تپه های سیلک کجاست؟ معرفی + راه‌های دسترسی

تپه های سیلک کجاست؟ کاشان با قدمتی 7500 ساله یکی از قدیمی ترین سکونتگاه های بشری به شمار می رود که به شهر گل های خوش عطر و جاذبه های تاریخی معروف می باشد، هنگامی که وارد کاشان می شوید متوجه بافت قدیمی و کهنه مناطق آن خواهید شد.

در این شهر جاذبه های تاریخی بیشماری قرار دارد که یکی از آن ها تپه های سیلک می باشد، این تپه ها در قسمت جنوب غربی کاشان واقع شده اند و در قسمت راست جاده فین قرار دارند. با مراجعه به مجله مستر بلیط تمامی اطلاعاتی را که در مورد این تپه ها نیاز دارید می توانید مطالعه نمایید.

درباره تپه های سیلک

تپه سیلک کاشان دو تپه جنوبی و شمالی معروف به گورستان های الف و ب هستند که حدود 600 متر از هم فاصله دارند. گورستان الف که قدمتی 3500 ساله دارد در 200 متری جنوب کاشان واقع شده و اکنون شاهد بلواری هستیم که بر روی آن کشیده شده است.

گورستان ب که قدمتی حدود 3000 ساله دارد در سمت غربی تپه واقع شده که در زیر باغ ها و زمین های کشاورزی فرو رفته است. 15 متر از زیگورات سیلک از جمله بناهایی است که از این گورستان ها باقی مانده که آن را در سه طبقه ساخته اند و شامل سکوی مطبق و پاگرد و یک راه بالا رو می شود.

که هنگام بازسازی زیگورات این راه بالا رو را به شکل پله ساخته اند، بنابراین می توان گفت یکی از قدیمی ترین زیگورات های ایران می باشد که آن را کنار معبد اصلی سیلک بنا نهاده اند.

تاریخچه تپه های سیلک

حدود 5000 سال قبل از میلاد مسیح مردمانی که غار نشین بودند به دلیل تغییر شرایط آب و هوایی و به وجود آمدن مزارع ناچار بودند محل سکونت خود را به دشت ها ببرند و زندگی جدیدی را شروع نمایند، بنابراین در تمدن غار نشینان می توان پیشرفت های زیادی را دید.

قدیمی ترین مردمی که دشت نشین شدند مردمان محله سیلک کاشان می باشند که آثار زندگی آن ها را در آن جا به دست آورده اند. میدان قدیمی و تاریخی سیلک در فین کاشان واقع شده که قدمتی حدود 7000 سال دارد.

تپه سیلک برای مردمان باستان نوعی زیگورات یا نیایشگاه به شمار می رفته که ساخت زیگورات ها به حدود 4500 سال پیش باز می گردد. تمدنی که مردمان تپه سیلک داشتند بر آریایی ها غالب است که نمونه ای از یادگاری ها آن ها با حفاری هایی که صورت گرفته پیدا شده است. سرانجام در سال 1310 هجری شمسی این اثر باستانی را در فهرست آثار باستانی ایران به ثبت رساندند.

نقشه و معرفی بخش های مختلف تپه های سیلک

تا سال 1310 تپه سیلک را شناسایی نکرده بودند حتی در بین مردم ساکن کاشان از آن به شهری نفرین شده یاد می شد. سیلک یکی از مناطق باستانی بعد از تمدن جیرفت کرمان می باشد که مدارکی را مربوط به قبل از هخامنشیان در آن پیدا کرده اند.

80 سال قبل با سیلی که بر روی زمین های کشاورزی مردم کاشان رخ داد تمدنی چند هزار ساله پیدا شد، ابزارآلاتی را بعد از این سیل پیدا کردند که توجه تمامی افراد را به خود جلب کرده بود، بنابراین خیلی از افراد سود جو قصد داشتند یک شبه راه صد ساله را بروند و دست به حفاری های غیر قانونی زدند، بعد از مدتی که کشاورزان آثار به دست آمده را به عتیقه فروش ها می فروختند پای دزد ها هم به منطقه باستانی سیلک باز شد.

بنابراین این تمدن چند هزار ساله که طی سالیان از عوامل مختلف در امان مانده بود به مکانی برای عتیقه فروش ها تبدیل شده بود، رفته رفته آثار باستانی را که پیدا می کردند به کشورهای خارجی می فروختند، بعد از مدتی رومن گیرشمن که باستان شناس معروف فرانسوی بود، برای شناخت و نجات تمدنی که متعلق به تمامی مردم بود راهی ایران شد.

این باستان شناس مطالعات زیادی را انجام داد و بعد از تحقیقات وی باز هم هیچ توجه ای به منطقه باستانی سیلک نشد. تا سال 1380 زمین های زیادی از این منطقه به مزارع کشاورزی تبدیل شدند و حتی مشغول به آپارتمان سازی در اطراف این زمین ها شده بودند بنابراین اگر باز هم هیچ کاری برای حفظ تپه سیلک نمی کردند رفته رفته هیچ اثری از این منطقه باستانی باقی نمی ماند.

