قبرستان گبرها کجاست؟ معرفی + راه‌های دسترسی

قبر گبری چیست؟ از بدو هستی تا به امروز، يكی از اساسی‌ترين تفكرات آدمی را مساله مرگ و جهان پس از آن تشكيل داده است. اين بينش، در تمامی جوامع دارای مجموعه‌ای از نمودها و جلوه‌های گوناگون است؛ از آيين‌ها، مراسم و سرودها گرفته تا خلق آثاری همچون مجسمه‌ها، نقاشی‌ها و آثار مصور.

قبرستان‌ها نیز از جمله مناطقی به‌شمار می‌روند که در هر شهر و دیاری وابسته به مذهب افراد آن منطقه هستند. قبرستان‌ها نشانگر رسوم و آئین در هر مذهب بوده و می‌توانند بخشی از اعتقادت مردم هر منطقه را برای ما مشخص کنند و از این لحاظ است که این مکان‌ها اهمیت تاریخی و فرهنگی پیدا می‌کنند. در این مطلب شما را با یک قبرستان تاریخی به نام قبرستان گبری آشنا خواهیم کرد. پس اگر علاقه‌مند هستید که اطلاعات بیشتری در مورد این مکان تاریخی بدانید با ما همراه شوید.

قبر گبری چیست؟

همانطور که می‌دانید هر مذهبی روشی خاصی برای دفن کردن مردگان خود دارد و در همه مذاهب این موضوع امری حایز احترام بوده و مراسم خاکسپاری دارای اهمیت است. در شهرستان درگز استان خراسان رضوی قبرستانی قدیمی وجود دارد، با عنوان قبرستان گبرها که جزئی از آثار تاریخی منطقه به‌شمار می‌رود. قبر گبری به محل دفن مردگان در آیین زرتشت گفته می‌شود؛ چراکه در متون قدیمی از زرتشتیان و مغ‌ها تحت عنوان گبر یاد می‌شود.

معرفی قبر گبری

قدمت گورستان گبرها که در شهرستان درگز خراسان رضوی قرار دارد به سده‌های میانه اسلامی بازمی‌گردد. این مکان تاریخی در 18 شهریور 1387 به ‌عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شده است.

این قبرستان در 20 کیلومتری شهر درگز استان خراسان رضوی و در شمال روستای پالکانلو قرار دارد. بر اساس تحقیقاتی که در این ناحیه به عنوان یکی از مناطق گبر نشین ایران انجام داده‌اند، دیرینگی آن را برابر با قرون 6 تا هجری قمری و همزمان با دوران ایلخانی می‌دانند. در این زمان گروهی از زرتشتیان به درگز مهاجرت کرده و در روستاهای جلفا، خیر آباد مرکزی و پالکانلو شروع به زندگی کردند و به همین جهت احتمال می‌رود این قبرستان متعلق به همین گروه از زرتشتیان باشد.

این قبرستان در واقع یکی از اماکن دیدنی شهرستان درگز  به‌شمار می‌رود و روی تپه‌ای در درگز قرار دارد که تقریبا ده متر از سطح زمین‌های اطراف ارتفاع دارد. قبور این قبرستان در نقاط مختلف تپه پراکنده‌اند.

وجه تسمیه قبرستان گبرها

در گذشته واژه گبر به زرتشتیان اطلاق می‌شد و بر گرفته از کلمه آرامی گَبْرا یا گَوْرا؛ به معنی مرد است. با گذشت زمان و ورود اسلام به کشور به کلیه افرادی که دینی غیر از دین اسلام داشتند این واژه اطلاق می‌شد و به مرور زمان معنی توهین‌آمیز به خود گرفت.

این واژه احتمالاً در همان دوران ساسانیان برای اشاره به بخشی از زرتشتیان ساکن میان‌رودان (محل زندگی آرامیان) اطلاق می‌شده و پس از اسلام میان ایرانیان به عنوان واژه‌ای کلی برای اشاره به زرتشتیان رواج پیدا کرده ‌است. این کلمه در زبان کردی و بلوچی به معنای مرد، به کار برده می‌شود.

ساختار قبرستان گبرها و آئین خاکسپاری گبر

این قبرستان روی یک تپه و در فضایی به ابعاد 267× 320 متر قرار گرفته است. همان طور که اشاره شد، ارتفاع این تپه از سطح زمین‌های اطرافش حدود 10 متر بوده و در قسمت‌های مختلفی از آن می‌توانید قبرهای مختلفی را مشاهده کنید.

از روش‌های تدفین مردگان به خاک سپردن آنها با لوازم شخصی و لباس‌هایشان است و از مشخصات قبر گبری این است که

اکثرا آنها را طوری می‌ساختند که رو به خورشید باشند. در این قبرستان‌ها بالاترین قبر گبری، قبر موبدها و سردار آنها بوده که در صف اول قبرها قرار داشته است و در درون قبر و زیر خاک اطراف قبر هدایایی را برای آنها می‌گذاشتند.

نه تنها در قبر مغ‌ها بلکه در همه قبرهای گبری اشیایی یافت شده است. برای مثال در قبر افراد فقیر یکی دو عدد کاسه سفالی و در قبر افرادی که ثروت بیشتری داشتند لوازم شخصی همچون خنجر، سپر، زیورآلات و حتی نسخه گنج‌هایی که نشانی اموال فرد درگذشته بوده است را قرار می‌دادند. در برخی از موارد نیز اسب یا قاطر یا سگ فرد را همراه با او دفن می‌کردند. در واقع این اشیا به علت اعتقاد به زندگی پس از مرگ در کنار مرده دفن می‌شد.

راه های دسترسی به قبرستان گبرها

برای این که بتوانید از این اثر تاریخی دیدن کنید فقط کافی است سفری به شهرستان درگز داشته باشید. این کار هم از طریق وسایل حمل و نقل عمومی و هم از طریق خودرو شخصی امکان‌پذیر است.

برای سفر به درگز می‌توانید به اتوبوس به عنوان گرینه‌ای مناسب و کم هزینه نگاه کرده و خرید بلیط اتوبوس درگز را از مِستربلیط در کمترین زمان ممکن و با هزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه انجام دهید.

بازدید از قبرستان گبرها

بازدید از این مکان شرایط خاصی ندارد و حتی نیازی نیست بابت دیدار از آن هزینه‌ای پرداخت کنید. این موضوع را می‌توان یکی از نکات مثبت دیدار از این اثر تاریخی دانست. اگر شما تجربه‌ای از سفر به درگز و بازدید از این قبرستان دارید، نظرات و تجربیات خود را با ما و سایر همراهان مستربلیط به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول

1- قبر گبری چیست؟

قبر گبری نوعی ساختار قبر است که در آیین زرتشت برای دفن مردگان به کار می‌بردند.

2- قبرستان گبری کجاست؟

تپه گبری در شهرستان درگز در استان خراسان رضوی قرار دارد.

3- قدمت گورستان گبری درگز چقدر است؟

قدمت گورستان گبری به دوره ایلخانی بازمی‌گردد.