باغ خالصه؛ معرفی + راه های دسترسی

باغ خالصه کجاست؟ یکی از شهرهای تاریخی استان سیستان و بلوچستان بمپور است که دارای قدمتی مربوط به عهد ساسانیان و اشکانیان دارد. این شهر در بخش غربی استان سیستان و بلوچستان قرار دارد و دارای آب و هوائی گرم و مرطوب است.

در تپه های باستانی شهر بمپور آثاری متعلق به 2700 سال پیش پیدا کرده اند که نشان از قدمت این سرزمین دارد. از آنجایی که این شهر از دوران های بسیار قدیم وجود داشته است پس می توان آثار تاریخی مختلف، که مربوط به دوران های تاریخی متفاوتی هستند، در آن یافت. از این آثار تاریخی می توان به آداب و رسوم و سبک زندگی مردمان این خطه پی برد.

آثار تاریخی که از این سرزمین به دست آمده اند با آثار تاریخی شهر سوخته و جیرفت هم خوانی دارند. بنابراین می توان گفت قدمت زندگی در این مکان، هم اندازه با مناطق نام برده است. بعد از این توضیحاتی که درباره این شهر برای شما داده شد، به سراغ یکی از آثار تاریخی معروف این شهر یعنی باغ خالصه می رویم. در این قسمت از مجله مستر بلیط به توضیحاتی در رابطه با این اثر می پردازیم.

معرفی باغ خالصه

این باغ در شهر بمپور استان سیستان و بلوچستان قرار دارد و قدمت آن به دوران قاجار و اوایل دوران پهلوی بر می گردد و از چندین بخش مختلف تشکیل شده است. این مجموعه ای که اکنون به نام باغ خالصه شهرت دارد، قسمتی از باغ های خالصه است که در گذشته در این منطقه وجود داشته و مورد توجه پادشاهان مختلف از زمان اشکانیان تا پهلوی بوده است.

باغ خالصه بمپور زمانی انبار غله استان سیستان و بلوچستان بود و بخش اعظم و تقریبا نود درصدی کشاورزی استان در این باغ جمع آوری و به عنوان یکی از مکان های تعیین کننده در کشاورزی مطرح می شد.

در این باغ درختانی همچون نخل، سدر و گز وجود داشتند که اکنون تعداد زیادی از آنها باقی نمانده است. این اثر، در تاریخ ۱۶ آبان ۱۳۷۹، با شماره ثبت ۲۸۴۴، به عنوان یکی از آثار ملی ایران، ثبت شده است.

آشنایی با قسمت های باغ خالصه

این باغ دارای مساحتی به طول 7747 متر مربع است که بخش ها و ساختمان های مختلفی در خود جای داده است. در اواخر دوران قاجار یک ساختمان بزرگ با متراژ 1000 متر مربع در این باغ ساخته شد، که از آن به عنوان انبار غلات و باج و خراج هائی که از مردم گرفته می شد استفاده می کردند.

برای آبیاری این باغ از شیوه جدول کشی ااستفاده می شد و کلیه شبکه های خیابان کشی آن به مرکز باغ و یک حوض به قطر 9 متر می رسید. مصالح به کار رفته در ساخت کوشک های این باغ خشت و گل و آجر است. این باغ از ساختمان های مختلفی تشکیل شده است که در زیر به معرفی آنها می پردازیم.

ساختمان شماره 1 (نه گنبدی)

این بنا دارای مساحت حدود 1100 متر مربع با 18 واحد فضا و یک اتاق است. این بنا با ستون های زیبا و سقف های گنبدی در گذشته مسکونی بوده است. این بنا به علت داشتن نه گنبد در سقف به بنای 9 گنبدی شهرت دارد.

در ایوان این بنا اتاقی قرار دارد که از آن به اتاق توزین یاد می شود و در آن کلیه غلات قرار گرفته و وزن می شدند. تالار داخلی بنا به وسیله ستون هائی که در سراسر آن وجود دارد سرپا ایستاده است. معماری داخلی آن بسیار زیبا و به صورت خاصی است.

ساختمان شماره 2 (کوشک شرقی)

دارای دو راهرو به صورت شمالی – جنوبی و شرقی – غربی است که چهار اتاق در اطراف آن قرار دارند و اتاق ها از دو طرف به راهروها راه دارند از هر راهرو نیز دربی به سمت بیرون وجود دارد.

برای خنک شدن این بنا از سیستم سردابی استفاده می کردند. به گونه ای که برای خنک شدن بنا دریچه هایی به زیر زمین تعبیه کرده بودند که باد به داخل آنها نفوذ پیدا می کرد و موجب خنک شدن محیط ساختمان از کف می شد.

در سمت غربی ساختمان راه رودی به زیر زمین وجود دارد که با چند پله به زیرزمین هدایت می شود که  در آنجا سه اتاق وجود دارد که به عنوان خنک کننده از آنها استفاده می شد.

ساختمان شماره 3

از لحاظ نما و نقشه این ساختمان شبیه به ساختمان شماره است. تنها تفاوت آنها در وجود یک انبار و زیرزمینی است که در ساختمان شماره 2 وجود دارد. سقف این بنا به صورت گنبدی شکل بنا شده است.

راه های دسترسی به باغ خالصه

این باغ در شهر بمپور قرار دارد، همین موجب شده است دسترسی به آن به راحتی انجام گیرد. پس اگر می خواهید به دیدن آن بروید می توانید از وسایل حمل و نقل عمومی مانند تاکسی و اتوبوس های شهر استفاده کنید و اگر تمایل دارید با خودرو به دیدن آن بروید.

شرایط بازدید

برای بازدید از این اثر تاریخی باید در ساعات اداری مراجعه کنید و نیازی به پرداخت هزینه بایت دیدار از آن نیست. تماشای این باغ زمانی حدود 3 ساعت می طلبد. بهتر است در فصول خنک سال به این منطقه سفر داشته باشید.