قلعه هزار درب؛ تاریخچه + راه های دسترسی

قلعه هزار درب کجاست؟ باز هم با مجله مستر بلیط آمده ایم تا شما را با یکی دیگر از جاذبه های میهن زیبایمان و فرهنگ غنی آن آشنا کنیم. سراسر ایران عزیز پراست از بناها و آثار باستانی که از دیرینگی این مرز و بوم حکایت دارد.

در میان تمام شهرهای پرافتخار، ایلام با شیر زنان و غیور مردان کرد و لر هم چون حلقه ای درخشان بر دستان پرمهر غرب سرزمین شهادت و شهامت می درخشد. ایلام در جنوب غربی ایران و در همسایگی استان های کرمانشاه و لرستان و در مسیر کربلا با منابع غنی از نفت و گاز جزو یکی از شهرهای مهم از نظر استراتژیکی و اقتصادی به شمار می رود.

این شهر در گذشته با نام های پشت کوه، ردین، ده بالا و آلامتو در اسناد و کتیبه های کهن ثبت شده است. شهرستان دره شهر در جنوب شرقی استان ایلام و در دامنه کوه های زاگرس و کبیر قرار گرفته دارد. دره شهر در زمان ساسانیان به عنوان بخشی از پایتخت از اهمیت بالایی برخوردار بوده و به لحاظ زمین شناسی یکی از ژئو پارک های جهان محسوب می گردد.

مناطق و جاذبه های زیادی همچون تنگ بهرام چوبین، رودخانه سیمره، آتشکده چهارطاقی، قلعه هزار درب، پل تاریخی گاومیشان، تنگه ماژین، سراب کبیرکوه و بسیاری مناظر چشم نوازآن را به یکی از گزینه های دوست داشتنی گردشگران تبدیل کرده است. قلعه ها در تاریخ فرهنگی و نظامی تمام جوامع نقش مهمی را ایفا می کرده اند.

در برخی موارد به لحاظ سیاسی محلی برای اقامت والیان شهر و یا رتق و فتق امور حکومتی در اختیار مقامات قرار می گرفت. بنا بر موقعیت و مکانی که قلعه ها ساخته می شدند، کاربرد و اهمیت شان تعریف می شود، به طور مثال قلعه هایی که در مرکز شهر تاسیس شده اند برای اقامت والی و یا مکانی برای تصمیم گیری های نظامی به کار می رفته و یا اگر قلعه را در بخش خارجی شهر و روستا می ساختند، از آن برای حفاظت و تامین امنیت منطقه استفاده می کردند.

قلعه هزار درب در شهرستان دره شهر نیز یکی از انواع ابنیه با اهمیت در نواحی مرزی به شمار می رفته است و از آن در جهت مرزبانی و بالا بردن امنیت روستاهای اطراف بهره می گرفتند.

تاریخچه قلعه هزار درب

   در شرق شهرستان دره شهر، قلعه هزار درب با قدمتی که به دوران ساسانیان باز می گردد، یکی از دیدنی ترین جاذبه های گردشگری استان ایلام را پدید آورده است. زیبایی طاق ها و نوع معماری بی نظیرش نشان از هنر دستان پرتوان معماران ایرانی دارد. قلعه در سال 1379 به لیست آثار ملی اضافه شد و در زمره فرهنگ غنی و پرابهت ایران عزیز قرار گرفت.

هزار درب به عنوان پادگان نظامی ایلام باستان و مکانی که در جهت تامین امنیت منطقه غربی رشته گوه های زاگرس و کبیرکوه به شمار می رفته است. تاریخ کهن و پر افتخار ایران اسلامی قطعا ارزش این را دارد، که با صرف کمی وقت و دیدار از این آثار و ابنیه باشکوه بهترین خاطرات را برای خود و خانواده تان رقم بزنید.

امروزه سفر نیز با پیشرفت وسایل نقلیه و شبکه های اجتماعی کاری آسان تر و لذت بخش تر شده است. شما برای تهیه بلیط ها می توانید به سایت های معتبری همچون مستر بلیط مراجعه کرده و به راحتی و با صرف کمترین زمان، بلیط مقصد مورد نظر خود را خریداری نمایید.

نقشه و معرفی بخش های مختلف

از آن جا که قلعه هزار درب یک پادگان نظامی بوده است، طاق های ورودی را به شکل هلالی و پلان های اصلی را مستطیلی و با مصالحی همچون سنگ، ملات و گچ ساخته اند.

بنای قلعه به صورت سه طبقه مجزا متشکل از زیرزمین، همکف و طبقه بالایی طراحی گردیده و برای تهویه و تامین نور بنا از دریچه هایی به ابعاد 1 متر در 1متر، در سقف دالان ها و اتاق ها استفاده کرده اند. طبقات و اتاق ها با درگاه های تودرتو به یکدیگر مرتبط می شوند.

