زاوه یکی از شهرستان های استان خراسان رضوی است که در گذشته از توابع شهرستان تربت حیدریه به شمار می رفت ولی در سال 1387 از آن جدا شد و مرکز آن، شهر دولت آباد است. برای وجه تسمیه آن روایات زیادی وجود دارد که یکی از آنها این گونه بیان می شود، نام زاوه بر گرفته از واژه «زو» و به معنای آب و سرزمین آبخیز است. روایت دیگری می گوید که نام آن بر گرفته از موقعیت جغرافیایی و دره های متعدد آنجاست زیرا یکی از معنایی زاو در لغت نامه دهخدا دره است و این منطقه در دره ای میان دو رشته کوه با متداد شرقی – غربی قرار دارد. با توجه به تپه های باستانی این منطقه و تحقیقاتی که در آنجا انجام گرفته از هزاره پیش از میلاد افرادی در آن ساکن بودند ولی از این دوران تا زمان اسلامی اسناد بیشتری در دسترس نیست. االبته این قدمت عظیم باعث شده است که در این منطقه آثار تاریخی زیادی وجود داشته باشد که امروزه به عنوان آثار گردشگری این منطقه شناخته می شوند و اهمیت آن را بالاتر برده اند. از آثار تاریخی موجود در این شهرستان مسجد جامع نجف خان، آب انبار نجف خان، حمام نجف خان، امامزاده سلطان حسین بن موسی الکاظم، بی‌بی شهربانو و … می توان به اشاره کرد.
معرفی حمام نجف خان
همانطور که در قسمت قبلی اشاره کردیم، یکی از آثار تاریخی این شهرستان حمام نجف خان است که در بافت تاریخی شهر دولت آباد قرار دارد. حمام های در گذشته یکی از مهمترین اماکن عمومی به شمار می رفتند و روزانه افراد زیادی به انجا رفت و آمد داشتند. تاریخچه حمام سازی در ایران به زمان هخامنشیان بر می گردد، اما با ورود اسلام به ایران این قضیه اهمیت بیشتری نیز پیدا کرد زیرا اسلام دینی بود که بر پاکیزگی تاکید بسیار داشت. با توجه به اهمیتی که این بناها داشتند اغلب آنها در مرکز شهر و در کنار بازار و مسجد می ساختند. تثبیت اوضاع سیاسی اجتماعی ایران از دورۀ صفویه به بعد، همراه با توجه حاکمان واقفان به ساخت فضاهای عام المنفعه، سبب گسترش حمام ها در بافت شهری آن زمان شد. حمام های تاریخی باقیمانده از دوره های صفوی و قاجار، نشان از سیمای فرهنگی خاصی دارند که در این دوران و تحت تأثیر فقه شیعی شکل گرفت. گسترش تعاملات اجتماعی در این مکان که با ارتباط میان اقشار مختلف مردم همراه بود، سبب رواج برخی باور های عامیانه در خصوص این مکان گردید. حمام تاریخی نجف خان مربوط به سدهٔ ۱۱ هجری قمری است و توسط فردی به همین نام ساخته و وقف شد. اهمیت تاریخی و معماری زیبای آن باعث شد که در سال 1383 به لیست آثار ملی ایران ثبت شود. اگر مایل به دانستن اطلاعات بیشتری در مورد این بنا هستید این مطلب را در مجله مستر بلیط دنبال کنید.
معماری حمام
حمام ها به عنوان سازه هایی که همواره در مجاورت آب و رطوبت قرار داشت، می بایست از لحاظ استحکام و استقامت نسبت به دیگر سازه ها متفاوت باشند. مصالح و موادی که برای ساخت گرمابه ها به کار می رفت، از گونه ای بود که در برابر آب و رطوبت مقاوم بود. معماران هوشمند ایرانی، با استفاده از تمام محدودیت ها، توانسته اند بهترین نمونه های حمام ها را بسازند. حمام های سنتی ایرانی تقریبا همگی دارای یک معماری هستند و عناصری که در آنها به کار می رود از یگ الگو تبعیت می کند. اکثر حمام ها را بسیار وسیع و دلگشا و خوش اسلوب و مشتمل بر سرا های سه گانه می ساختند. سرای اول خنک کننده و خیساننده، سرای دوم گرم و نرم کننده و سرای سوم، گرم و خشک کننده بود. این حمام دارای مساحتی برابر با 500 متر مربع است و ورودی آن که روبروی کوچه کنار مسجد باز قرار دارد شامل راه پله ای با ۱۲ پله است. که پس از عبور از یک راهرو به هشتی اول یا سر بنه می رسد. اندازه چهار ضلع بزرگتر این هشت ضلعی 3.5 متر و اندازه ضلع های کوچک تر 1.5متر است. جلوی هر ضلع بزرگ تر یک ایوانچه، به عنوان رختکن، و در پشت اضلاع کوچک تر اتاق های مستطیل شکل متقارن، یکی به عنوان نماز خانه، ساخته و از گوشه ضلع شمال غربی این هشتی راهروئی به طرف هشتی دوم یا گرمخانه (بنه) تعبیه شده است. هشتی دوم را نیز همانند هشتی اول ساخته اند، اما کوچکتر است. اندازه ضلع های بزرگ تر 3 متر و اندازه ضلع های کوچک تر 1 متر و 60 سانتی متر است. این بنا هیچ تزئیناتی ندارد و برای ساخت آن از مصالحی همچون آجر و ملات ساروج استفاده کرده اند.
برای سفر به دولت آباد بهترین روش استفاده از اتوبوس است و خرید بلیط اتوبوس به صورت آنلاین می تواندی روند سفر را آسان تر و سریع تر کند.
راه های دسترسی به حمام
برای اینکه بتوان این بنا را دید باید به شهر دولت آباد، مرکز شهرستان زاوه، سفر کرد. این بنا در داخل شهر و در کنار مسجد جامع این شهر قرار دارد، به همین خاطر رسیدن به آن کار آسانی است و از کلیه وسایل حمل و نقل عمومی درون شهری می توان برای این کار استفاده کرد.
بازدید از حمام نجف خان
اگر می خواهید از این بنا بازدید کنید لازم است که این نکته را بدانید که این بنا ترمیم نشده است و در حال حاضر مورد استفاده نیست، ولی اگر بازهم مشتاقید که آن را تماشا کنید بهتر است در طول روز این کار را کنید. سفر به این شهر بهتر است در فصول سرد سال انجام شود تا راحت تر بتوانید به تمام قسمت های این منطقه سفر کنید.
دیدگاهتان را بنویسید