میدان عتیق؛ تاریخچه+نقشه

شهر اصفهان یکی از مرکزی ترین شهرهای ایران می باشد که فرهنگ هنر و معماری ایرانی در آن بسیار چشم نواز است و به شهرت جهانی رسیده است، این شهر بناهای تاریخی زیادی را از عهدهای دیرین در خود جای داده است، بیشتر این ساختمان ها مربوط به دوران حکومت صفویان و قاجاریان می شود که به کار بردن سبک معماری ایرانی را در آن ها به خوبی می توان مشاهده نمود. یکی از آثار تاریخی آن میدان عتیق می باشد که امروزه مورد بازسازی قرار گرفته است.

تاریخچه میدان عتیق

این میدان را با نام های مختلفی می شناسند که شامل: سبزه میدان، میدان امام علی و میدان کهنه می باشد که همه آن ها به یکی از بی نظیر ترین اثرهای تاریخی اصفهان اشاره دارد. یکی از مهم ترین میدان هایی که در زمان های کهن در شهر اصفهان قرار داشته است و نوعی قلب این شهر می باشد همین میدان عتیق می باشد و در عکس ها می توانید نمونه هایی از این میدان را مشاهده کنید.

اکنون این میدان به دلیل موقعیت قرار گیری اش و ارزش تاریخی آن به یکی از محله های شلوغ و پر توریست شهر اصفهان تبدیل شده است. این میدان خیابان های ولیعصر، هاتف، عبدالرزاق و مسجد جامع را به هم وصل می کند.

در مجله مستر بلیط خواهید خواند که ساختن میدان نقش جهان به عنوان جنبه ای منفی در شهر اصفهان به شمار می رفت که جنبه منفی آن هم به دلیل وجود میدان کهنه یا همان میدان عتیق اصفهان می باشد زیرا با ساخت و احداث میدان نقش جهان دست فروش ها و کسبه هایی که در میدان عتیق مشغول به فعالیت بودند نقل مکان نمودند و بساط خود را به میدان نقش جهان آوردند و از طرفی این امر باعث می شد که میدان کهنه اصفهان ارزش خود را از دست بدهد و رونق پیش را نداشته باشد؛ اما با بازسازی میدان کهنه توانستند در توسعه آن نقش عظیمی را ایفا کنند و عظمت گذشته خود را به دست آورده است.

در زمان حکومت پادشاهی سلجوقیان یکی از مهم ترین میدان شهر اصفهان میدان عتیق بوده است و به نوعی هسته اصلی شهر را تشکیل داده بود. در زمان حکومت سلجوقیان بناهای دیگری را هم احداث نمودند که شامل: مسجد جامع، امامزاده اسماعیل، گنبد تاج الملک، گنبد نظام الملک، امام زاده اسماعیل و مناره های مسجد امام علی می شود که در نوع خود را ارزش تاریخی برخوردار هستند.

البته با توجه به منابع تاریخی که موجود است زمان احداث میدان کهنه خیلی قبل تر از این بوده است و حتی در بعضی پژوهش ها نوشته اند که قدمت آن به سال های اول ورود مسلمانان بر می گردد، این میدان در هنگام حمله مغول ها به کشور ایران آسیب هایی جدی را متحمل شد اما بعد از آن در زمان حکومت ایلخانان و تیموریان مورد مرمت قرار گرفت و تا حدودی توانستند آن را تعمیر نمایند.

بهترین زمان سفر به اصفهان اواخر تابستان و اوایل بهار می باشد. اگر با سرما یا گرما مشکلی نداشته باشید در تمام فصول سال می توانید به این شهر تاریخی سفر نمائید.

نقشه و معرفی بخش های مختلف میدان عتیق

میدان کهنه اصفهان را می توان یکی از عناصری به شمار آورد که چهار محله را به هم الصاق می کند، همچنین از چهار بخش مختلف تشکیل شده است، میدان اصلی، پارکینگ، جلوخان مسجد جامع، پارکینگ و زیر گذرها از اجزای تشکیل دهنده آن می باشند که امروزه به مکانی پر گردشگر تبدیل شده و نورپردازی هایی که در فواره ها وجود دارد می تواند چشم نوازی بی نظیر را خلق کند.

این میدان را به شکل ذوزنقه ساخته اند و دست فروش های متعددی در آن مشغول به کسب و کار هستند که یادگاری های زمان کهن را به رخ می کشاند. زیر گذر میدان عتیق اصفهان مسجد جامع را به ساختمان هارونیه و کاسه گران و بازار اصفهان را به هم وصل می کند که به همین علت نقش اساسی را ایفا می کند.

