برج شیخ شبلی؛ تاریخچه + راه های دسترسی

برج شیخ شبلی کجاست؟ برجی در میان محله های قدیمی شهر دماوند وجود دارد که با معماری زیبا و جذابش، در ارتفاعات مشرف به شهر خود نمایی می کند. شهر دماوند در مرکز شهرستانی با همین نام و در استان تهران واقع شده است، و تقریبا با استان تهران 60 کیلومتر فاصله دارد.

شهر دماوند در گذشته هم سابقه معرفی شدن به عنوان یک شهر گردشگری را داشته است، دماوند را می توان یکی از قدیمی ترین شهرهای ایران دانست که حتی تاریخ بنا این شهر با شهر باستانی « اصطخر» که در استان فارس واقع شده است یکی است. یکی از بناهای قدیمی و بر جای مانده از زمان های دور که بسیار ارزشمند است « برج شیخ شبلی» نام دارد که در مجله مستر بلیط با این بنای تاریخی بیشتر آشنا خواهید شد.

تاریخچه برج شیخ شبلی

در سال 247 هجری قمری در شهر سامرا فردی به نام « شیخ ابوبکر دلف بن حجدر شبلی» متولد شد. او بعدها و با گذشت زمان به بغداد رفت و در آن جا سکونت داشت، پدر و دایی شیخ شبلی در درگاه خلفای عباسی مشغول به کار بودند و همین امر سبب شد تا او نیز در دوران جوانی مقام سیاسی گرفته و در این زمینه فعالیت داشته باشد.

با گذشت زمان شیخ شبلی به دستور حاکمان طبرستان به عنوان امیر دماوند منسوب شد. دوران صدارت شیخ شبلی در شهر دماوند یکی از بهترین دوران ها در تاریخ شهر دماوند محسوب می شود، چرا که تمام مردم این شهر در زمان حکومت او رفاه، افزایش عدالت، و امنیت را تجربه کردند پس در نتیجه طبیعی بود که شیخ شبلی در بین مردم محبوبیت فراوانی داشته باشد و همیشه نام او به نیکی برده شود.

درباره شیخ شبلی عطار نیشابوری چنین گفته:« آن چه او کشید در عبارت نگنجد، از اول تا آخر مردانه بود و هرگز فتوری و ضعفی بر حال او راه نیافت و از شدت لهب و شوق، او به هیچ آرام نگرفت.»

در واقع شیخ شبلی در میان مردم دماوند به حدی محبوبیت داشت و مردم او را دوست می داشتند که بعد از در گذشت شیخ در سال 334 هجری قمری در شهر بغداد مردم تصمیم گرفتند که بنایی را به عنوان یاد بود شیخ شبلی در این شهر بسازند، این گونه بود که برج شیخ شبلی که در زمان گذشته به آن «پا گنبد» می گفتند بنا شود.

با گذشت سالیان دراز هنوز که هنوز است این بنا در شهر دماوند یکی از مهم ترین و محبوب ترین بناهای تاریخی بر جای مانده از آن زمان محسوب می شود. در واقع این بنا در قرن 4 و 5 هجری قمری و در زمان حکومت سلجوقیان بنا شده است.

نقشه و معرفی بخش های مختلف

در این قسمت در مستر بلیط این بنا را خواهید شناخت پس در ادامه با ما همراه باشید، در ابتدا برج شبلی به طور ساده بنا شده است اما بعدها با گذشت زمان به شکل ۸ ضلعی ایجاد شد و روکاری ها و یک سری تزئیناتی بر روی آن انجام گرفته است، برج شیخ شبلی دو لایه پوشش را دارا است که پوشش اصلی آن در درون پوشش خارجی برج قرار گرفته است.

ضمنا دقت داشته باشید که این برج به سبک سردابه ساخته شده است و چند پله در ورودی برج قرار دارد که شما را به سردابه می رساند و می توانید به راحتی به آن دسترسی پیدا کنید، این برج دارای ارتفاع حدود ۱۰ متر می باشد، سقف برج که به شکل گنبدی است از بیرون به شکل هشت ضلعی اما از داخل به صورت دایره به چشم می خورد.

یک دایره به قطر تقریبی ۵ متر قسمت داخلی برج را تشکیل می دهد که سطح جانبی برج دارای ارتفاع ۷/۵ متر تا زیر گنبد بنا می باشد که به وسیله گچ پوشانده شده است. به گفته افراد قدیمی در زمان های گذشته در داخل برج جسمی مانند زنجیر وجود داشته که به صورت آویزان بوده البته در حال حاضر در داخل بنا چنین چیزی به چشم نمی خورد.

