قلعه دا و دختر؛ معرفی + راه های دسترسی

شهرستان رامهرمز در قسمت شرقی استان خوزستان قرار دارد و از شمال به شهرستان های ایذه و مسجد سلیمان، از شرق به استان کهگیلویه و بویر احمد، از غرب به شهرستان اهواز و از جنوب به بندر ماهشهر می رسد. این شهرستان دارای آب و هوائی گرم است و رودخانه جراحی از شرق آن می گذرد و شهری تاریخی است که تاسیس آن را به هرمز ساسانی نسبت می دهند.

رامهرمز را در گذشته سمنگان می نامیدند و خرابه های رامشیر در سه کیلومتری آن به جای مانده اند. اهمیت رامشیر در گذشته، بیشتر به دلیل نقش ارتباطی آن با بنادر جنوب بوده که توسط پل بزرگ رامشیر، که بر روی رودخانه جراحی (مارون) احداث شده بود، تامین می شد. بررسی های باستان شناسی در دشت رامهرمز، قدمت آن را حداقل تا هزار ششم پیش از میلاد مشخص کرده است.

در این منطقه، علاوه بر کشف آثاری مربوط به دوره عیلامی، شواهدی نیز مربوط به شکوفائی منطقه در دوره ساسانی و اسلامی یافت شده است. یکی از آثاری که از دوران ساسانی در این شهرستان به یادگار مانده، قلعه دا و دختر است که در مجله مستربلیط تاریخچه ای از آن را برای شما بیان می کنیم.

معرفی قلعه دا و دختر

این قلعه بر فراز کوه های گلچینو در سه کیلومتری شهرستان رامهرمز در استان خوزستان و ۵۰۰ متری روستای بغدک و مشرف بر شهر و دشت رامهرمز قرار دارد و دیرینگی آن به زمان ساسانیان بر می گردد. ارتفاع قرار گیری آن از سطح زمین حدود 600 متر و برای بالا رفتن از آن زمانی حدود 30 دقیقه مورد نیاز است. قلعه دا و دختر در میان دامنه کوهایی گچی قرار گرفته است و برای ساخت آن از گچ این کوه ها نیز استفاده شده است.

این قلعه در زبان محلی به قلعه دا و دور مشهور است که معنی آن مادر و دختر می شود. در برخی روایات گفته می شود این نام گذاری ارزش و عظمت زن در آن زمان را می رساند؛ احتمال داده می شود قلعه ای دیگر نیز وجود داشته که به همراه این قلعه، به آنها و دا و دختر گفته می شد یعنی یکی به نام مادر و دیگری به نام دختر خوانده می شدند.

معماری این قلعه، قلعه های رومی دریای مدیترانه را در ذهن ها تداعی می کند و کاربری آن به احتمال زیاد در جهت حفاظت از جاده شاهی، که از شوش تا پاسارگاد کشیده می شد، بوده است. از احتمالات دیگر در مورد کاربری آن، نگهبانی از کاخ و خزائن رامهرمز یا نظارت بر جلگه زراعی، باغها، مزارع و انبارهای غله می تواند باشد.

متاسفانه به خاطر بازدید های مختلف و همینطور انفجار هائی که توسط کارخانه سیمان در اطراف این بنا انجام داده اند، بخشی از آن به کلی ویران شده است. با توجه به معماری خاص و منحصر به فرد بودن قلعه در منطقه در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۴۱۴۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

معماری قلعه دا و دختر

پلان بنا به صورت مستطیل شکل و مساحت آن در حدود 1000 متر مربع است. هنگام بالا رفتن به سمت قلعه، در سمت شمالی آن استراحتگاهی وجود دارد كه از آنجا راه اصلی ورود به قلعه را می‌توان مشاهده کرد. در نخستین پاگرد، محوطه‌ای حدود 20 مترمربع قرار دارد كه آثاری از بقایای برجی ویران شده در آن دیده می شود. از محل برج ویران شده تا قلعه اصلی حدود 100 متر فاصله است كه به صورت مسیری با عرض 3 تا 4 متر برای جلوگیری از تخریب و ریزش تدریجی دیوارها است.

برای ساخت قلعه از مصالحی مانند سنگ و ساروج استفاده کرده اند و برخی نقاط آن را از قلوه سنگ و گچ ساخته اند، كه باعث بالا رفتن استحكام بخش‌های مختلف دیوار شده است. از گچی که در کوه های اطراف موجود بود، به عنوان ملات استفاده شده است و در زیر و قسمت بالایی پی، لایه‌هایی از قیر طبیعی مشاهده می‌شود كه از معادن قدیمی كه در سه كیلومتری ضلع شمالی قلعه وجود دارد به این محل آورده شده اند و مورد استفاده قرار گرفته اند.

از 10 متری محل برج تا قلعه یك ردیف پی با مصالح گچ، سنگ و آجر وجود دارد که به صورت اتاقك است. بنابر گفته ساکنان محلی، در زیر این قلعه راه های زیر زمینی متعددی وجود دارد که متاسفانه به علت اینکه کاوشی در آن صورت نگرفته است اطلاعات دقیقی در مورد این راه ها وجود ندارد.

راه های دسترسی به قلعه دا و دختر

قلعه دا و دختر در سه کیلومتری شهرستان رامهرمز قرار دارد به همین خاطر برای دیدن آن باید به این منطقه سفر کنید. این کار را می توانید با استفاده از خودرو شخصی یا وسایل حمل و نقل عمومی و از طریق خرید بلیط اتوبوس انجام دهید.

شرایط بازدید

اگر برای دیدن قلعه رفتید این کته را در ذهن داشته باشید که این قلعه بر فراز کوه قرار دارد و برای دیدن آن از نزدیک باید از کوه بالا بروید، پس لباس و کفش مناسب را فراموش نکیند.