به طور کلی می توان گفت بازار قیصریه، ارگ سلجوقی، کوچه هارونیه و بازار از عناصر مورد توجه این میدان به شمار می روند. چند مورد از عنصرهای میدان عتیق برای شما شرح خواهیم داد تا هنگام بازدید از آن متوجه زیبایی بی نظیر آن شوید. زمانی که تصمیم می گیرد برای دیدن از این بناهای تاریخی راهی شهر اصفهان شوید بهتر است از سایت معتبر مستر بلیط برای خرید بلیط هواپیما اصفهان اقدام نمایید و در کمترین زمان ممکن به شهر اصفهان بروید.

بازار ریسمان: یکی از بازار های تاریخی و مشهور کشور ایران بازار قیصریه نام دارد که قسمت های مختلفی را شامل می شود. همان طور که متوجه هستید یکی از بهترین سوغاتی های شهر اصفهان صنایع دستی آن می باشد که هر گردشگری در هنگام سفر به این شهر باید از آن ها خریداری نماید و بدون شک یکی از بهترین بازار ها برای خرید صنایع دستی بازار قیصریه می باشد.

اگر چه از ساخت آن خیلی می گذرد اما هنوزم با وارد شدن به این بازار می شود جلال و عظمت آن را به خوبی مشاهده نمود در زمان حکومت صفویان این بازار یکی از لوکس ترین مرکزهای خرید به شمار رفته است و هنوز هم رونق پیشین خود را دارد. بازار قیصریه از سر در قیصریه شروع خواهد شد و به بازارهای دیگری مثل بازار دارالشفا و بازار چیت سازها امتداد می یابد. این بازار یکی از بازارهای سر پوسیده شهر اصفهان می باشد که چندین کیلومتر طول دارد.

اکنون در این بازار می توان مغازه هایی را مشاهده نمود که از آن زمان تاکنون مشغول به فروش یک نوع کالا هستند و به نوعی برای گردشگران جالب می باشد که از حدود 400 سال پیش فقط یک نوع کالا را در یک مغازه به فروش می رسانند. سر در این بازار قوس مانند می باشد و در تزئینات معماری آن از سبک هنر ایرانی بهره برده بودند که امروزه رونق خود را کم و بیش از دست داده است، در اواسط این بازار محوطه ای به شکل گنبد وجود دارد که به دلیل وجود گنبد زیبای آن مشهور می باشد.

در قسمت غربی بازار هم می توان شاهد کاروانسرایی بود که دو طبقه دارد و در دو طبقه آن حدود 148 اتاق موجود می باشد. در قسمت شرقی آن با ضرابخانه ای رو به رو خواهید شد که امروزه مشغول به تجارت کالاهایی مثل پارچه و قلم کاری‌های اصفهانی هستند.

جلوخان مسجد جامع اصفهان: مسجد جامع اصفهان یکی از مهم ترین اثرهای تاریخی زمان حکومت صفویان می باشد که قبل از انقلاب اسلامی به نام مسجد جامع عباسی مشهور بود و یکی از مسجد های میدان عتیق اصفهان به شمار می رود که جلوخان آن با این میدان منظره ای بی نظیر را به نمایش می گذارد. بنای این مسجد در ضلع شرقی از میدان نقش جهان واقع شده است و از لحاظ معماری یکی از اثرهای ارزشمند ایرانیان می باشد.

این ساختمان را در زمانی که میدان نقش جهان را اجرا می کردند به دستور شاه عباس احداث نمودند و در دوره شاه صفی آن را به اتمام رساندند. مسجد جامع اصفهان دارای یک گنبد اصلی، 2 شبستان و چهار مناره می باشد و از اطراف دارای 4 ایوان و حیاط است. در زمان حکومت صفویان دو طرف مسجد را مدرسه ای ساخته بودند برای تعلیم و تربیت طلاب دینی که به مدرسه شاه سلطان معروف بود.

دو قاب در دو طرف مدخل مسجد قرار دارند که آن ها را به شکل سجاده طراحی کرده اند و نماز گزارها بر روی آن نماز می خوانند. با اندکی فاصله می توان این نما را بسیار زیباتر مشاهده نمود و گاهی اوقات رنگ آبی آن حالتی درخشان را به نمایش می گذارد و کاملا در تضاد با کاخ های شاهی ساخته شده است که قدرت دیدن را در زندگی شهری نشان می دهد.

