قلعه ارشق؛ تاریخچه + راه های دسترسی

شهرستان مشکین شهر را می توان یکی از شهرای پر جاذبه استان اردبیل دانست که سالانه و در فصول مختلف سال پذیرای گردشگران و مسافران داخلی و خارجی زیادی است، یکی از جاذبه های گردشگری در این شهر قلعه ارشق محسوب می شود.

قلعه ارشق به دوره سلجوقیان- دوره ایلخانان مربوط می شود این اثر به عنوان یکی از آثار ملی در تاریخ 10 خرداد 1382 و با شماره ثبت 8893 به ثبت رسیده است. از نظر طبیعت مشگین شهر را می توان دارای طبیعت بسیار زیبایی دانست که از جالب ترین مراتع پاییزه و بهاره عشایر شاهسون برخوردار است. برای آشنایی بیشتر با این جاذبه دیدنی با مجله مستر بلیط در ادامه همراه باشید.

تاریخچه قلعه ارشق

قلعه ارشق از نظر پلان معماری به معماری قلعه قهقه و قلعه بابک شباهت بسیار زیادی دارد. از نظر تاریخی می توان گفت، قعلعه ارشق در منطقه ای واقع شده است که در زمان عهد ساسانیان و اشکانیان مهد تمدن باستان محسوب می شده در واقع آثاری که از دل خاک بدست آمده می تواند گویای این واقعیت باشد.

آثار و عتیقه هایی که از منطقه ارشق بدست آمده است در موزه نگهداری می شود و افراد را به یک دوره تاریخی بسیار زیبا رهنمون می کند. در کتاب های جغرافیایی زمان گذشته ارشق را جزء تومان مشگین محسوب می کردند، تومان مشگین بنابر سابقه تاریخی این مجموعه در 7 شهر از جمله «مشگین، خیاو، انار، ارجق(ارشق) و اهرو تکتپه و کلیبر» وجود دارد.

دیواره قلعه، دارای صخره های خطرناک به شکل عمودی است، البته ممکن است این صخره ها به واسطه بشر پیدایش یافته باشند دلیل اصلی وجود چنین صخره های عمیق را می توان فوران کوه آتشفشانی سبلان در آن منطقه و فرسایش طبیعی دانست.

نقشه و معرفی بخش های مختلف

دهستان ارشق که در واقع معروف است به « قلعه ارشق » از قسمت شرق به جمهوری آذربایجان، از غرب به دهستان مشگین شرقی و از قسمت شمال به دهستان اجارود، خروسلو و برزند محدود می شود. مستر بلیط شما را در این باره بیشتر راهنمایی خواهد کرد، قلعه ارشق بر روی صخره بسیار بلند کوهستانی بنا شده است که برج ها و باروهای متعددی را داراست که با گذشت زمان تخریب شده و چیزی که از آن باقی مانده است 4 عدد برج نیمه استوانه ای یک اتاق بزرگ و بقایای به جامانده از دیوار قلعه است.

راه ورود به قلعه فقط از یک سمت و قسمت خاوری امکان پذیر است و از سه طرف دیگر قلعه به پرتگاه بسیار عمیق و مخوف کوهستانی منتهی می شود، مصالح به کار رفته در این قلعه از نوع ساروج آهکی است و همچنین نوع سنگ های استفاده شده در آن از سنگ های لاشه ای بوده است. در قسمت فوقانی باقی مانده از قلعه خرابه هایی مانند: آب انبارهای سنگی و بناهای سنگی که در دوران گذشته به دست انسان ها ساخته شده بود موجب شکوه و زیبایی فوق العاده قلعه شده است.

متاسفانه معماری قلعه ارشق با گذشت زمان در اثر عوامل انسانی و طبیعی ویران شده است که میراث فرهنگی با بررسی و مطالعات درصدد احیاء و حفظ آن می باشد. با توجه به معماری فرهنگی که در این بنا مورد استفاده قرار گرفته است بیانگر این است که این قلعه در اوایل دوره اشکانیان بنا شده و در دوران های مختلف تاریخی و اسلامی از جمله: سلجوقی و ایلخانی، ساسانی مورد استفاده قرار گرفته، با توجه به آثاری که باقی مانده می توان گفت از از آن ها به عنوان قلعه دفاعی و نظامی در مقابل هجوم بیگانگان در قرن های مختلف استفاده شده است.

