شهرستان خمینی شهر یکی از مناطق مهم استان اصفهان به شمار می رود، از جاذبه های این شهر می توان به مجموعه حمام ها، مجموعه مسجدهای قدیمی، برج کبوتر در خمینی شهر، بوستان مهر، خانه باستانی خلیلی ها و از جمله مهم ترین آن خانه سرتیپ سدهی اشاره کرد.
علاوه بر ویژگی های گفته شده درباره این شهر، ناگفته نماند که در ادوار گذشته شهر بسیار حاصلخیزی محسوب می شد، این منطقه در قرن ۶ و تا زمان حکومت ساسانیان تبدیل به بیابانی خشک و خالی شد و هنگام حکومت ساسانیان نیز بار دیگر در این منطقه سکنی گزیدند.
در زمان گذشته فردی به نام ظل السلطان که در زمان قاجار به عنوان حاکم اصفهان شناخته می شد، دستور داد تا عمارت ها و بناهای با شکوه را که از گذشته برجای مانده بودند را به کلی تخریب کنند، در همان دوران خانه ای مدرن و زیبا توسط فرمانده سپاه او در شهرستان خمینی شهر اصفهان بنا شد.
این خانه امروزه با نام خانه سرتیپ سدهی شناخته می شود و در معماری خاص خود بی نظیر است، در آن دوران در واقع این خانه یک شیوه جدید ساختمان سازی به حساب می آمد، این خانه به دلیل وجود برخی از عناصر معماری در نوع خود منحصر به فرد است چرا که آن عناصر در آن دوران مرسوم نبودند. برای شناخت بیشتر خانه سرتیپ سدهی با مجله مستر بلیط همراه باشید.
تاریخچه خانه سرتیپ سدهی
سرتیپ خان امینی سدهی، یکی از فرماندهان مورد اعتماد ظل السلطان حاکم شهر اصفهان بود که مربوط به دوران حکومت ناصر الدین شاه می شود. سرتیپ سدهی در تاریخ ۱۲۸۰ ه.ق دیده به جهان گشود و در سال ۱۳۴۵ ه.ق از دنیا رفت. نام این مرد در تاریخ ایران به نیکی یاد می شود؛ چرا که او در سال های جنگ جهانی اول، قحطی و بیماری و دوران انقلاب مشروطیت با اقتدار تمام از مردم حمایت کرد و خدمات فراوانی برای مردم داشت.
بر اساس گفته ها، در تاریخ ۱۳۱۵ ه.ق ظل السلطان قصد داشت از خمینی شهر بازدید کند به دلیل عدم وجود محلی برای پذیرایی از سلطان سرتیپ سدهی از حاکم اصفهان در خواست مهلتی دو ساله کرد تا بتواند عمارتی را شایسته و برازنده او بنا کند. سرانجام در مدت زمان یک سال مجموعه تخصصی با مساحت ۲۳۵۰ متر مربع ساخته شد.
در سردر ورودی خانه کتیبه ای قرار دارد که نشان دهنده تاریخ ساخت این بنای قدیمی است که به سال ۱۳۱۶-۱۳۱۵ برمی گردد، علاوه بر آن کتیبه دیگری در تالار پذیرایی خانه وجود دارد که نشان می دهد ساخت این عمارت یک سال زمان برده است. طبق بررسی های انجام شده مشخص است که برای ساختمان سازی در آن دوران امکانات ساخت برای چنین مجموعه بزرگی بسیار محدود بوده، پس طبیعتا تصور کردن طراحی خانه طبق یک نقشه زیبا و با یک برنامه منظم و منسجم ساخته شدن کار دشواری نیست!
از طرفی افراد بسیار زیادی در ساخت این بنا دخیل بوده اند، چرا که مدت زمان ساخت خانه بسیار کوتاه بوده است، این عمارت به همراه چندین خانه دیگر در یک مجموعه بسیار بزرگ قرار دارند که همه آن ها به وسیله یک دالان بلند به هم مرتبط هستند، خانه های دیگر این مجموعه نیز متعلق به فرزندان سرهنگ سدهی است.
طبق متنی که در کاشی های هشتی خانه وجود دارد این عمارت به عنوان دیوان خانه سرتیپ سدهی فرمانده فوج جلالی قشون و تحت امر ناصر الدین شاه قاجار معرفی گشته است.
این دیوان خانه زیبا دارای تالار، نارنجستان، حوض خانه، بخش تابستان نشین و زمستان نشین و برج مراقبت است، هدف از ساختن این عمارت تهیه مکانی برای اسکان و پذیرایی مرفه از مقامات عالی قدر و رسیدگی کردن به امور عدالتی و حکومتی بود، علاوه بر این در خانه سرتیپ سدهی امکانات خصوصی نظیر حمام اختصاصی، اتاق خواب شخصی سرتیپ، ظرفشویی خانه،میدان اسب دوانی و همچنین یک حیاط بزرگ و وسیع برای انجام مراسمات به چشم می خورد.
وجود این امکانات مهر تاییدی است بر طراحی فوق العاده و مدرن این دیوان خانه. به طور کلی می توان درباره طراحی این دیوان خانه گفت مانند یک شهر کوچک فرماندهی است که آن را در زمان خود به بهترین شیوه طراحی و بنا کرده اند.
