آسیاب های آبی دزفول؛ تاریخچه + راه های دسترسی

دزفول در شمال استان خوزستان قرار دارد که مساحت بافت قدیمی آن حدود 250 هکتار می شود. بافت تاریخی دزفول دارای بناهای باستانی متنوعی است. آسیاب های آبی و تاریخی دزفول از مهم ترین سازه های آبی این شهر به شمار می روند و در سه قسمت از رودخانه دز قرار دارند.

اگر شما هم تصمیم دارید برای بازدید از این آسیاب ها راهی شوید می توانید با مراجعه به مجله مستر بلیط تمامی اطلاعات مورد نیاز خود را به دست آورید.

تاریخچه آسیاب های آبی دزفول

اولین آسیاب های آبی رودخانه دز در زمان حکومت ساسانیان یعنی در حدود 1700 سال پیش بنا نهاده شد  که با استفاده از آن گندم ها را آرد می کردند و در زمان حکومت قاجاریان و پهلویان همچنان پا برجا ماند از طرفی هم به اقتصاد شهر دزفول رونق خوبی بخشیده بود. برخی از این آسیاب های آبی که در سه قسمت رودخانه قرار دارند مربوط به زمان حکومت صوفیان و قاجاریان هستند.

تعداد آسیاب ها حدود 50 تا 60 حلقه می شود که  بعضی از آن ها در زیر پل قدیمی و بعضی دیگر در زیر پل جدید و چند تایی هم در محدوده علی کله قرار دارند، اما به دلیل طغیان رودخانه و بالا آمدن آب آن بعضی از آن ها خراب شده اند یعنی امروزه حدود 20 حلقه از این آسیاب ها باقی مانده است.

آسیاب های آبی دزفول به عنوان یکی از اثرهای تاریخی این شهر در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده اند و در سال 1390 زمانی که سازه های آبی دزفول ثبت جهانی شدند بازگشایی شدند.

رومن گرشمن این سیستم را به عنوان قدیمی ترین سیستم آبیاری در جهان معرفی کرده است و قدمت آن را به حدود 1400 تا 1500 سل قبل می داند. در وسط رودخانه روی یکی از دهانه های آسیاب های آبی طاق های عظیمی مشاهده می شود که شبیه به ایوان های زمان ساسانیان است و با توجه به علاقه  شاهان ساسانی می توان آن را جایگاه محتشمی در گذشته معرفی کرد. این سازه ها در اوایل پل بند بوده اند که بعد ها با تغییراتی جزئی به آسیاب تبدیل شده اند.

نقشه و معرفی بخش های مختلف

آسیاب های آبی دزفول نمادی از آثار تاریخی زمان ساسانیان به شمار می روند که هنوز هم کارایی خود را حفظ نموده اند. محوطه سازی های مناسبی را در این اطراف انجام داده اند و سفره خانه ای را در کنار این سازه ها راه اندازی کرده اند، به دلیل راه اندازی چرخ یکی از این آسیاب ها، آن جا لقب موزه آب را گرفته است که استقبال زیادی هم از سوی گردشگران داشته است.

قرار گرفتن این موزه در بستر رودخانه و مجاور بودن با جاده ساحلی و پارک ساحلی رعنا و پل قدیم دزفول باعث شده این منطقه به یکی از مناطق گردشگری دزفول تبدیل شود. اگر شما هم به دیدن این آسیاب های آبی علاقه مند هستید می توانید با مراجعه به سایت معتبر مستر بلیط اقدام به خرید بلیط مورد نیاز خود نمایید.

 این سازه ها را از ملات ساروج، آجر و قلوه سنگ ساخته اند. پایه های آسیاب های آبی را از ملات گچ، خاکستر و آجر در سه ردیف متوالی ساخته اند. طرز قرار گرفتن آسیاب های آبی در گذشته به مانند سدی بوده تا آب را به جای مورد نظر هدایت کند. این سیستم پیشرفته ساسانیان باعث می شد آب اول رودخانه قطع شود.

سنگ های داخل آسیاب ها در قسمت پایین دو تکه آن ثابت هستند و با توجه به نیروی آب رودخانه چرخ آن حرکت می کند. هر آسیاب دارای 5 نفر کارگر بوده که هر کدام مسئولیتی های مختلفی بر عهده داشته اند.

در گذشته زمانی که آب رودخانه کم می شد سبد هایی حصیری را از سنگ پر می کردند و بر روی هم قرار می دادند که در نهایت یک بند انحرافی را تشکیل می داند  که باعث می شد آب رودخانه بالا آید.

آسیاب ها را مانند کشتی ساخته اند  که دلیل آن هم برای تنظیم فشار آب بوده است. آسیاب های آبی دزفول دارای مالکان خصوصی بوده اند که به آن آسیابان لوینه گفته می شد.

شرایط بازدید

هنگامی که برای سفر آماده می شوید بدون شک به فکر جاذبه های آن منطقه هستید. بسیاری از افراد ممکن است به آثارهای تاریخی علاقه داشته باشند بنابراین می توانند با رفتن به دزفول از سازه های آبی تاریخی این منطقه دیدن نمایند و برای بازدید از این آسیاب ها نیازی نیست هیچ گونه هزینه ای را بپردازید و هر زمانی که بخواهید می توانید به این منطقه بروید.

راه های دسترسی به آسیاب های آبی دزفول

بسیاری از افراد هنگام سفر از خودروی شخصی استفاده می کنند بنابراین هنگامی که راهی دزفول می شوید، باید مسیر رودخانه دز را پیدا کنید در آن جا می توانید آسیاب های آبی را مشاهده نمایید. از طرفی برخی دیگر از افراد برای مسافرت از اتوبوس استفاده می کنند در این صورت می توانید با مراجعه به سایت اینترنتی مستر بلیط اقدام به خرید بلیط اتوبوس دزفول نمایید و راهی سفری لذت بخش شوید.