قلعه سریزد

یکی از جاذبه های تاریخی که امروزه طرفداران منحصر به فرد خود را دارند، قلعه های تاریخی هستند. این بناها را به خاطر حفاظت می ساختند و در جاهای مختلفی آن ها را جای گذاری می کردند. برخی از آنها در بین راه ها ساخته می شدند که دلیلش ایجاد امنیت برای مسیرهای کاروان رو بود. قلعه ها را در بلندی و بر فراز تپه ها و کوه ها می ساختند تا بتوانند به طیف وسیعی از منطقه احاطه داشته باشند. در این قلعه ها تیمی از نظامیان سکونت داشتند که با نگهبانی به طور مداوم از امنیت قسمت های مختلف مطمئن می شدند. نوع دیگری از قلعه ها را نیز در نزدیکی شهرها و روستاها می ساختند که برای بالا بردن امنیت آنها بود. در زمان حمله مردم به این قلعه ها پناه می بردند و از شر شورشیان در امان می ماندند. یکی از این نوع قلعه ها، قلعه سریزد محسوب می شود که در نزدیکی روستایی به همین نام قرار دارد. در این قسمت از مجله مستر بلیط در مورد این اثر تاریخی برای شما اطلاعاتی را ارائه می دهیم، تا در صورتی که تصمیم دارید به این منطقه سفری داشته باشید، هنگام تماشای قلعه بتوانید دیداری با کیفیت تر را تجربه کنید.

معرفی قلعه سریزد

مطمئناً استان یزد را همه به عنوان استانی تاریخی می شناسید و با شنیدن نام آن به یاد سازه های خشتی و گلی در آن می افتید. یکی از این سازه های خشتی و گلی در شهرستان مهریز استان یزد قرار دارد و قلعه سریزد نام دارد. این قلعه در نزیدیکی روستایی به همین نام واقع شده و از معماری بی نظیری برخوردار است. روستای سر یزد که در فاصله 6 کیلومتری از شهر مهریز قرار دارد، زمانی به عنوان دروازه ورودی استان یزد محسوب می شد و که به آن فرافر می گفتند. این روستا در کتب قدیمی به عنوان یکی از سه راس قرآی ثلاثه یزد که «فهرج» و «خویدک» نیز شامل آنها می شود، به ‌شمار می‌رود. این روستا از قدمت بالایی برخوردار است و در آن آثار تاریخی متنوعی، که از گذشته های بسیار دور بر جای مانده اند، دیده می شود. قلعه سریزد، رباط نو و رباط کهنه، مسجدجامع سریزد، چاپارخانه سر یزد، دروازه شهر فرافر، عمارت تاریخی سنمبر، پاکنه، آب‌انبارها، حمام قدیمی سر یزد، مساجد سریزد، مسجد ابوالقاسم حاجی قاسمی (مسجد جامع پای برج) و مسجد جامع سریزد از جمله آثار تاریخی این روستا هستند. قلعه سریزد در حاشیه روستا و در حاشیه جنوبی آن قرار دارد.

تاریخچه قلعه

ساخت این قلعه به دوران حکومت ساسانیان بر می گردد. این قلعه با عنوان قدیمی ترین صندوق امانات ایرا شهرت دارد. در گذشته از این قلعه به عنوان محلی برای نگهداری لوازم با اهمیت و پر ارزش افراد به شمار می رفتند. هر خانواده ای در این قلعه حجره ای داشت که در آن اشیاء گرانبهایش را نگهداری می کرد. در زمانی که به این روستا حمله می شد مردم در این قلعه پناه می گرفتند و به صورت موقتی در آن زندگی می کردند. این اثر در تاریخ ۲۷ خرداد ۱۳۵۴ با شماره ثبت ۱۰۸۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

برای سفر به شهر مهریز اتوبوس می تواند گزینه ای مناسب به حساب آید و خرید بلیط اتوبوس را بهتر است از مستر بلیط انجام دهید.

ساختار قلعه سریزد

این قلعه دارای پلانی مستطیل شکل با حصار در اطراف آن است که ابعادی برابر با حدوداً 74 در 62 دارد. در اطراف قلعه می توانید برج و بارو هایی را مشاهده کنید که دارای سه طبقه هستند و برای نگهبانی از آن ها استفاده می کردند و طبقات با کمک پله های مارپیچ به هم متصل می شوند. در هر طبقه روزنه هایی وجود دارد که برای تیراندازی از آنها استفاده می کردند. پشت بام برج ها، دیواری به ارتفاع یک و نیم متر دارد که به عنوان جان پناه کاربرد داشتند. در زیر دیوار جان پناه، سوراخ هایی با شیب تند به طرف بیرون ایجاد کرده اند که از آنجا برای ریختن خاکستر، شن داغ، آب جوش و قیر مذاب بر سر مهاجمان استفاده می شد. درهای دوم و سوم ورودی با پوششی از فلز پوشیده شده بود. بدین وسیله علاوه بر استحکام بخشی، بیشتر از سوزاندن آن جلوگیری می کردند. این قلعه دو درب ورودی دارد که درب اصلی آن در قسمت شمالی آن قرار گرفته است. اطراف این قلعه دارای خندقی با عمق حدودی 6 متر است به همین خاطر برای درب ورودی پلی متحرک قرار داده اند که با کمک قرقره و طناب باز و بسته می شود.

پس از عبور از درب به یک هشتی می رسیدند که در آن سه درب وجود دارد. دو تا از آنها به دو طرف چپ و راست باز می شود و به محوطه میان حصار خارجی و دیوار داخلی قلعه که محل نگهداری احشام و چارپایان و انبارهای علوفه بوده است، راه می یابد. درب سوم، مقابل دروازه اصلی قرار دارد و به محل مسکونی قلعه می رسد. کوچه اصلی قلعه در امتداد درب اصلی و در جهت شمال به جنوب قرار گرفته است و تا انتهای ضلع جنوبی قلعه امتداد دارد. در هر طرف، راست و چپ، شش کوچه فرعی دیگر دیده می شود که طول هر کدام حدود 50 متر است. در طرفین کوچه های فرعی، خانه مسکونی افراد قلعه در سه طبقه وجود دارد. در دو طبقه کوچه اصلی دو ردیف پلکان ساخته شده است که خانه های مسکونی ساکنان را با یکدیگر مرتبط می سازد. علاوه بر آن در کوچه های فرعی نیز پلکان هایی برای ایجاد ارتباط بین طبقات وجود دارد. خانه های قلعه هر کدام حداکثر دو اتاق دارند و زیر بنای آنها بیش از 30 مترمربع نمی شود. اتاق ها به صورت تو در تو هستند و در اطراف آنها طاقچه ها، رف ها و در انتهای آن محل هایی برای قرار دادن خمره های بزرگ جهت ذخیره کردن مواد غذایی تعبیه شده است. همچنین در سطح اتاق های قلعه سوراخ هایی جهت اختفای خمره ها به وجود آورده بودند.

راه های دسترسی به قلعه

برای دیدن این بنا باید به روستای سریزد سفری داشته باشید. خودرو شخصی و وسایل حمل و نقل عمومی همگی از وسایلی به شمار می روند که برای این سفر مناسبند.

بازدید از قلعه سریزد

برای بازدید از این قلعه باید هزینه اندکی را بپردازید که برای نگهداری و مرمت آن استفاده می شود. پس از تماشای این قلعه که زمانی حدود دو ساعت می طلبد می توانید از دیگر آثار تاریخی این روستا دیدن کنید. تماشای این اماکن مطمئنا خالی از لطف نیست.