سید رکن الدین.
دیدگاهتان را بنویسید