در همین سال باستان شناسی ایرانی دکتر صادق ملک شهمیرزادی به ادامه کاوش ها و تحقیقات بر روی این تپه پرداخت که حدود 5 سال به طول انجامید، بعد از این مدت توانست نتیجه کارها و تحقیقاتی را که انجام داده بود در چند جلد آماده کند.

بعد از اتمام تحقیقات این باستان شناس اتفاقات ناگواری در اطراف این منطقه رخ داد که از جمله آن ها حفاری هایی به وسیله اداره برق کاشان و نصب تیرچه های بتنی بود، این اتفاقات باعث شد که مردم کاشان اقدامات غیرقانونی را در این منطقه انجام دهند مثل آسفالت کشی محوطه اطراف تپه سیلک و ساختن خانه های غیرقانونی که همگی از ارزش و اعتبار این تپه کم می کند.

در سال های گذشته که رومن گیرشمن برای انجام تحقیقات راهی ایران شد، گروهی را با خود به همراه داشت که حدود 3 سال بر روی این منطقه تحقیقاتی را انجام دادند که مربوط به سال های 1933، 1934 و 1937 می شد و سرانجام در سال 1998 تحقیقات انجام گرفته بر روی تپه سیلک و گورستان های آن را در دو جلد کتاب به چاپ رسانید او تاریخ این تمدن را به حدود 10000 سال پیش می دانست.

در کاوشی که در سال 1380 دکتر ملک انجام داد شامل 5 فصل می شود: شکارچیان سیلک، زیگورات سیلک، سفالگران سیلک و نقره کاران سیلک. در طی کاوش هایی که انجام دادند زیگورات را که نوعی نیایشگاه به شمار می رفت کشف کردند این عبادتگاه ها را باستان شناس فرانسوی قادر نبود پیدا کند.

درون خانه ها را با گل ها اخروی رنگ زده بودند و مردگان خود را در کف خانه  که آجر یا سنگ فروش نبود دفن کرده بودند، کسانی را که فوت می کردند در کف خانه ها به صورت چمباته دفن می کردند و اشیای مختلفی را به همراه آن ها دفن می نمودند. بستگی به افراد این اشیا، گاه ارزشمند بود و گاهی هم بی ارزش.

اشیای مختلفی را در خرابه های تپه سیلک پیدا کرده اند که آن ها را در موزه ملی ایران، موزه فرانسه، موزه باغ فین و موزه ای نزدیک به این منطقه قرار داده اند. از اشیای دیدنی که در این منطقه وجود دارد می توان دوک های ریسندگی و خرده سفال های چند هزار ساله نام برد که نشان دهنده آشنایی مردم قبل از میلاد با کارهای ریسندگی و بافندگی می باشد. بر طبق کشفیاتی که به عمل آمد مشخص شد افراد این منطقه با ذوب نمودن فلز برای خود ابزارآلات درست می کردند.

 با کشف شدن کوره های مخصوص ذوب فلزات بدون شک می توان گفت که سیلک یکی از صنعتی ترین شهرهای زمان خود بوده است. تپه سیلک به ظاهر یک تپه خاکی می باشد که جذابیتی برای دیدن ندارد اما اگر با دقت به تاریخ آن دقت کنید آن وقت خواهید فهمید که این تپه ها مانند دالانی برای ورود به زندگی دیگر از دوره های گذشته هستند. هنگامی که قصد دارید راهی سفر به کاشان شوید می توانید از طریق سایت اینترنتی مستر بلیط اقدام به خرید بلیط قطار کاشان نمایید و سفری خاطره انگیز را برای خود رقم بزنید.

دوره های فرهنگی مختلف تپه های سیلک

باستان شناسان طبق تحقیقاتی که انجام داده اند دوره های فرهنگی ساکن بر روی این تپه های را به 6 دسته مختلف تقسیم کرده اند که در مورد هر کدام از آن ها توضیحاتی را ارائه کرده ایم:

دوره های اول و دوم

این دوره مربوط به اولین ساکنان بر روی این تپه ها می شود که حدود 7000 سال قدمت دارد. بر اساس گزارشاتی که باستان شناس فرانسوی ارائه داده می توان فهمید که ساکنان اولیه کلبه‌هایی را با نی و شاخ و برگ می ساختند سپس بر روی آن ها را با گل پوشش می دادند و درون آن ها زندگی می کردند.

اما در دوره دوم خانه ها را با دیوار چینی برای خود می ساختند به این نحو که روی دیوارها را با خشت های دست ساخته خود پوشش می دادند. مردمانی که در دوره اول زندگی می کردند ظرف های سفالی خود را درون کوره درست می کردند  و سپس در دوره های دوم نقش هایی را مثل نقش گیاهان و حیوانات بر روی این سفال ها پدیدار می کردند.

شغل مردمان دوره اول  و دوم شکار و کشاورزی بوده همچنین می توان گفت با پیدا کردن رگ هایی از مس برای ساختن زیورآلات آن ها را مورد استفاده قرار می دادند. مردمان دوره اول کسانی را که فوت می کردند به همراه هدیه هایی در زیر خاک دفن می کردند.