دلیل احداث این قلعه برروی صخره های کوهستان را می توان دلایل نظامی و تدافعی که برای حمله به سرزمین های امپراطوری روم از جمله ارمنستان صورت می گرفته دانست که از امکانات طبیعی موجود در اطراف قلعه و در داخل تپه ماهورها و دره ها که در گذشته استفاده شده است.

سفالینه هایی که از این قلعه کشف شده به رنگ های گوناگونی است که نشان دهنده ظرافت کار هنرمندان در گذشته و همچنین از این قلعه سفالینه های نقش دار از دوره اسلامی کشف شده که گویای تداوم زندگی در این منطقه در طول قرن های متوالی است.

در شمال شرقی و قسمت سراشیبی قلعه ارشق آجرهای قرمز رنگی در ابعاد 25*25 وجود دارد که نشان دهنده شکوفایی و رونق قلعه در زمان حکومت ساسانیان است. چرا که از دوره ساسانیان استفاده و به کار گیری از آجر متداول شده است.

در قلعه ارشق در قسمت شرقی آن در میان دیوارها، جای دری به عرض 120 سانتی متر وجود دارد که به احتمال زیاد جای در ورودی به داخل قلعه است همچنین در قسمت ورودی شرق قلعه یک برجک نیمه استوانه ای که در آن از سنگ های لاشه ای بر روی صخره سنگی استفاده شده که در حال حاضر فقط 15 ردیف از سنگ های آن باقی مانده و مابقی از بین رفته و ویران شده اند این سنگ ها با مصالح ساروج ساخته شده اند.

جای یک کوره آتشدان در قسمت محوطه شرقی قلعه وجود دارد که از تپه های اطراف قلعه، سنگ گچ آبدار را که به وفور هم یافت می شود به آن جا برده و تبدیل به گچ می کردند ژیپس ها در اثر حرارتی که می دیدند شکل متبلور خود را از دست داده و تبدیل به گچ می شدند. در قسمت بالایی قلعه و همچنین شرق آن پی بنایی از آجر دیده می شود که احتمالا در گذشته جایگاه و اطاقک دید بانی یا ساخلوی قلعه بوده است.

شرایط بازدید

قلعه ارشق یکی دیگر از جاذبه های گردشگری و تاریخی در مشگین شهر استان اردبیل است، که گردشگران بسیاری برای بازدید از این مکان به آن جا سفر می کنند در حالی که این قلعه اندکی تخریب شده اما دارای نمایی فوق العاده است، افراد و گردشگران علاقمندی که قصد سفر به این مکان تاریخی را دارند همه روز و در همه ساعات می توانند از آن جا بازدید کنند و با تهیه و خرید بلیط اتوبوس مشگین شهر به مقصد برسند.

راه های دسترسی به قلعه ارشق

قلعه تاریخی ارشق مانند سایر قلعه های قره داغ آذربایجان واقع در 30 کیلومتری شمال باختری مشگین شهر و در سواحل باختری رودخانه پرآب قرار دارد که منطقه بی نظیری از لحاظ طبیعت است.

برای رسیدن به این قلعه باید از میدان مرکزی مشگین شهر به سمت روستای نصیر آباد حرکت کرد و از روستای تنبق که واقع در کنار رود پرآبی است گذر کرد افرادی که علاقمند به مکان های تاریخی و قدیمی هستند می توانند با استفاده از خودروی شخصی و وسایل نقلیه عمومی به بازدید این مکان بسیار زیبا بروند و با جاذبه های تاریخی مشگین شهر آشنا شده و لحظات فوق العاده ای را برای خود و خانواده خود رقم بزنند.