آرامگاه پیر پالاندوز؛ تاریخچه + راه های دسترسی

یکی دیگر از جاذبه های موجود در شهر مشهد آرامگاه پیر پالاندوز نام دارد این بنا متعلق به زمان شاه محمد خدابنده، پدر شاه عباس صفوی، است. این بنا توسط فردی به نام قنبر علی بن خواجه حسین به تاریخ 985 ه.ق بنا شده است. این آرامگاه متعلق به فردی به نام شیخ محمد مقتدری کاردهی که یکی از عرفای مذهب شیعه محسوب می شد، در واقع او را با عنوان پیر پالاندوز می شناسند.

او در مشهد زاده شده است و آرامگاهش نیز در این شهر قرار دارد. او یکی از شیخ های سلسه ذهبیه بود، اما برای گذاران زندگی و امرار معاش پالان دوزی را ادامه می داد. اثری که منسوب به پیر پالاندوز است قرآن هفت سوره ای، به خط ثلث، است. بقعه منسوب به شیخ اخیرا دچار آسیب شده بود که مورد بازسازی قرار گرفت و این بازسازی و مرمت بر قسمت درب ورودی، رواق ها و فضای اطراف  و مقبره و صحن اصلی مربوط می شود.

نمای بیرونی بقعه به وسیله قاب، لچکی، طاق نماها و همچنین کاشی کاری های زیبا مزین شده است و معماری بسیار جذابی دارد. در مجله مستر بلیط با این بنا بیشتر آشنا خواهید شد با ما همراه باشید.

تاریخچه آرامگاه پیر پالاندوز

بهتر است در ابتدا اندکی با زندگی و شخصیت پیر پالاندوز آشنا شوید و بدانید او که بود و چه می کرد. نام اصلی او شیخ محمد عباسی مشهور به «پیر پالان دوز» است. او از عرفا و پیران سلسه ذهبیه بود که در قرن دهم ه.ق متولد شد. محل تولد او روستای کارند مشهد و اهالی آن معاصر شیخ بهایی بوده اند. شیخ تنها در عرفان به مقامات بالایی دست نیافت بلکه در خطاطی و هنرهای دیگر نیز تبحر خاصی داشت.

پیر پالاندوز را در حط ثلث می توان فردی بی مانند دانست هفت سوره از قرآن که نوشته شده، به خط زیبای شیخ است. وی فردی دارای مقاوم و موقعیت بالا بود و می توانست زندگی بی دغدغه و آرامی را داشته باشد اما ترجیح می داد که از طریق پالاندوزی روزگارش را بگذراند.

شیخ بر اساس توکل به خدا، تشکر و خدمت در راه خدا، قناعت، ایثار که از جمله صفات یک فرد عارف است به راه معرفت رسید و مدت زمانی از وقت خودش را در راه کسب فیض از خداوند سپری کرد و به فرد معروفی مبدل شد. شیخ برای ساختن خودش و رسیدن به کمال، پرداختن و جستجوی مردان حق را اولویت کار خود قرار دارد، البته در این راه با کمک خدای متعالی و شیخ کمال الدین حسین تبادکانی که در آن روزگار راهنمای اهل دل روزگار بود به کمال رسید.

به کمک شیخ کمال الدین توانست کسب خدمت کرده و آداب سلوک خدا را فرا بگیرد، او توانست بر حسب آمادگی کاملی که برای فراگیری داشت مورد لطف و عنایت استاد خود قرار بگیرد و بعد از سپری کردن مدارج کمال به خلافت شیخ و همچنین دامادی او در آید.

بعد از این که شیخ کمال الدین چشم از جهان فروبست او به دلیل این که رهبران دورغین زیاد شده بود از دستگیری طالبان دست کشید و به شغل کفاشی مشغول شد، بعد از آن به دور از چشم مریدان به زیارت جمال دلدار حقیقی رفت، بعد از این که شیخ را شناختند چندین بار به او پیشنهاد پذیرفتن مسند ارشاد را دادند اما او از انجام این کار شانه خالی کرد.