ویژگی های بارز دیگر این بنا معماری بی نظیر آن است که حفره هایی در آن وجود دارد که هدف از ساخت آن ها تهویه هوا در درون بنا می باشد. سبک معماری که در برج شبلی به کار رفته به گفته پیرنیا سبک معماری «رازی» شناخته می شود ( اگر چه در ایران این سبک معماری وجود ندارد).

اما از نظر استاد پیرنیا سبک معماری که در برج شیخ شبلی به کار رفته مربوط به قرون پنجم تا ابتدای هفتم که همزمان با دوران حکومت سلجوقیان، سامانیان، و خوارزمشاهیان است و به آن سبک معماری رازی گفته می شود، البته در این دوره با گوناگونی بناها رو به رو بوده ایم.

در تزئینات این بنا در گوشه های برج، ستون هایی به شکل نیم دایره ب چشم می خوردند که در هر ضلع قرار گرفته اند و از آجر پخته شده و با زیبایی و ظرافت تزئین شده اند تا موجب زیبایی دو چندان این بنا شوند.

شکل گنبد داخلی برج عرقچین و گنبدی است و معماری که در سطح زیرین گنبد مورد استفاده قرار گرفته است با طرح جناغی متحدالمرکز بوده و یکی از شاخص ترین جلوه های معماری و شاهکار بنا به حساب می آید.

تزئینات بنا

ابتدا قبل از این که به تزئینات بنا بپردازیم بهتر است با اسپرهای بنا آشنا شوید، در معماری های گذشته و قدیمی اسپر قسمتی از بنا است که به حالت قائم و در بین سرستون و لبه بام مورد استفاده قرار می گرفته است.

در مجموع می توان گفت ۳۰ قاب اسپر در بنای برج شبلی وجود دارد که از این تعداد ۲۲ عدد از آن ها مشمول تزئینات اسپر بنا شده اند. ۸ قاب باقی مانده دیگر به شکل مستطیل و به حالت افقی ساده در زیر گنبد استفاده شده اند، تزئینات به کار رفته در این بنا جزئی از شاهکارهای هنر معماری ایران است و کاملا چشم ها را به سمت خود جذب کرده است.

همچنین علاوه بر این ها ضلع شمالی این برج به حالت لوزی و با استفاده از آجرهای افقی و مهره های ضربدری لوزی بنا شده است.

شرایط بازدید

این بنای تاریخی به منظور جذب گردشگران بیشتر از تمام نقاط کشور در سال ۱۳۹۰ تصمیم بر آن شد که در آینده فضای سبز و زیبایی در اطراف این برج ساخته شود و این برج در میان پارک زیبای گردشگری به عنوان یک نماد بسیار زیبا بدرخشد.

برج زیبای شبلی یکی از بناهای قدیمی و تاریخی در شهر دماوند است افراد می توانند برای سفر به شهر دماوند بلیط اتوبوس دماوند را تهیه کرده و به بازدید این مکان تاریخی بروند، برج شیخ شبلی دارای خدمات رفاهی و فرهنگی برای گردشگران است که در این برج اقدامات بسیار سرگرم کننده و فراوانی را انجام می دهند.

این اقدامات شامل؛ آیین نکو داشت روز قلم، انواع رویدادها، عکاسی، بازی، کافه تایم، کتابخوانی و… است. برخی از این اقدامات در محوطه برج و برخی از آن ها در داخل انجام می شود، یکی از امکانات خوب که در نزدیک این برج ساخته شده است، کافه شبلی می باشد.

گردشگران می توانند در این کافه انواع نوشیدنی های گرم و سرد، بستنی، صبحانه، همبرگر، و پاستا را در این کافه نوش جان کنند. افراد می تواند در هر فصلی از سال برای بازدید از این برج بروند و هزینه اندکی برای سفر و بازدید پرداخت کنند و اوقات شاد و مفرحی را برای خود رقم بزنند.

راه های دسترسی به برج شیخ شبلی

بنای برج شیخ شبلی در بین دو محله قدیمی به نام های فرامه و قاضی قرار دارد. برای رفتن به این بنا و بازدید از آن باید ابتدا به طرف میدان امام خمینی دماوند بروید، و بعد از آن از کنار امامزاده شمس الدین محمد وارد خیابانی به نام امام حسین شوید، کمی که جلوتر بروید سمت راست خیابان شبلی به چشم می خورد که شما را به سمت برج هدایت می کند. افراد می توانند با خودروی شخصی یا وسایل نقلیه عمومی به این مکان سفر کنند.