پی بنا در تمام ضلع های قلعه و با کاربردی همچون حصار طراحی شده و با دیوارهایی به قطر 5 متر، که کاملا به پرتگاه مشرف هستند، ظاهری امن و پر ابهت را برای آن به وجود آورده است.

در بخش شمالی دیواری به ارتفاع 7 متر بنا گردیده که 4 متر از دیوارهای اصلی پایین تر است، اما هنوز دلیل ساخت آن و یا کاربردش مشخص نشده، فقط در برخی نوشته ها بیان شده که ممکن است دیوار نیمه کاره رها شده باشد و یا قرار بوده در بخش شمالی قلعه به عنوان پناهگاه در مواقع اضطراری جهت نجات جان ساکنان شهر یا روستاهای اطراف مورد استفاده قرار بگیرد. در قسمت داخلی محوطه با سفال های کنده کاری شده و طرح برجسته تزیین شده و عمدتا به رنگ نخودی هستند.

شیوه ساخت و نوع مصالح به کار رفته و نوع پی ریزی ها نشان می دهد که به طور قطع قلعه متعلق به زمان ساسانیان است. در قسمت های جنوبی و غربی قلعه برج هایی به چشم می خورد که برای نگهبانی به کار می رفته، و مصالحی همچون گچ پخته شده است و قلوه سنگ ها به شدت استحکام برج ها به رخ می کشد.

بخش های شاه نشین و تالار ملاقات نیز کاملا از ارجحیت نظامی بنا بر کاربردهای دیگرش حکایت دارد. طاق های هلالی که به صورت هزار تو در قسمت زیرین بخش مستطیلی قلعه قرار گرفته اند، نمایی اسرار آمیز و عجیب ایجاد کرده اند.

برخی از باستان شناسان معتقدند، به جز طبقه ای که هم اکنون به عنوان زیر زمین مشاهده می شود، طبقات دیگر نیز در قسمت های عمیق تر وجود دارد، و یا قلعه را بر بنایی که پیش تر از هزاردرب در آن مکان موجود بوده بنا کرده اند. در اطراف بنا ابزار و سفالینه هایی یافت شده که قدمتی پیشتر از دوران ساسانیان را نشان می دهد، که احتمال بناهای قدیمی را در بخش های عمیق تر قلعه قوت می بخشد.

علاقه مندان و دانشجویان رشته های باستان شناسی برای درک مفاهیم و قدمت بناهای کهن می توانند این قلعه را به عنوان گزینه ای ایده آل برای بررسی و تحقیق انتخاب کنند، استحکام بنا موجب شده تا از تخریب کمتری نسبت به سایر بناهای هم دوره قلعه برخوردار باشد، که همین امر به علاقه مندان کمک می کند تا با زوایای دقیق تری از بافت ساختمانی معماری دوران ساسانی آشنایی پیدا کنند.

اتاق های مسکونی که سه درب ورودی دارند، برای شاه نشین از آن ها بهره می گرفته اند، که هر درب برای ورود یک طبقه خاص طراحی شده اند، به طور مثال درب جنوبی اتاق به راهروها منتهی شده و مخصوص خدمتکاران، و دربی که به ایوان اصلی راه دارد برای تردد اشراف به کار می رفته است.

شرایط بازدید

برای بازدید از این اثر ارزشمند و کهن، مقررات و ضوابط خاصی وجود ندارد و علاقه مندان می توانند در تمام ایام هفته به صورت شبانه روزی از قلعه هزار درب دیدن فرمایند. از آن جا که قلعه دارای بخشی های داخلی و دالان های تودرتو می باشد، بهتر است برای یک بازدید دقیق و کامل در ساعات روز به این مکان سفر نمایند. این قلعه طراحی ها و ریزه کاری های هنرمندانه ای دارد، که به طور قطع هر بیننده ای را شگفت زده خواهد کرد.

راه های دسترسی

  برای دسترسی به شهرستان دره شهرعلاوه بر تهیه بلیط اتوبوس دره شهر می توانید از طریق استان کرمانشاه نیز به این منطقه سفر نمایید. استان کرمانشاه نیز یکی از مناطق تاریخی با پیشینه ایی هزاران ساله می باشد، که با بیشترین سازه های سنگی و مناظر طبیعی و بکر، سالانه علاقه مندان بیشماری را از سراسر ایران و کشورهای دیگر به این دیارکهن فرا می خواند.

دوستداران اماکن باستانی می توانند، با سفر به کرمانشاه و دیدار از جاذبه های گردشگری آن، از طریق اتوبوس به راحتی به ایلام و شهرستان دره شهر، بروند و با مناظر و آثاربسیاری که در طول مسیر قرار گرفته اند نیزآشنا شوند.