به مرور زمان و با اتفاق های زیادی که برای شیخ افتاد دوستداران و مریدان او بسیار شدند، اما شیخ به مردی با استعداد و مایه دار تبدیل نشد که شایستگی خلافت را دارا باشد، با گذشت زمان از ادامه دادن این راه خسته شد، و به نزد امام هشتم رفت و شکوه کرد.

امام نیز درباره برآورده شدن خاسته اش به او مژده داد بعد از آن مدت بسیار زیادی نگذشته بود که شیخ حاتم، که خواهر زاده شیخ می شد به خدمتش آمد شیخ نیز او را به تربیت و آماده کسب معرفت شایسته دید و به کمک او همت گماشت.

نقشه و معرفی بخش های مختلف

یکی از مکان های تاریخی با قدمت بالا در مشهد که در نزدیکی و ضلع شرقی حرم قرار دارد بقعه مربوط شیخ محمد بنایی است که به شکل چهار گوش است که گنبدی بر فراز آن به شکلی ایوانی آجری به چشم می خورد. درون مقبره شاه نشینی به چشم می خورد که در قسمت بالایی آن یزدی بندی های بسیار زیبایی اجرا شده که دارای نقوشی می باشد این طرح و رنگ ها به درون بقعه جلوه و زیبایی خاصی بخشیده است.

بنا دارای بدنه ایی مربوط به دوران صفوی است، این بنا تزئینات نقاشی را دارا است که با گذشت زمان و به دلیل نفوذ رطوبت جز قسمت هایی که مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته بخش های دیگر آن به کلی از بین رفته و تخریب شده است.

در قسمت زیر کاسه گنبد نقش اندازی های بسیار زیبایی با طرح نگاره های گیاهی و ترنج نقاشی شده است. در قسمت نمای خارجی بنا طاق نماهای تیزه دار با آجر و پشت بغل های کاشی و قاب های به شکل مستطیل تزئینی بر فراز آن ها قرار گرفته است. البته در عین سادگی نمای بسیار زیبایی به مقبره بخشیده، نمای خارجی گنبد و سطح آن ها به وسیله کاشی های فیروزه ای و پوشش کاملا ساده ای و با معماری زیبایی بنا شده است.

بنا و نقاشی هایی که بر روی آن شکل گرفته اثری از دوران صفوی را معرفی می کند، این بنا قدمت بسیار بالایی دارد و در سال 985 ه.ق بنا گردیده است. تاریخ ذکر شده بر کتیبه سنگ سفید مربعی کنده کاری شده است. بر روی سنگ مزار نام «محمد عارف عباسی» نوشته شده که شخصیت به خاک سپرده شده است.

شرایط بازدید

علاقمندان می توانند برای بازدید از آرامگاه پیر پالاندوز زمانی که سری به حرم مطهر برای زیارت می زنند بروند چرا که این مقبره در بیرون حرم قرار دارد، البته اگر شما از سمت درب نواب صفوی حرم وارد شوید دسترسی به مقبره پیر پالاندوز بسیار راحت تر خواهد بود، اگر از درب های دیگر هم مسیر زیادی نخواهید داشت.

 اما به پیشنهاد مستر بلیط بهتر است از هر طرف که وارد شدید خودتان را به درب نواب صفوی برسانید و آدرس آرامگاه پیر پالاندوز را از افراد و خادمین حرم بپرسید چرا که آن ها به سادگی و به طور کامل تری شما را راهنمایی می کنند. برای دسترسی به مقبره از سمت چپ ورودی نواب صفوی خارج شوید و بعد از این که دو دقیقه پیاده روی کردید به بازارچه های اطراف حرم می رسید تابلویی مقابل چشم تان قرار خواهد گرفت که بسیار راحت و سر راست شما را به مقبره می رساند.

راه های دسترسی به آرامگاه پیر پالاندوز

برای دسترسی به این آرامگاه تاریخی باید بلیط هواپیما مشهد را خریداری کرده و خودتان را به مشهد برسانید در آن جا می توانید به وسیله تاکسی ها به خیابان نواب صفوی، ضلع شرقی حرم امام رضا (ع) بروید و علاوه بر زیارت حرم امام از این آرامگاه نیز بازدید کنید، و خاطرات خوشی را در سفر خود به ثبت رسانید.