آب انبار ده نمک؛ معرفی + راه های دسترسی

آب انبارها، یکی  از سازه های منحصر به فرد در بناهای معماری در ایران قدیم هستند. این بنا ها که امروزه به عنوان آثار تاریخی در قسمت های مختلفی از ایران، به خصوص نواحی گرم و خشک، باقی مانده اند و کمتر مورد استفاده قرار می گیرند. شرایط اقلیمی این مناطق، تأثیر زیادی در خلق تمدن و آثار در این نواحی گذاشته و ساخت آب انبار نیز از همین شرایط سرچشمه گرفته است.

ریزش های جوی کم، تابش شدید نور آفتاب و وزش بادهای گرم و نامطلوب کالبد فشرده شهری را در بیشتر این مناطق به وجود آورده است. کمبود آب در این نواحی از گذشته تا به امروز، باعث شده تلاش بسیاری برای دسترسی به آب انجام گیرد. این تلاش ها در بعضی مواقع، موجب خلق شاهکارهای مهندسی مثل حفر قنات های طویل و طراحی آب انبارهای بزرگ در دشت ها و شهرهای تاریخی ایران شده است.

نیاز به آب در شهرهای کویری و گرم و خشک، آب انبار را به یکی از عناصر اصلی و ساختاری آنها تبدیل کرد. امروزه با پیشرفت تکنولوژی دیگر نیازی به این سازه های حیرت آور احساس نمی شود و آنها را به اماکنی برای بازدید گردشگران مبدل کرده است. از آنجایی که در مجله مستر بلیط در مورد آثار تاریخی، که اکثرا برای بسیاری از افراد ناشناخته هستند، توضیحاتی داده می شود، در این بخش نیز آب انبار ده نمک را برای شما تشریح می کنیم.

معرفی آب انبار ده نمک

آب انبار ها یکی از ارکان اساسی هر شهر بودند و حیات شهر به این سازه ها بستگی داشت. آب انبار های اولیه گودال هایی بودند که از آب باران و سیلاب ها پر می شدند. به تدریج بشر خود به انبار کردن آب در این گودال ها پرداخت و سرانجام به این نتیجه رسید این گودال ها را تبدیل به سازه هایی خاص کند و به این ترتیب آب انبارها به وجود آمدند.

آب انبار ده نمک در دوران قاجار در شهرستان آرادان و در کنار کاروانسرا و روستای ده نمک ساخته شده است. برای ساخت هر آب انبار سه ویژگی باید مورد نظر قرار می گرفت: 1) نخست موقعیت مکانی قرار گرفتن در محله و شهر و ارتباط فضایی آن با دیگر بناهای همگانی و مجتمع های زیستی شهر؛ 2) موقعیت زمین، خاک و ارتباط آن منابعی که آب از آنها تامین می شد؛ 3) موقعیت اقتصادی.

از رایج ترین مکان های قرار گرفتن آب انبار ها در کنار بناهای همگانی و شاخص از نظر مذهبی، آموزشی، تجاری و پر رفت و آمد مانند مسجد، حسینیه، زیارتگاه، بقعه، بازار، کاروانسرا، میدان، گذر اصلی، حمام و یا بازار بود که مجموعه ای کامل را تشکیل می دادند.

آب انبار ده نمک از جمه آب انبار هایی است که برا رفع نیاز به آب کاروانسرایده نمک ساخته شده است و از المان های جانبی این بنا به شمار می رود و در تاریخ ۲۵ خرداد ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۵۸۱۳ به ‌عنوان یکی از آثار ملی ایران در لیست آن جای گرفت.

معماری آب انبار ده نمک

آب انبارهایی که در گذشته ساخته می شدند همگی از ساختاری یکسان پیروی می کردند و عناصر ثابتی داشتند. تنها تفاوتی که در آنها می توان دید در شکل ظاهری و تزئینات آنها است. عناصر اصلی این بنا ها شامل مخزن، راهرو، بادگیر و پاشیر می شود که بادگیرها بیشتر برای مناطق گرمسیری بودند و به گونه ای ساخته می شدند در جهت باد قرار گیرند. هر کدام از این بخش ها در جهت بهره وری بهتر آب انبار عمل خاصی را انجام می دادند.

نقشه مخزن آب انبار همانند دیگر آب انبار ها به صورت مدور بوده و دارای قطر خارجی حدود ۵/۱۰ متر و عمق حدود ۵/۸ متر از سطح زمین است. پوشش گنبدی بر روی مخزن دارای ساختار پلکانی است و بادگیری کوچک بر روی این گنبد به چشم می خورد. برای ورود به این آب انبار دو راه ورودی در قسمت های شرقی و غربی ایجاد کرده اند و مصالح به کار رفته در آن سنگ و شفته آهکی با روکش ساروج است و تزئینات آن را با استفاده از آجر انجام داده اند.

راه های دسترسی به آب انبار ده نمک

برای اینکه بتوانید این بنا را ببینید باید به روستای ده نمک در 40 کیلومتری آرادان سفر کنید. برای این سفر می توانید هم از خودرو شخصی و هم از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کنید. هر چند که سفر با خودرو شخصی به راحتی سفر شما می افزاید ولی سفر با وسایل نقلیه عمومی نیز خالی از لطف نیست.

شرایط بازدید

دیدن این انبار به صورت رایگان است و نیازی نیست در زمان تماشای آن هزینه ای پرداخت کنید. نزدیکی این بنا به کاروانسرا باعث شده است که فرصت دیدار از کاروانسرا و آب انبار را به طور همزمان پیدا کنید. در ضمن می توانید از شب های پر ستاره کویر با اقامت در کاروانسرا لذت ببرید.