آتشگاه اصفهان؛ تاریخچه+نقشه

آتشگاه اصفهان مجموعه ای تاریخی و بسیار قدیمی با بیش از 1000 سال قدمت است که در فراز کوهی در کنار زاینده رود قرار گرفته است. این آتشگاه یادگاری کهن از دوران باستان است که تا به امروز برای ما به جا مانده است. این آتشکده یکی از هفت آتشکده بسیار بزرگ و پر اهمیت عصر ساسانیان است که از معماری زیبا و دیرینه و همچنین پیشینه تاریخی کهن ومهمی برخوردار است.

برای اطلاعات بیشتر درباره این آتشکده با مجله مستر بلیط همراه باشید.

تاریخچه آتشگاه اصفهان

آتشگاه اصفهان که به آن آتشکده نیز می گویند از تاریخی ترین یادگاری های باستانی است که از دوران ساسانی به جا مانده است و در غرب اصفهان در بلندای کوه آتشگاه واقع شده است. کوه آتـشگاه در ماربین یا سده، مکانی مقدس به شمار میرفته است و محل دفن طهمورث پیامبر بوده است که با استناد به گفته های تاریخ طبری حدودا در قرن ششم قبل از میلاد زندگی می کرده است. همچنین می گویند این سازه دارای تونلی مخفی است که به خمینی شهر می خورد و یکی از مهم ترین مراکز نگهداری گنجینه ها و وسیله های مهم در زمان حمله اسکندر مقدونی به ایران بوده است.

این آتشگاه با نام دژ مهربین شناخته می شده است و در حال حاضر مردم به آن قلعه ماربین یا آتشکده یا آتشگاه می گویند. موقعیت جغرافیایی این آتشکده در بخش ماربین است. بنای آن در بلندای 100 متری کوه آتشگاه قرار گرفته است، در بخش ماربین و در 8 کیلومتری غرب اصفهان، در قسمت خمینی شهر قرار گرفته که با منارجنبان تنها 2 کیلومتر فاصله دارد و همچنین می توان گفت در بخش شمالی بزرگ راه اصفهان – نجف آباد است.

کوه آتشگاه در مقابل زاینده رود قرار گرفته که می توان از بالای آن چشم انداز بی نظیر و زیبایی از شهر و چهار سوی آن، چهار باغ و باغ ها، کشتزار های محیط اطراف و… را مشاهده کرد.

نقشه و معرفی بخش های مختلف

معماری این بنای باستانی همان طور که قبلا گفتیم به درستی بیانگر ارزش و قدمت تاریخی آن است. این سازه عظیم که از آثار به دست آمده و باقی مانده مشخص است در قبل داراب 5 طبقه بوده است در حال حاضر فقط 2 طبقه از آن را می توان دید. هر گوشه اش 107 متر طول داشته است و مانند دژی نفوذ ناپذیر بوده که در مقابل حملات ساخته شده است. از ستون هایی بلند و محکم که از بین کوه تا اتاقک بالای کوه ادامه داشته است آثاری قابل مشاهده است.

همچنین نشانه ها و آثاری از اتاق هایی متعدد که روی آن ستون ها استوار بوده اند. اگر قصد داشته باشید از این سازه تاریخی دیدن کنید و از کوه بالا بروید، در حال بالا رفتن، به آثاری از پله های ساخته شده در دل کوه بر می خورید که در حال حاضر، زمان تنها اثری ناچیز از آن ها به جای گذاشته است. در دیواره ها پایه هایی باقی مانده از آن زمان به جای مانده است که نشان دهنده این موضوع  می باشد که در طی قرن های گذشته این بنا، گنبدی دوار و بلند داشته است.

بافت تپه

این تپه از سنگ های رسوبی تشکیل شده است. تراز پایین و بالای آن با توجه به ارتفاع سطح دریا بررسی شده است که پایین آن در ارتفاع 1610 متر قرار دارد که حدودا از تراز مرکز شهر اصفهان 50 متر بالاتر است و بلندای آن در ارتفاع 1715 متری از سطح دریا بنا شده است. از نظر زمین شناسی تشکیل این تپه در دوره کرتاسه بوده است.

بافت بنا

این بنا از بافتی جالب ساخته شده است. اساس آن از خشت خامی بوده که از ملات خاک رس، آهک و ساقه های نی در تشکیل آن استفاده شده است. ساقه های نی خشک را در بین خشت ها برای استحکام و محکمی بیشتر به کار می برده اند. این سازه پایه هایی بزرگ و خشتی داشته که تقریبا از میان تپه آتشگاه شروع شده و تا بالا ادامه یافته و تبدیل به ستون های محکم و مستحکم می شده است.

در بلندای این بنا و در بالاترین نقطه کوه آتشگاه، اتاقکی گرد و دارای هشت گوشه دیده می شود که می توان نقطه نهایی این معماری را این اتاقک دانست. جنس آن از خشت است و دور تا دورش با پنجره هایی 8 گانه پوشیده شده است و نیم متر قطر دارد. اکثرا به دلیل وجود پنجره هایش که رو به بیرون هستند اعتقاد دارند موبدان زرتشتی از آتش جاودان و مقدس در این محل نگهداری می کرده اند. گواه چندانی از آخرین مرتبه ای که این آتشگاه فروزان و شعله ور بوده است در دست نمانده است.

با توجه به بررسی های انجام شده این سازه از قرن ششم پیش از میلاد بر جای مانده است و در قرن سوم میلادی به محلی برای برپایی آتش جاویدان تبدیل گشته است. همان طور که گفته شد در متن های قدیمی از این بنا با نام دژ مهرین یاد کرده اند و قدمت و اصالت بنا با اشارات بسیاری که به فرهنگ و تمدن دیرینه این شهرک باستانی (مهرین و ماربین) مشخص است.

به طور کلی این مجموعه اتاق ها و ساختمان هایی در چهار طرف تپه داشته است که تا زیر اتاقک آتشگاه ادامه داشتند. هم اکنون فقط سازه های قسمت شمالی و بخشی از قسمت شرقی سالم مانده اند. روی برخی از خشت های سازه های شمالی نیز عدد 1352 در قالب خشت حک شده اند که به نظر می رسد مربوط به بازسازی این بنا در دوره پهلوی باشد. علت سالم تر ماندن این نواحی نیز همین امر است. این بنا در تاریخ 11 آذر 1330 به ثبت ملی رسیده است و می توان نام آن را در فهرست آثار ملی ایران مشاهده کرد.

برای سفر به اصفهان فقط کافی است  بلیط اتوبوس اصفهان را از مستر بلیط تهیه نمائید و به این شهر تاریخی سفر کنید.

شرایط بازدید

اگر به بنا های تاریخی و ساختمان های کهن که از فرهنگ و تمدن باستان سرچشمه می گیرند علاقه دارید و به اصفهان سفر کرده اید بازدید آتشکده را از دست ندهید. برای دیدن از آن باید از کوه بالا بروید پس حتما کفش کوهنوردی به پا داشته باشید. بازدید از این مجموعه آزاد است و هیچ هزینه ای برای شما نخواهد داشت.

آدرس و نحوه دسترسی

برای رسیدن به آتشگاه نیاز است که به خیابان آتشگاه مراجعه کنید که هم می توانید از وسایل نقلیه عمومی مانند تاکسی و اتوبوس و هم خودرو شخصی استفاده کنید.