جلو خان مسجد جامع امام در سمت شمالی آن قرار گرفته است که یکی از ضروریات برای میدان عتیق به شمار می رفته است؛ اما با توجه به این که محراب باید دقیقا رو به قبله باشد یعنی به طرف شمال شرقی به جنوب غربی باشد برای اینکه قنای به وجود نیاید باید نهایت دقت را به کار می بردند، این مشکل را با دقت تمام توانستند حل نمایند. شخصی از سمت جلوخان به دهلیزی وارد می شود که می توان گفت یکی از ویژگی های سازه های تاریخی ایران در زمان های کهن بوده است.

این دهلیز را به شکل دایره ساخته اند به همین علت هیچ گونه جهتی برای آن پیدا نخواهد شد و می توان آن را به پاشنه ای تشبیه نمود که بنا، بر روی آن می چرخد. دهلیز را رو به طاق بلند ایوان قسمت شمالی می گشایند و از فضایی تاریک و عمیق ناگهان حیاطی روشن را مشاهده خواهید نمود که نور آفتاب در آن خود نمایی می کند. در طرف دیگر حیاط مسجد سردر شبستان واقع شده است که به مانند دروازه ای به جهانی دیگر از عظمت و جلال و شکوه می باشد.

بنای هارون ولایت: یکی از قدیم ترین بناهایی مذهبی در دوره صفویه ساختمان هارون ولایت می باشد که در سال 918 هجری در زمان حکومت شاه اسماعیل احداث شد و بعد از وی توسط جانشینانش توسعه پیدا کرد. ساختمان هارونیه شامل دو صحن، در شمال و غرب، یک گنبد کاشی کاری شده و سردر می شود. سردر آن را بسیار مجلل و ارزشمند تزئین نموده اند و با تزئینات کاشی کاری که بر روی آن انجام داده اند به بنایی بی نظیر تبدیل شده است.

سردر آن را دو محوطه مربع شکل تشکیل داده اند که در قسمت غرب و شمال واقع شده است. ساختمانی که در غرب هارونیه قرار گرفته است مدرسه ای را تشکیل می دهد که در اطراف آن اتاق‌هایی وجود دارد. در قسمت های مختلفی از این بنا می توانید شاهد کتیبه‌هایی باشید که نشان دهنده تعمیرات و تغییرات آن می باشد یکی از این کتیبه ها که با خط نستعلیق برجسته نوشته شده است اشعاری را شامل می شود که تعمیرات سال های 1066 و 10 67 را باز گو می کند. تنها ویژگی که بنای هارونیه را از جنبه های مذهبی آن جدا می سازد کاشی های زنده و شفاف آن می باشد که هیجان خاصی را در خود به نمایش می گذارند.

شرایط بازدید از میدان عتیق

همان طور که گفتیم میدان امام علی یکی از بناهای تاریخی و ارزشمند شهر اصفهان می باشد که هر ساله گردشگران زیادی برای دیدن از این میدان و عناصر آن راهی شهر اصفهان می شوند؛ هنگام بازدید از میدان عتیق لازم نیست هیچ هزینه ای را پرداخت نمایید، مگر اینکه قصد داشته باشید از دست فروش های آن جا که مشغول به فعالیت هستند خرید نمایید.

با توجه به وسعت این میدان و مجموعه های آن باید بگوییم که حدود 2 ساعت را باید برای بازدید از این میدان قرار دهید؛ بنابراین برای مسافرت به شهر اصفهان و بازدید از این مکان های بی نظیر می توانید با استفاده از اتوبوس راهی سفر شوید برای تهیه بلیط هم می توانید از طریق اینترنت اقدام به خرید بلیط اتوبوس اصفهان نمایید.

آدرس و مسیر دسترسی با مترو

متروی اصفهان را در سال 1381 احداث نمودند که اکنون هم فعالیت های آن ادامه دارد. این مترو از دو خط برون شهری و درون شهر تشکیل شده است. خطوط شمالی جنوبی آن از شمال شهر اصفهان آغاز می شود و تا ترمینال مسافربری صفه در جنوب اصفهان ادامه پیدا می کند، کل این مسیر حدود 20 کیلومتر می شود و 21 ایستگاه را از آن خود کرده است. اگر قصد دارید که با مترو به بازدید از میدان عتیق بروید باید از تختی پیاده شوید و چند کیلومتری را با تاکسی طی کنید سپس به میدان مورد نظر خواهید رسید.