دوره سوم

حدود 6000 سال پیش ساکنان اولیه تپه سیلک محل سکونت خود را ترک نمودند و تعداد کمی از آن ها حدود 600 متری این تپه ساکن شدند که به تپه جنوبی معروف می باشد.

در این دوره همچنان خانه های خود را با خشت های مستطیل شکل درست می کردند و مرده های خود را هم به روش پیشینیان دفن می نمودند. در این دوره مردم از کارگاه های سفال گری معیشت خود را می گذراندند و علاوه بر نقش هایی که در دوره های گذشته بر روی سفال ها اجرا می کردند نقش های انسانی را هم به آن ها اضافه نمودند.

تحقیقاتی که بر روی گیاه شناسی انجام داده اند نشان می دهد که آب و هوای این دوره معتدل بوده است. در این دوره روش استخراج نمودن نقره را یاد گرفتند و اشیا ی زینتی نقره را می ساختند. یکی از نکته های مورد توجه در دوره سوم استفاده نمودن از مهرهای مسطح می باشد.

دوره چهارم

دوره چهارم از حدود 5000 سال قبل شروع شد و 500 سال هم ادامه داشت که از آن به عنوان دوره شهر نشینی و یا آغاز نگارش یاد می کنند. مهم ترین تحولی که در این دوره رخ داد پیدایش خط و نوشتن بود.

در این دوره از مهرهایی که نقش های حیوانی و یا هندسی بر روی آن ها بود استفاده می کردند که نشان دهنده پیشرفت اقتصاد  و بازرگانی مردمان آن جا بود، به دلیل شرایط مناسبی که برای زندگی وجود داشت رشد جمعیت روبه افزایش رفت.

دوره پنجم

حدود 3200 سال قبل دوره پنجم از سکونت بر روی این تپه ها آغاز شد و مربوط به مهاجرانی می شود که به تپه سیلک رفته بودند. مهم ترین تحولی که در این دوره رخ داد ساخت سفال های خاکستری بود.

مهاجران خانه های خود را بر روی ویرانه های دوره های قبل ساختند. در این دوره فرهنگ دفن مرده ها را عوض کردند و پیدایش قبرهای مجزا برای مردگان رواج پیدا کرد. گورستان مهاجران که به گورستان الف معروف است در 200 متری از جنوب تپه قرار گرفت  که امروزه هیچ اثری از آن باقی نمانده، کاوش گران فرانسوی توانستند تنها 15 قبر از آن ها را بیابند.

دوره ششم

حدود 2800 سال پیش دوره ششم از یک جانشینی مردمان بر روی این تپه ها شروع شد، آن ها مردگان خود را در سمت غربی تپه و 250 متری از آن دفن می کردند که به گورستان ب معروف است. به عقیده باستان شناس فرانسوی مردمان این دوره مهاجران جدیدی بودند که به این تپه آمده بودند.

در این دوره معماری و خانه های ساخته شده در دوره های قبل به کلی از بین رفته بود و سطح تپه صاف شده بود. در دوره ششم فرهنگ خاکسپاری مردگان تغییر پیدا کرد و هنگامی که آن ها را دفن می کردند مانند تپه مقداری خاک بر روی گورها می ریختند.

بعضی از قبر ها را با سنگ هایی تراش خورده و صیقلی پوشش می دادند. گروه باستان شناسان فرانسوی حدود 200 قبر از این گورستان را یافتند و ظرف های سفالی را که به همراه مردگان خویش دفن کرده بودند را پیدا نمودند.

شرایط بازدید از تپه های سیلک کاشان

اگر از کسانی هستید که به دیدن اثرهای تاریخی علاقه دارید و می خواهید زندگی پیشینیان خود را از نزدیک مشاهده کنید تپه های سیلک گزینه مناسبی می باشند که پیش روی شما قرار دارد.

هنگام بازدید از این مجموعه باید برای خرید بلیط ورودی مبلغی را پرداخت نمایید و در تمامی روزهای سال بجز ایام های عزاداری  می توانید از این مجموعه دیدن نمایید. هنگام بازید از تپه سیلک می توانید به باغ فین کاشان بروید و آثارهای تاریخی مثل حمام فین، کوزه ملی فین و … مشاهده نمایید.

آدرس و مسیر دسترسی با وسایل مختلف به تپه ها

در واقع باید بگوییم سفر با خودروهای شخصی برای گردش کار را آسان تر می کند بنابراین اگر هنگام مسافرت از ماشین های شخصی استفاده می کنید می توانید به سمت راست جاده کاشان به فین بروید  و روستای دیزچه را بیابید در این جا می توانید تپه سیلک را مشاهده کنید.

اگر هم با وسیله نقلیه عمومی راهی سفر به کاشان شده اید جای هیچ نگرانی نیست چرا که می توانید از تاکسی های که درون شهر قرار دارند استفاده نمایید.

آدرس: کاشان، 3 کیلومتری کاشان، جاده کاشان به فین، روستای دیزچه.