نقشه و معرفی بخش های مختلف
قسمت شاه نشین این عمارت را می توان یکی از زیباترین بخش های خانه سرتیپ سدهی دانست. محل قرار گیری شاه نشین در شمال خانه و تالار می باشد.
سبک معماری به کار رفته در این خانه مانند معماری دوره قاجار است که تلفیقی از هنر سنتی ایران و اروپا به شمار می رود، از جمله این هنرها می توان به موارد دیگری نظیر آئینه کاری، ستون های گچ بری شده با سرستون های برگ کنگری و پنجره های گره چینی شده و نقاشی هایی که از منظره های طبیعی است اشاره کرد، سقف خانه دارای پوششی شبیه به کاغذ دیواری است که گویا از روسیه خریداری شده است.
قسمت جذاب شاه نشین عمارت به باغ و یک حوض نسبتا اشراف دارد، این منظره چشم نواز و طراحی خاص می تواند کمک بسیار زیادی به آرامش افراد کند، سبک معماری بیرونی شاه نشین شباهت بسیار عجیبی به عمارت باغ ارم شیراز دارد.
همانطور که محو تماشای خانه می شوید در کنار شاه نشین، حوض خانه به چشم می خورد این قسمت برای رسیدگی به مشکلات مردم و حل آن ها از جانب سرتیپ یا مقامات دیگر استفاده می شد. سطح حوض خانه نسبت به تالار اندکی پایین تر است و همچنین سقف آن نیز کمی بلندتر است. برای خنکی هوا در فضای عمارت این دو عامل بسیار کمک کننده هستند. در کنار حوض خانه اتاق خواب مخصوص سرتیپ قرار دارد.
خانه سرتیپ سدهی دارای اتاق های سه دری و پنج دری زیادی است؛ اما اتاق مخصوص سرتیپ تنها برای شخص سرتیپ مورد استفاده قرار می گرفت این امر نیز در معماری گذشته ایران بسیار رایج نبوده است به همین علت می توان آن را نکته خاص دیگر در طراحی عمارت دانست، به طور کلی مجاورت اتاق خواب مخصوص سرتیپ با حوض خانه موجب شده تا تغییرات دما به خصوص در تابستان محسوس نباشد.
طراحی عمارت سرتیپ سدهی به صورت چهار فصل است، دو قسمت تابستان نشین و زمستان نشین به شکلی قرینه روبه روی هم قرار گرفته اند، هر دو قسمت نیز دارای اتاق های سه دری و پنج دری هستند، بنابراین می توان گفت در طراحی این عمارت به شکلی کاملا هدف دار و تخصصی از عوامل طبیعی مثل؛ جریان هوا و نور خورشید برای روشنایی و گرمایش در زمستان و خنکی در تابستان استفاده شده است.
در بخش دیگری از حیاط خانه نارنجستان قرار گرفته است، نارنجستان خانه سرتیپ مثل یک باغ سرپوشیده کوچک یا گلخانه بوده که داخل آن از انواع مختلف درختان و گیاهان مثل نارنج وجود داشته است، پس در فصل زمستان هم فضای ناب و فرح بخش برای پذیرایی از مهمان ها وجود داشته است، در قسمت جنوبی خانه میدان اسب دوانی واقع شده که اکنون درختان میوه بومی را در آن کاشته اند، در بیرون از مجموعه هم حمام اختصاصی قرار گرفته است و با راهنمایی نگهبان می توانید به طور کامل از خانه بازدید کنید.
شرایط بازدید
خانه سرتیپ سدهی در خمینی شهر به منظور حفظ و حراست در اختیار شهرداری خمینی شهر قرار گرفت و بعد از گذشت زمانی در سال ۱۳۸۴ سرانجام کاربری خانه به عنوان موزه مردم شناسی خمینی شهر مورد تایید قرار گرفت، بعد از این که در سال ۱۳۸۷ خانه قدیمی سرتیپ سدهی مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت.
به عنوان موزه مردم شناسی و صنایع دستی برای عموم افراد قرار دارد، در این عمارت می توانید تجهیزاتی که برای شکار به کار می رفته، پول های رایج، وسایل زندگی و کار مردم، پوشش مردم و همچنین برخی از اشیا کاربردی در زمان قاجار را مشاهده کنید.
برای بازدید و ورودی این بنای تاریخی از گردشگران ۲۰۰۰۰ تومان دریافت می شود، ساعات بازدید به پیشنهاد مستر بلیط از این بنا نیز از ۸ تا ۱۴ و از ۱۶تا ۱۹ است، البته توجه داشته باشید که در نیمه دوم سال ساعات بازدید عصر تغییر می کند.
راه های دسترسی به خانه سرتیپ سدهی
اگر قصد دارید به خمینی شهر سفر کنید و از مکان های تاریخی آن از جمله خانه باستانی سرتیپ سدهی دیدن کنید باید ابتدا به اصفهان، سپس به خمینی شهر و بلوار توحید بروید می توانید بلیط اتوبوس خمینی شهر را تهیه کرده و با وسیله نقلیه عمومی بروید و یا در صورت امکان از خودروی شخصی خود استفاده کنید و خود را به مقصد برسانید.
دیدگاهتان را بنویسید